مریم تقی‌زاده
مقدمه
استفاده از گفتار برای برقراری ارتباط ویژگی منحصر به فرد انسان‌ها است. زمانی كه گفتار وجود نداشته باشد یا دچار آسیب شده باشد، ضایعه اثرات عمیقی بر روی فرد و خانواده می‌گذارد. یكی از مخرب‌ترین و ناراحت‌كننده‌ترین ناتوانی‌ها، آفازی است. بسیاری از مردم درباره آفازی اطلاع چندانی ندارند و شاید اصلا این اصطلاح را نشنیده باشند، مگر آنكه یكی از اعضای خانواده یا دوستان دچار آن شده باشند.
آفازی چیست؟
آفازی، فقدان نسبی یا كامل استفاده از زبان است كه ممكن است به دنبال سكته، صدمه به سر و یا دیگر بیماری‌های عصب شناختی به وجود آید. در بیشتر افراد، ضایعه به قسمت‌هایی در نیمكره چپ مغز وارد می‌شود. آفازی اغلب به طور ناگهانی رخ می‌دهد. در بیشتر موارد، آفازی به دنبال یك سكته به وجود می‌آید كه در اثر آن مركز زبان در مغز دچار آسیب می‌شود. افراد مبتلا، مشكلاتی را در صحبت كردن و درك زبان گفتاری تجربه می‌كنند. برخی دیگر ممكن است مشكلاتی در خواندن، نوشتن و ریاضیات هم داشته باشند. اگرچه علائم و نشانه‌ها ممكن است در افراد مختلف متفاوت باشد، اما آنچه كه در تمام بیماران آفازی ثابت است، مشكلات و محرومیت‌هایی است كه افراد مبتلا و خانواده‌هایشان در برقراری ارتباط دارند.
علل ایجاد آفازی چیست؟
عمده‌ترین دلایل شامل سكته، ضربه به سر، تومور مغزی، عفونت‌های مغزی و دیگر بیماری‌های عصب شناختی می‌باشد.
چه كسی می‌تواند به آفازی مبتلا شود؟
آفازی ممكن است در افراد با سن، جنس، نژاد یا ملیت‌های متفاوت رخ دهد. هر فردی می‌تواند دچار آفازی شود، اما بیشترین افرادی كه دچار آفازی می‌شوند، در سنین متوسط و بالا هستند (یعنی افراد مسن). این اختلال در زنان و مردان به طور یكسان تاثیر می‌گذارد و شغل و تحصیلات فرد، تاثیری در ایجاد این اختلال ندارد.
شیوع آفازی چگونه است؟
تخمین زده شده است كه سالانه نزدیك به 80000 نفر در دنیا دچار آفازی می‌شوند. در ایالات متحده آمریكا، سالانه حدود یك میلیون نفر دچار این اختلال می‌شوند.
عوامل موثر در ایجاد آفازی چیست؟
از جمله این عوامل می‌توان به تنش و استرس بالا، بیماری دیابت، كلسترول بالا، فشارخون بالا، مصرف سیگار و مصرف زیاد موادی مانند الكل، چربی، نمك و... اشاره نمود.
انواع آفازی كدامند؟
آفازی انواع گوناگونی دارد كه ما در اینجا به چند نمونه از مهمترین و متداول‌ترین آنها اشاره می‌كنیم:
آفازی بروكا: نام دیگر آن «آفازی بیانی» می‌باشد. در این نوع آفازی، فرد مبتلا می‌داند كه چه می‌خواهد بگوید، اما قادر نیست كلمات را بیان كند، الگوی گفتاری فرد با تلاش و تقلا همراه است، فرد می‌تواند فكر كند اما نمی‌تواند حركات گفتاری را برای بیان افكارش سازماندهی كند، درك كلمات به طور جزئی آسیب دیده است. در این افراد فلجی یا ضعف در اندام‌های سمت راست بدن مشاهده می‌شود.
آفازی ورنیكه: نام دیگر آن «آفازی دركی» است كه به وسیله مشكل در درك زبان گفتاری و لغات نوشتاری مشخص می‌شود. افراد دارای آفازی ورنیكه می‌توانند صداها را بشنوند و لغات نوشتاری را ببینند، اما نمی‌توانند آنها را درك كنند. فرد بدون هیچ تلاش و تقلایی صحبت می‌كند و معمولا گفتارش خالی از معنی است.
آفازی گلوبال: در این نوع آفازی، فرد تقریبا به طور كامل توانایی عملكردی استفاده از گفتار و زبان را از دست داده است و شدیدا در صحبت كردن، درك كلمات و جملات، خواندن و نوشتن مشكل دارد.
آفازی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آفازی معمولا در ابتدا توسط پزشكی كه فرد به واسطه آسیب مغزی به او مراجعه كرده است، تشخیص داده می‌شود كه این پزشك اكثر اوقات یك متخصص مغز و اعصاب است. در این مورد، پزشك از آزمون‌هایی استفاده می‌كند كه طی آن فرد باید یكسری دستورات را انجام دهد، به سوالات پاسخ دهد، نام اشیا را بگوید و صحبت كند. اگر پزشك مشكوك به آفازی شود، فرد به یك متخصص گفتار و زبان (گفتار درمانگر) ارجاع داده می‌شود
مشخصه‌های زبانی افراد مبتلا به آفازی چیست؟
ممكن است در بیان احساسات و افكارش مشكل داشته باشد، ممكن است از درك گفتار یا نوشتار افراد دیگر ناتوان باشد، اغلب مطالبی را در موقعیت‌های خاص و به طور خود به خودی بیان می‌كند كه هیچ معنی خاصی ندارند، اغلب پس از بیان چند كلمه مكث می‌كند تا برای بیان كلمات بعدی فكر كند، اغلب اوقات زمانی كه دو نفر با سرعت با هم مكالمه می‌كنند، گیج می‌شود، ممكن است در درك برنامه‌های رادیو و تلویزیون مشكل داشته باشد، توانایی فرد از روزی به روز دیگر متفاوت است، قبل از شروع آفازی، فرد در مورد وقایع و اتفاقات روزمره حافظه خوبی داشته، ولی در حال حاضر حافظه وی ضعیف است،
معمولا به آسانی خسته می‌شود، ممكن است علاقه خود را به برخی فعالیت‌هایی كه قبل از شروع مشكل به آن ها علاقه‌مند بوده، از دست بدهد، بدون هیچ دلیل واضحی می‌خندد و یا گریه می‌كند، ممكن است نسبت به گذشته توجه بیشتری به جزئیات زمان داشته باشد، ممكن است كلمات نوشتاری با حروف بزرگتر را آسان‌تر از حروف كوچك‌تر بخواند، ممكن است ضعف در عضلات صورت داشته باشد كه به آبریزش از دهان منجر شود، ممكن است احساس وابستگی بیشتری نسبت به گذشته داشته باشد...
برای خوانن بخش اول- آفازی و مشکلات خانواده ها - اینجا کلیک کنید.
