دکتر فاطمه قائم مقامی
سرطان گردن رحم دومین علت مرگ زنان بعد از سرطان سینه در سنین 15-44 سالگی است. حتی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه شایع‌ترین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان می‌باشد . سالیانه نیم میلیون مورد سرطان گردن رحم در دنیا تشخیص داده می‌شود و نزدیك 250000 هزار مورد مرگ ناشی از آن حادث می‌گردد.
این بیماری كه در اثر ویروس پاپیلومای انسانی ایجاد شده و در اثر تماس‌های جنسی در دستگاه تناسلی زنان جایگزین می‌شود، شایع‌ترین عامل بیماری مقاربتی است. در حدود 50 تا 70درصد افراد در سال‌های اولیه فعالیت جنسی ( افراد جوان ) دچار عفونت یا ویروس HPV می‌شوند.
ولی این عفونت در اکثر موارد گذرا است و خود به خود بدون هیچ نشانه‌ای برطرف می‌شود، ولی در بعضی موارد باعث تغییرات بافتی در سیستم تحتانی دستگاه تناسلی شده و در صورت عدم تشخیص بموقع این تغییرات بافتی، علائم و شکایات سرطان گردن رحم بروز می‌كند.
این ویروس بیشتر از 100 نوع دارد که حدود 40 مورد آن در دستگاه تناسلی زنان ایجاد بیماری می‌كند. شایع‌ترین ویروس که در ایجاد سرطان گردن رحم نقش دارد، نوع 16 و در درجه بعد نوع 18 می‌باشد؛ بطوریکه 75 درصد موارد سرطان گردن رحم در اثر عفونت با این دو نوع ویروس HPV ایجاد می‌شود. انواع ویروس‌های با خطر کمتر، نوع 6 و 11 می‌باشند که 90درصد عامل ایجادکننده زگیل‌های تناسلی هستند. سن شیوع این زگیل‌های تناسلی کمتر از 25 سالگی است.
ویروس پاپیلوی انسانی یك DNA ویروس است
ویروس پاپیلوی انسانی(HPV)یک DNA ویروس است که تمایل به ایجاد بیماری در غشا‌های مخاطی و پوست دارد. علاوه بر مخاط گردن رحم که بیشترین تمایل به ایجاد بیماری دارد، به پوست دستگاه تناسلی، حفره دهان، مجرای ادرار و مثانه و غشای مقعد نیز تمایل دارد و به این ترتیب می‌تواند در ایجاد سرطان درحفره دهان، مقعد و دستگاه تناسلی آقایان نیز نقش داشته باشد.
ارتباط سرطان گردن رحم با ویروس پاپیلومای انسانی نزدیک به 100درصد (9/99 درصد) تشخیص داده شده است؛ به طوری‌که مطالعات نشان داده است که خطر مرگ با ویروس شماره 16 (نوع پرخطر) برای ابتلا به سرطان گردن رحم، 434 برابر بیش از فردی است که به این ویروس آلوده نشده است؛ در حالی‌که در ارتباط سرطان ریه با سیگار در یک فرد سیگاری احتمال خطر ابتلا به سرطان ریه 8 برابر بیشتر است؛ پس ارتباط HPV با سرطان گردن رحم حدود بیش از 50 برابر ارتباط سیگار با سرطان ریه می‌باشد.
پیشگیری از سرطان گردن رحم، انجام تست پاپ اسمیر
قبل از شناخت عامل ایجادکننده سرطان گردن رحم ( ویروس HPV) ، پیشگیری از آن به وسیله انجام تست پاپ اسمیر امکان پذیر می‌باشد که در حقیقت پیشگیری ثانویه با تشیخص مراحل اولیه بیماری و ریشه‌کن کردن ضایعات قبل از سرطانی است . در این روش که یک روش سلول‌برداری مخاط گردن رحم می‌باشد، تغییرات سلولی قبل از سرطان مهاجم تشخیص داده می‌شود؛ ولی این تست 20درصد تا 30درصد جواب منفی کاذب دارد.
یعنی ممکن است در یک نمونه حدود 20-30درصد بیماری کشف نشود و تکرار آن، موارد منفی کاذب را کم كند. به این جهت توصیه می‌گردد که این تست بعد از ازدواج هر سال تا سه سال انجام شود و در صورت منفی بودن تست (طبیعی بودن آن)، فواصل به 2-3 سال یکبار افزایش یابد.
به این ترتیب، با توجه به این اینکه زمان لازم برای تبدیل تغییرات قبل از سرطان به سرطان مهاجم در گردن رحم حدود 10 سال است،. انجام این تست با این جدول زمانی به تشخیص بیماری در مراحل اولیه و ریشه کن کردن آن منجر می‌شود.
این روش غربالگری در کشورهای پیشرفته باعث شده است که 75درصد خطر سرطان گردن رحم کاهش یابد، ولی در کشورهای در حال توسعه به‌دلیل عدم آگاهی از این روش پیشگیری، یعنی تشیخص مراحل اولیه از طریق غربالگری، چندان موثر نبوده است و در حال حاضر 80درصد مرگ و میر ناشی از سرطان گردن رحم در کشورهای در حال توسعه حادث می‌گردد.
در سال‌های اخیر با اینکه تغییراتی در روش پاپ اسمیر به صورت انجام پاپ اسمیر به روش بررسی سلول‌های شناور (در مایع LBC ) نیز معرفی گردید؛ ولی این روش هم نتوانست در کشورهای در حال توسعه، میزان مرگ و میر ناشی از سرطان گردن رحم را كاهش دهد.
بعد از شناخت HPV در خلال دهه‌های گذشته به عنوان عامل ایجادکننده سرطان گردن رحم از تست تشیخصی DNA ویروس در ترشحات آن استفاده شد. اگرچه این تست حساسیت خاصی داشت، چون در افراد سالم، به‌خصوص جوان‌ها بدون وجود بیماری می‌تواند مثبت باشد و ویژگی‌های خاصی نداشت، این تست هم به عنوان تشیخص ضایعات قبل از سرطانی به تنهایی ارزشمند نبود، مگر اینکه به همراه پاپ اسمیر انجام می‌گرفت...
برای خواندن بخش دوم -سرطان رحم قابل پيشگيری است- اینجا کلیک کنید.
