دكتر ایرج خسرونیا؛ متخصص داخلی– گوارش
سیگار هرساله بیشتر از تلفات ایدز، الكل، مواد مخدر، تصادفات رانندگی، قتل، خودكشی و آتش‌سوزی انسان‌ها را از بین می‌برد. سیگار و تنباكو مهم‌ترین عامل ایجاد بیماری‌های قلبی و عروقی، آمفیزم و بیشتر بیماری‌ها تنفسی است (برونشیت، برونشكتازی، پنومونی).
مواد سمی موجود در سیگار
نیكوتین و مواد سمی موجود در سیگار با آسیب رساندن به مژك‌های برونشیول‌ها میكروب‌زدایی در سیستم ریوی را مختل كرده باعث پیشرفت بیماری‌های ریوی و به دنبال آن نارسایی قلب و ریه می‌شوند. اختلال در سیستم دفاعی بدن در پیشگیری از بیماری‌های عفونی باعث شیوع بیشتر بیماری‌های عفونی در معتادان به دخانیات میگردد.
از طرفی افزایش كلسترول خود عامل بروز آترواسكلروز و انسداد عروقی، به‌خصوص تنگی عروق كرونر است كه می‌تواند باعث بیماری‌های ایسكمی قلب و در ادامه باعث انفاركتوس قلبی شود. بررسی‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد حدود چهارهزار ماده سمی در دود سیگار وجود دارد كه هر كدام به نوعی در سیستم‌های مختلف بدن اثرات مخرب خود را به جای می‌گذارند و مهم‌ترین آنها بروز سرطان در دستگاه تنفس، گوارش، پانكراس و مثانه است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد 300 نوع ماده سرطان‌زا در دود سیگار و نیكوتین وجود دارد. هر فرد سیگاری خطر ابتلا به سكته قلبی را برای خود پنج برابر و برای اطرافیان دو برابر می‌كند و هرچه مقدار و مدت مصرف دخانیات بیشتر باشد، این خطر بیشتر می‌شود.
افزایش بیماری‌های قلبی
استعمال سیگار مرگ و میر در اثر مشکلات قلبی عروقی را تا 50 درصد افزایش می‌دهد که البته بستگی به تعداد سیگار استعمال‌شده دارد. به این ترتیب در ازای كشیدن 10 نخ سیگار، خطر مرگ بر اثر بیماری قلبی در مردان 18درصد و در زنان 31 درصد بیشتر می‌شود.
سیگار مستقیماً بر جدار عروق اثر گذاشته و جریان خون را مختل می‌کند. همچنین سطح HDL را پایین آورده و LDL را بالا می‌برد و به‌طور غیرمستقیم باعث تنگی عروق و بیماری‌های ایسكمی قلب می‌شود. سیگار با افزایش سطح فیبرینوژن و افزایش تجمع پلاكت‌ها احتمال ایجاد لخته و بروز رویدادهای قلبی را تا حد زیادی بالا می‌برد. بالا بودن فشارخون و LDL خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش می‌دهد.
مکانیزم‌های ایجاد بیماری
سیگار با مكانیزم‌های مختلف سبب ایجاد بیماری‌های قلبی مزمن میگردد. صدمه مستقیم به آندونلیال‌ها به وسیله نیكوتین و منواكسیدكربن می‌تواند یك شریان سالم را تخریب كرده و موجب ورود موادچربی به داخل دیواره رگ و ضخیم شدن جدار آن و در نهایت موجب انسداد كامل شریان شود.
بنابراین نیكوتین و منواكسیدكربن موجود در سیگار با افزایش كار قلب سبب افزایش نیاز به اكسیژن در عضله قلبی شده و از سوی دیگر ظرفیت حمل اكسیژن توسط خون را كاهش می‌دهد و سبب تشدید ناتوانی و اختلال عملكرد قلب و عروق میگردد.
در افراد سیگاری، میزان مرگ‌ومیر ناشی از انفاركتوس قلبی افزایش می‌یابد و در سیگاری‌هایی كه به عللی غیر از انفاركتوس قلبی از بین رفته‌اند، در اتوپسی علائم آترواسكلروزیس بیشتر از افراد غیرسیگاری است. عمده‌ترین عارضه در افراد سیگاری، مرگ ناگهانی است.
بیماری‌های قلبی در زنان
پژوهش‌ها نشان می‌دهد كه در افراد سیگاری احتمال بیماری‌های قلب، به‌خصوص در زنان بیشتر است. تغذیه سالم، 30 دقیقه ورزش در روز، كنترل وزن، عدم مصرف الكل و عدم استعمال دخانیات نشانه یك زندگی سالم و کاهش بسیار زیاد احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی افراد است.
طبق تحقیقات سازمان جهانی بهداشت در هر ثانیه یك نفر در دنیا به علت استعمال دخانیات جان خود را از دست می‌دهد. این تحقیقات نشان می‌دهد چنانچه افراد در سنین نوجوانی شروع به كشیدن سیگار کنند و مدت 20 سال آن را ادامه دهند، 20 سال زودتر از افرادی كه سیگار نمی‌كشند، فوت می‌کنند.
سیگار و سایر فرآورده‌های دخانی یكی از مهم‌ترین علل بروز سكته قلبی بوده و بیشتر بیمارانی كه در بخش‌های قلب و عروق و CCU بستری هستند، معتاد به دخانیات می‌باشند. افرادی كه روزی 10 تا 40 نخ سیگار می‌كشند، استعداد بالایی برای سكته قلبی و مغزی دارند كه مهم‌ترین علت آن بالا رفتن كلسترول خون و افزایش فشارخون است...
