تحریریه دنیای سلامت
وابستگی به دارو، ترك آن و تداخلات دارویی
بنزودیازپین‌ها، قدیمی‌ترین نوع از داروهای خواب‌آور هستند كه امروزه نیز استفاده از آنها رایج است؛ اما به نظر می‌رسد نسبت به سایر قرص‌های خواب، وابستگی بیشتری ایجاد می‌كنند.
در اكثر موارد از این قرص برای درمان اختلالات اضطرابی استفاده می‌شود.
بعضی از انواع این قرص عبارتند از: كوازپام (Quazepam)، استازولام (Estazolam)، فلورزپام (Flurazepam)، تمازپام (Temazpam)، تریازولام (Triazolam) استفاده از این قرص‌ها به دلایل زیر می‌تواند مشكل آفرین باشد.
فرد را هم از نظر روحی و هم جسمی وابسته می‌كنند، به‌طوری كه پس از مدتی دیگر نمی‌تواند بدون این قرص‌ها بخوابد و دچار اضطراب و بی‌خوابی می‌شود.
با مصرف مكرر و روزانه داروهای خواب‌آور، به تدریج حساسیت گیرنده‌های مغز نسبت به تأثیر این قرص‌ها، كاهش می‌یابد و در كمتر از 3 الی 4 هفته، تأثیر خود را از دست می‌دهند و فرد مجبور می‌شود از قرص‌های بیشتر و قوی‌تری استفاده كند. كیفیت خواب كاهش می‌یابد و خواب عمیق به حداقل می‌رسد و فرد از دیدن رویا نیز محروم می‌شود. روز بعد نیز ممكن است حالت خماری وجود داشته باشد.
حتی اگر دارو مؤثر واقع شود، با قطع آن، دوباره بی‌خوابی باز می‌گردد. برخی از داروهای جدید ساختاری متفاوت از بنزودیازپین‌ها دارند، اما در عمل روی همان منطقه از مغز تأثیر خواهند گذاشت. به نظر می‌رسد كه نسبت به نبز و دیازپین‌ها عوارض جانبی كمتری داشته، تحت كنترل شخص هستند و وابستگی كمتری ایجاد می‌كنند.
برخی از انواع این گروه داروها عبارتند از:
زالپون (Zalepon)، اسزوپیكلون (Eszopiclone)، زولپیدم (Zolpidem) و ...
اگرچه این نوع از داروها در مقایسه با بنزودیازپین‌ها اثرات جانبی كمتری دارند، ولی این بدان معنا نیست كه هیچ عوارض جانبی ندارند. عوارض این داروها به قرار زیر است:
ضعف جسمی هنگام صبح
تحمل و مقاومت دارویی
سردرد، سرگیجه، حالت تهوع
در موارد نادر، ایجاد رفتارهای خطرناك مرتبط با خواب، مثل رانندگی در حال خواب آلودگی
نوع دیگری از داروها هم وجود دارند كه با عملكردی شبیه هورمون ملاتونین و تنظیم آن، خواب می‌آورند. این داروها وابستگی فیزیكی ایجاد نمی‌كنند، ولی عوارض جانبی دارند و مدت زمان خوابیدن را هم افزایش نمی‌دهند؛
مثل راملتئون (Ramelteon). شایع‌ترین عارضه جانبی این دارو، ایجاد سرگیجه است و افرادی كه ناراحتی كبد دارند، نباید از آن استفاده كنند. در ضمن این دارو موجب تشدید علائم افسردگی می‌شود.
داروهای ضد افسردگی
اگر چه تا به حال تأثیر مثبت داروهای ضد افسردگی در خوابیدن اثبات نشده و FDA نیز این موضوع را تایید نكرده است، ولی گروهی از پزشكان معتقدند كه بی‌خوابی به بیماری افسردگی مرتبط است.
اگر قصد دارید ازداروهای خواب‌آور استفاده كنید، حتماً به نكات زیر توجه داشته باشید و با پزشك خود در مورد مسائل زیر صحبت كنید: اگر از هر نوع داروی شیمیایی و یا گیاهی دیگری استفاده می‌كنید، حتماً به پزشك خود بگوئید، زیرا گاهی اوقات تداخل داروها بسیار خطرناك است.
قبل از قطع مصرف داروهای خواب حتماً با پزشك مشورت كنید، زیرا در برخی مواقع جهش بی‌خوابی ایجاد شده و قطع ناگهانی دارو، عوارض جانبی زیادی به همراه خواهد داشت.
به منظور كاهش اثرات جانبی و منفی‌دارو و افزایش كارایی آن بهتر است به‌طور متناوب و حتماً تحت نظر پزشك مصرف شود. برخی از داروهای خواب‌آور عوارض جدی برای بیماران مبتلا به فشار خون بالا، كبدی، افرادی كه چشم‌شان ضعیف است، بیماری افسردگی و بیماری‌های تنفسی دارند.
اگر به هر یك از این بیماری‌ها مبتلا هستید، حتماً این موضوع را به پزشك خود اطلاع دهید. به خاطر داشته باشید كه فقط زمانی قرص خواب بخورید كه حتماً وقت كافی برای خوابیدن داشته باشید؛ در غیر این صورت اگر مجبور باشید فردا صبح زود از خواب بلند شوید، حتماً كسل و خواب آلود خواهید بود.
با دقت برگه داخل جعبه قرص را مطالعه و به عوارض جانبی آن دقت كنید. نوشیدن الكل همراه با مصرف قرص خواب بسیار خطرناك است. هرگز بعد از خوردن قرص خواب رانندگی نكنید. خوردن برخی از غذاها، همراه با قرص خواب ممنوع است؛ در این مورد حتماً از پزشك خود راهنمایی بخواهید...
