دکتر فاطمه قائم مقامی
در پنجاه سال اخیر شیوع سرطان گردن رحم و مرگ و میر ناشی از آن در کشورهای توسعه‌یافته به‌طور قابل توجهی کاهش داشته است، در حالی‌که در کشور ما این بیماری همچنان در ردیف سرطان‌های شایع زنان می‌باشد. مهم‌تر آنکه، متأُسفانه در بیشتر موارد، بیماری در زمان تشخیص، در مرحله پیشرفته بوده و درمان مشکل، پرهزینه، پرعارضه و کم فایده است.
از آنجایی‌که مراحل پیش سرطانی بیماری بسیار طولانی است، با کمک معاینه، نمونه‌برداری و روش‌های تشخیصی می‌توان آن را در مراحل اولیه شناسایی كرد. در کولپوسکوپی مخاط گردن رحم و دستگاه ژنیتال تحتانی را می‌توان با استفاده از میکروسکوپ سه بعدی با بزرگنمایی قابل توجه ( 8-16 و 3 برابر) قبل و بعد از اضافه کردن چند نوع محلول مشاهده نمود.
به این وسیله نمای غیرطبیعی مخاط غیرطبیعی مشخص شده و از مناطقی كه دچار بیشترین ضایعه هستند، تکه‌برداری می‌شود تا براساس نتایج آن به درمان و پیگیری بیماران پرداخت. در نهایت، اهمیت کولپوسکوپی در آن است که به کشف و درمان ضایعات مراحل اولیه سرطان گردن رحم و کاهش شیوع و مرگ و میر كمك می‌كند و باعث ارتقای سلامت در میان زنان می‌شود.
غربالگری
اگرچه ساده‌ترین روش غربالگری سرطان گردن رحم، سلول‌برداری از آن به‌وسیله تست پاپ اسمیر است (توصیه می‌شود تمام خانم‌ها سه سال بعد از ازدواج و یا از سن 21 سالگی به بعد هر سال آن را انجام دهند و از سن 30 سالگی به بعد در صورت منفی بودن سه بار تست، می‌توان آن را سه سال یکبار انجام داد)، ولی این تست متأسفانه 20-30 و حتی 50 درصد موارد منفی کاذب دارد (یعنی نشان ندادن بیماری در صورت وجود بیماری).
لذا در صورت شک به ضایعات پیش سرطانی گردن رحم، مثل وجود ضایعات شبیه به زخم روی گردن رحم که با چشم قابل مشاهده است و یا در صورت خونریزی یا لکه‌بینی بعد از مقاربت و بین دو سیکل ماهانه، ترشحات مداوم غیر قابل توجیه، سابقه زگیل تناسلی و یا داشتن همسر مبتلا به زگیل تناسلی بهتر است از روش کولپوسکوپی برای تشخیص زودرس سرطان گردن رحم استفاده شود.
تشخیص
لازم به ذکر است که مهم‌ترین دلیل برای انجام کولپوسکوپی، وجود یک تست پاپ اسمیر غیر طبیعی و رویت سلول‌های غیرطبیعی در آن است؛ با این حال صلاح است برای تشخیص موارد زودرس سرطان گردن رحم نیز انجام شود. این روش به‌طور سرپایی در درمانگاه یا کلینیک بدون نیاز به بی حسی انجام می‌شود و بعد از آن محدودیتی برای کار در منزل یا بیرون وجود ندارد و نیاز به مرخصی از کار نیست.
این كار بعد از اتمام سیکل ماهیانه انجام می‌شود و در زمان بارداری نیز به صورت تعدیل شده قابل انجام است. در این روش که گردن رحم با میکروسکوپ دوچشمی به‌طور دقیق بررسی می‌گردد. تکه‌برداری از حداکثر ضایعات در صورت وجود شک انجام می‌شود. در صورتی‌که جواب آسیب‌شناسی مؤید ضایعات پیش‌سرطانی باشد، می‌توان درمان موضعی بدون برداشتن رحم و بدون تأثیر در طول عمر یا باروری را انجام داد، اما شرط لازم پیگیری بعد از درمان است.
اگر سرطان گردن رحم تشخیص داده شود، نمی‌توان از درمان‌های موضعی استفاده كرد و بر حسب شدت ضایعه باید از جراحی یا رادیوتراپی استفاده شود که بدون شک در باروری و احتمالاً در طول عمر فرد می‌تواند موثر باشد.
كولپوسكوپی
كولپوسكوپی و بررسی با اسید استیك جهت غربالگری سرطان سرویكس: سرطان سرویكس دومین علت مرگ زنان در اثر سرطان در دنیا است كه 80 درصد موارد آن مربوط به كشورهای در حال توسعه می‌شود. در كشورهای توسعه‌یافته به‌علت غربالگری در خلال چهار دهه اخیر، سرطان سرویكس از نظر شیوع به رتبه ششم و از نظر علت مرگ ناشی ازسرطان به رتبه دوازدهم كاهش یافته است.
به دلیل آنكه سرویكس عضوی در دسترس بوده و تبدیل ضایعات قبل از سرطان به سرطان مهاجم حدود 10 سال به‌طور می‌انجامد، استفاده از روش‌های غربالگری برای تشخیص موارد پیش‌سرطانی و ضایعات اولیه ارزشمند است. به جز استفاده از روش سیتولوژی در جهت غربالگری، روش دیگری كه برای تشخیص مراحل اولیه سرطان سرویكس و ضایعات پیش سرطانی استفاده می‌شود، كولپوسكوپی و رویت سرویكس بعد از آغشته كردن آن به محلول اسید استیك است.
درمان
انواع درمان‌های موضعی شامل درمان‌های تخریبی، یعنی از بین بردن ضایعه با روش لیزر و یا برداشتن ضایعه به‌وسیله جراحی است که در هر روش باروری حفظ می‌شود و فقط نیاز به پیگیری دارد. به این ترتیب با استفاده از روش‌های تشخیص زودرس سرطان گردن رحم می‌توان شیوع این سرطان را که قابل پیشگیری‌ترین سرطان در زنان است، با تشخیص به‌موقع كاهش داد و میزان آن را به کشورهای پیشرفته نزدیك كرد.
