تحریریه پزشك امروز
سونوگرافی یا تهیه‌ی تصویر به وسیله امواج مافوق صوت یكی از روش‌های تشخیصی بدون ضرر موجود در حال حاضر می‌باشد كه در پزشكی، انقلاب عظیمی ایجاد كرده است. مقداری از امواج مافوق صوتی در سونوگرافی پس از تابش به بدن، منعكس شده و مقداری هم از بدن عبور می‌نماید. این امواج صوتی خارج از حد شنوائی بشر می‌باشد. مایعات عبور آن را تسریع می‌كنند برای همین است كه برای انجام سونوگرافی لگن، بایستی مثانه پر از ادرار باشد. این امواج وقتی به استخوان برخورد می‌كنند در طول آن حركت كرده و تصویری نمی‌دهند و پس از برگشت این امواج، از آنها توسط دستگاه سونوگرافی، تصویر قابل مشاهده‌ای پدید می‌آید.
سرعت صوت در جامدات بالاست، مجسم كنید قطاری در 10 كیلومتری شما به محل ایستادن شما نزدیك می‌شود و هیچ صدائی نیست اما اگر گوشتان را به ریل قطار بچسبانید صدای قطار را خواهید شنید.این امواج در حد متناسب تشخیص‌های پزشكی و در زیر 20 دقیقه ضرری ندارند وگرنه با انرژی‌های بالاتر حتی می‌توانند سنگ‌های ادراری را درون كلیه خورد نمایند. یكی از موارد استفاده خوب اولتراسونوگرافی، در بررسی سلامت و رشد جنین است كه امروزه این روش، مطلوب مادران جوان بوده و نقش عمده‌ای را در تعیین سلامت جنین و حتی تعیین جنسیت آن برعهده دارد.
البته روش‌های سه بعدی و چهاربعدی (یعنی بررسی آناتومی سه بعدی در حركت)، بیشتر از این كه علمی باشد بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد، چون مادران برای یك تصویر سه بعدی از صورت جنین و جنسیت او علاقه زیادی نشان می‌دهند. از سونوگرافی برای تشخیص بیماری‌ها در شكم، لگن، عضلات و مفاصل و حتی مغز نوزاد نیز استفاده می‌شود ولی در جائی كه هوا باشد سونوگرافی سودی ندارد مانند روده‌ها و ریه‌ها. سونوگرافی در تشخیص بیماری‌های قلب نیز كاربرد فراوان دارد كه این نوع سونوگرافی را اكوكاریوگرافی می‌نامند. همچنین داپلر رنگی سونوگرافی ویژه‌ی سیستم عروقی می‌باشد كه حركت خون داخل رگ‌ها را نشان می‌دهد.
MRI چیست؟ و آیا ضرری دارد؟
MRI عبارت است از قراردادن بدن در داخل مگنت یا میدان مغناطیسی و تابانیدن امواج رادیوئی طول موج كوتاه و تهیه تصویر از آن. اساس تهیه تصویرMRI در بدن عبارت است از شمارش و بررسی موقعیت پروتون هسته هیدروژن یك ((H1 در مایعات، چربی‌ها و نسوج حتی مغز استخوان. MRI ایده‌آل‌ترین روش تشخیص در سیستم عصبی، عضلانی و استخوانی می‌باشد. كشف اشعه ایكس و سپس اختراع MRI از بزرگترین حوادث پزشكی جهان می‌باشند. در MRI قدرت میدان را با تسلا ارزیابی می‌نمایند. دستگاه‌های MRI از 64 0/00 تسلا تا 28 تسلا ساخته شده‌اند كه تا 4/9 تسلا برای بدن انسان مجاز بوده و بالاتر از آن برای تحقیقات در موجود غیر زنده و برای مواد می‌باشد.
MRI نیز در میدان‌های مجاز و در زمان‌های كنترل شده بدون ضرر می‌باشد فقط نبایستی به میدان مغناطیس MRI فلزاتی از جنس آهن، نیكل و استیل یعنی فلزاتی كه با آهن ربا ربوده می‌شوند، را نزدیك نمود. اما فلزاتی مثل طلا، تیتانیوم، نقره، آلومینیوم و... در این میدان جذب نمی‌شوند. افراد با باطری قلبی (pacemaker) نبایستی به اطاق MRI وارد شوند، ولیكن در اغلب دریچه‌های قلبی و استنت‌ها كه در انژیوپلاستی بكار می‌روند، ممانعت وجود ندارد.
در سیستم عروقی نیز MRI به عنوان MRA شناخته می‌شوند، اگرچه در مورد حركت عادی خون داخل رگ‌ها نیازی به تزریق ماده حاجب نبود ولی بعدا فلز گادولینیوم برای MRA استفاده شد و سپس با ابداعات جدید فیزیك مجددا حركت خون بدون استفاده از ماده‌ی حاجب در MRI مورد استفاده قرار گرفته است كه در این روش با فاز حركتی خون قادر به بررظسی داخل عروق هستیم.
رادیولوژی اینترونشنال چیست؟ آیا رادیولوژیست مداخله‌گر است؟
در این رشته‌ی پزشكی، رادیولوژیست‌ها با در اختیار داشتن تكنولوژی‌ها و دستگاه‌های متعدد می‌توانند خیلی از درمان‌ها را با سوزن و لوله‌های باریك اجرا نمایند. جایی كه یك قرص كارگر است چرا سوزن و اگر سوزن كارگر است چرا چاقو ؟!! با روش‌های اینترونشنال می‌شود اعمال جراحی خطرناك و بزرگ را تبدیل به یك جراحی كنترل شده، كوچك و مفید نمود، در این روش رادیولوژیست نیز به تیم‌های درمانی وارد شده و نقش درمانگری برعهده دارد نه مداخله‌گر. البته در حال حاضر دیگر پزشكان به صورت انفرادی به امر درمان مشغول نیستند و درمان در كشورهای پیشرفته اكثرا به صورت گروهی انجام می‌شود كه یكی از اعضای مطرح این تیم پزشكی رادیولوژیست‌ها می‌باشند.
