دكتر دردانه ابراهیمی
آیا چاقی خطر سرطان روده بزرگ را افزایش می‌دهد؟
سرطان روده بزرگ در افرادی که چاق هستند بیشتر بروز می‌کند تا در آنهایی که وزن بدنشان مناسب است. در مردانی که BMI بالا دارند، در تمام موارد افزایش خطر سرطان روده بزرگ را گزارش نموده‌اند. اما مشخص شده است که رابطه بین BMI و خطر سرطان روده بزرگ در زنان ضعیف‌تر می‌باشد، یا چنین رابطه‌ای وجود ندارد. برخلاف سرطان پستان و لایه داخلی رحم، به‌نظر می‌آید استروژن، در کل، از زنان در برابر سرطان روده بزرگ حفاظت می‌کند. اما چاقی و سطح استروژن موجود، در تأثیرگذاری بر خطر سرطان روده بزرگ نیز برهم‌کنش نشان می‌دهند.
در زنانی که دارای BMI بالا هستند و در دوره پیش از یائسگی یا پس از آن به سر می‌برند و استروژن دریافت می‌کنند، خطر سرطان روده بزرگ افزایش می‌یابد و شبیه خطر این بیماری در مردانی می‌شود که BMI بالا دارند. برعکس، در زنانی که BMI بالا دارند و در دوره پس از یائسگی به سر می‌برند و استروژن دریافت نمی‌کنند، خطر بروز سرطان روده بزرگ افزایش نمی‌یابد.شواهدی در دست است که امکان دارد چاقی شکم در مورد خطر سرطان روده بزرگ مهم‌تر باشد. در مردان، بالا بودن BMI معمولاً با چربی شکم مرتبط است. در زنان، احتمال اینکه چربی در قسمت بالایی ران‌ها، و کپل‌ها توزیع شود بیشتر است.
به این ترتیب، ممکن است در مورد خطر سرطان روده بزرگ، دو مقیاس چربی شکم و نسبت کمر به قسمت بالایی ران یا پیرامون کمر، پیش‌بینی‌کننده‌های بهتری درباره خطر سرطان روده بزرگ باشند. اما تا به‌حال در تعداد معدودی بررسی، نسبت‌های کمر به قسمت بالایی ران در زنان با خطر سرطان روده بزرگ مقایسه شده است.
آیا با اجتناب از افزایش وزن خطر سرطان کاهش می‌یابد؟
قاطعانه‌ترین راه تست نمودن اینکه آیا اجتناب از افزایش وزن خطر سرطان را کاهش می‌دهد، انجام آزمایش بالینی کنترل شده است. تا به‌حال، هیچ آزمایش بالینی کنترل شده‌ای درباره تأثیر اجتناب از افزایش وزن بر خطر سرطان صورت نگرفته است. اما در بسیاری از مطالعات مشاهده‌ای مشخص شده است که با اجتناب از افزایش وزن خطر سرطان‌های روده بزرگ، پستان (پس از یائسگی)، لایه داخلی رحم، کلیه، و مری کم‌تر می‌شود. در مورد سرطان تیروئید شواهد موجود محدود است، و درباره سرطان‌های دیگر شواهد قابل ملاحظه‌ای وجود ندارد.
آیا چاقی خطر سرطان پروستات را افزایش می‌دهد؟
در بیش از 35 مطالعه‌ای که درباره خطر سرطان پروستات صورت گرفته است، نتیجه‌گیری شده که این سرطان هیچ رابطه‌ای با چاقی ندارد. در برخی از این مطالعات، گزارش شده است که در مردان چاق خطر این سرطان، مخصوصاً تومور‌های تهاجمی‌تر آن، در مقایسه با مردانی که وزن مناسب دارند بیشتر است. در یکی از این مطالعات، مشخص شد که خطر بروز این سرطان در مردانی که نسبت دور کمر به دور قسمت بالایی ران آنها بالا می‌باشد بیشتر است، و این امر حاکی از آن است که شاید چربی شکم مقیاس مناسب‌تری برای سرطان پروستات باشد.در مطالعاتی که در آنها BMI و مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پروستات را بررسی کرده‌اند، نتایج متناقضی به‌دست آمده است.
با وجود آنکه بین چاقی و موارد بروز (Incidence) سرطان پروستات رابطه‌ای وجود ندارد، در تعدادی از مطالعات، عوامل بالقوه بیولوژیکی که با چاقی مرتبط هستند، مانند فاکتور‌های رشد مرتبط با انسولین، لپتین، و دیگر هورمون‌ها، بررسی شده‌اند. نتایج حاصل از این مطالعات متناقض می‌باشند، ولی در کل، خطر سرطان پروستات در مردانی مشاهده شده است که در آنها لپتین، انسولین، و IGF-1 که فاکتور رشد 1 شبیه به انسولین است در سطوح بالا موجود می‌باشد.
آیا چاقی خطر سرطان مری یا معده را افزایش می‌دهد؟
احتمال بروز نوعی سرطان مری به نام آدنوکارسینوم مری در افرادی که اضافه وزن دارند و در اشخاص چاق دو برابر کسانی است که از وزن مناسب برخوردارند. در مورد سرطان کاردیای معده Gastric Cardia Cancer ) ) نوعی سرطان معده که در مجاورت مری شروع می‌شود، میزان این افزایش خطر کم‌تر است. در اکثر بررسی‌های به عمل آمده در مورد نوعی دیگر از سرطان مری به نام سرطان سلول سنگفرشی، افزایشی در خطر این سرطان که به چاقی ربط داشته باشد مشاهده نشده است.
همچنین، افرادی که اضافه وزن دارند، سیگار می‌کشند و سن آنها از 59 سال کم‌تر است، با افزایش خطر آدنوکارسینوم مری مواجه می‌باشند.
مکانیسم‌هایی که از طریق آنها خطر آدنوکارسینوم مری و سرطان کاردیای معده در اثر چاقی افزایش می‌یابد کاملاً مشخص نیست. یکی از مکانیسم‌های عمده‌ای که پیشنهاد کرده‌اند این می‌باشد که ممکن است افزایش جریان برگشتی معده ناشی از چاقی خطر بروز این سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. اما در تعداد معدود مطالعاتی که این موضوع بررسی شده است، در کسانی که در آنها جریان برگشتی معدی وجود داشت و در افرادی که در آنها این جریان وجود نداشت، خطر مرتبط با BMI مشابه بود.
آیا شواهدی در دست است که چاقی با سرطان کیسه صفرا، تخمدان، یا لوزالمعده مرتبط می‌باشد؟
مشخص شده است که افزایش خطر سرطان کیسه صفرا، مخصوصاً در زنان، با چاقی مرتبط می‌باشد. ممکن است علت این امر بالاتر بودن فراوانی وجود سنگ کیسه صفرا در افراد چاق باشد، چون سنگ کیسه صفرا یک عامل خطر قوی برای ابتلا به سرطان کیسه صفرا است. اما شواهد موجود برای نتیجه‌گیری قطعی کافی نیست.مشخص نیست که آیا چاقی بر خطر سرطان تخمدان تأثیر می‌گذارد.
در برخی از مطالعات گزارش شده است که خطر این سرطان در زنان چاق بیشتر می‌باشد، در حالی‌که در بررسی‌های دیگر هیچ رابطه‌ای بین این دو پیدا نشده است. در یک گزارش اخیر اعلام شد در زنانی که در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی اضافه وزن دارند یا چاق هستند، خطر بروز این سرطان بیشتر است و اینکه در زنان چاقی که مسن‌تر هستند این خطر افزایش نمی‌یابد.در مطالعاتی که در آنها رابطه بین چاقی و سرطان لوزالمعده را ارزیابی کرده‌اند، نتایج متناقضی به‌دست آمده است. در یک بررسی اخیر مشخص شد که چاقی خطر سرطان لوزالمعده را تنها در بین کسانی افزایش می‌دهد که از نظر بدنی فعال نیستند.
آیا با کم کردن وزن خطر سرطان کاهش می‌یابد؟
درباره تأثیر کم کردن عمدی وزن بدن بر انواع مختلف سرطان، شواهد کافی در دست نمی‌باشد. در تعداد بسیار معدودی از مطالعات مشاهده‌ای، تأثیر کم کردن وزن بررسی شده است، و در تعداد اندکی از مطالعات به عمل آمده مشخص شده است که خطر بروز سرطان پستان در زنانی که وزن خود را کم کرده بودند مقداری کاهش می‌یافت. اما در اکثر این مطالعات انجام این ارزیابی میسر نشد که آیا این کم کردن وزن عمدی بود یا اینکه دیگر مشکلات بهداشتی باعث کاهش وزن شده بود.در یک مطالعه اخیر که در آن تأثیر کم کردن عمدی وزن بدن بررسی شده بود، مشخص شد در زنانی که به‌طورعمدی 20 پوند یا بیشتر از وزن خود را کم کرده بودند و دیگر اضافه وزن نداشتند، نرخ بروز سرطان در سطح نرخ مربوط به زنان سالمی است که هرگز وزن بدن خودشان را کم نکرده بودند. اما موارد کاهش غیرعمدی وزن با کاهش خطر سرطان مرتبط نبودند.
