تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
دانشمندان معتقدند برای هر یك از ما تقریبا هشت ساعت خواب شبانه لازم است، اما در حدود نیمی از انسان‌های كره خاكی این میزان خواب ندارند و تقریبا 80 درصد از زنان شاغل نمی‌توانند نیاز بدنشان را به خواب برآورده سازند و غالبا دچار خستگی و فرسودگی می‌شوند. پزشكان و دانشمندان معتقدند كه:
اگر خواب شبانه 1-2 ساعت باشد، حتما به عملكرد مغز آسیب وارد می‌شود.
خواب نامناسب برابر است با سرطان، بیماری‌های قلبی، چاقی، دیابت و...
خواب نامناسب می‌تواند منجر به افسردگی، سقط جنین (در صورت بارداری)، افسردگی پس از زایمان و نازایی شود.
مرحله اول
در ساعت 10:00 شب، ماده شیمایی خواب‌آوری به نام «آدنوسینی» در رگ‌های خونی به بیشترین مقدار خود می‌رسد. آدنوسین وقتی كه مشغول كار كردن هستید، در بدن به وجود می‌آید. همچنان كه فكر می‌كنید، حرف می‌زنید، رانندگی می‌كنید و غذا می‌خورید، آدنوسین در بدن ذخیره می‌شود و كم‌كم زمان خواب را به مغز دستور می‌دهد. اگر در این لحظه یك فنجان قهوه بنوشید، كافئین آن در میان سلول‌های مغز جای می‌گیرد و اجازه نمی‌دهد سیگنال‌هایی كه آدنوسین به مغز می‌فرستد، به آن برسد.
مرحله دوم
در ساعت 10:13 دقیقه شما كاملا بیدار هستید، اما فعالیت الكتریكی مغز كندتر و ضعیف‌تر از قبل می‌شود. وقتی كه كاملا به خواب می‌روید، امواج مغز آرام و هماهنگ می‌شوند و شما وارد اولین مرحله خواب می‌شوید. در این مرحله كه تقریبا پنج دقیقه طول می‌كشد، نوعی هوشیاری دارید و به سرعت می‌توانید از خواب بیدار شوید.
مرحله سوم
مرحله بعدی، یعنی مرحله سوم، 20-15 دقیقه به طول می‌انجامد. بعد از آن وارد مرحله چهارم می‌شوید. در این مراحل شما به خواب عمیق می‌روید. نفس كشیدن‌تان كندتر شده و سریع وارد مرحله REM می‌شوید. مرحله REM همراه با تكان‌های سریع چشم است و مغز نوعی سیگنال الكتریكی بد آهنگ از خود ساطع می‌كند. در این مرحله مغز شما مانند زمان بیداری فعال است و فقط جسم‌تان در خواب است. همچنین، بیشتر خواب می‌بینید. چشمان تان به عقب و جلو می‌روند، ماهیچه‌ها و عضلات دست و پاهای‌تان كاملا بی‌حس هستند و شاید همین لختی بدن نیز باعث می‌شود كه به هنگام دیدن برخی خواب‌ها نتوانید به خود تكان دهید.
چرخه خواب
چرخه خواب 9:11 دقیقه طول می‌كشد و سپس چرخه بعدی آغاز می‌شود. در هر چرخه میزان عمق خواب و REM متفاوت است. موش‌ها چیزی حدود دو سال عمر می‌كنند، اما اگر نخوابند، ظرف مدت سه هفته می‌میرند. اگر شما یك شبانه‌روز (24 ساعت) نخوابید، به طور غیرارادی خواب‌های كوتاه 2-3 ثانیه‌ای با فاصله‌های زمانی كوتاه خواهید داشت كه در هر یك از این خواب‌های بسیار كوتاه، كاملا هوشیاری خود را از دست می‌دهید.
در ساعت 3:21 دقیقه نیمه شب، شما با یك صدای كوچك از خواب می‌پرید.
كورمال كورمال لیوان آب را از روی میز برمی‌دارید و آن را می‌نوشید.
در ساعت 3:59 دقیقه ممكن است به ساعت نگاهی بیندازید احساسی لذتبخش و دلچسب به شما دست دهد.
اگر خواب شما 1-2 ساعت كمتر از نیاز واقعی بدن‌تان باشد، در طول روز تحریك‌پذیرتر می‌شوید و بیشتر در معرض خطر بیماری‌های قلبی و دیابت قرار می‌گیرید. همچنین، سیستم ایمنی بدن‌تان ضعیف شده و سریع‌تر به سرماخوردگی و آنفلوآنزا مبتلا می‌شوید. افرادی كه در طول شبانه‌روز كمتر از 7 ساعت می‌خوابند، چاق‌ترند.
اگر كسی دو شب پیاپی، هر شب فقط 4 ساعت بخوابد، میزان ترشح هورمون لپتین بدنش تا 18 درصد كاهش و ترشح هورمون گرلین او 28 درصد افزایش می‌یابد. هورمون لپتین پیام سیری و هورمون گرلین پیام گرسنگی را به مغز می‌فرستد.
ساعت 4:25 دقیقه آخرین ساعات خواب خود را می‌گذرانید. در این زمان مغز شما آنچه را كه در روز قبل آموخته‌اید، تمرین و تكرار می‌كند.
در ساعت 7 صبح خودتان را با خواب آلودگی به ساعت می‌رسانید و به طور ژنتیكی تمایل دارید كه بیشتر بخوابید. بدن حیوانات نوعی ساعت زنگدار دارد! آنها سر وقت از خواب بیدار می‌شوند، غذا می‌خورند، استراحت می‌كنند و حتی در زمان معینی مهاجرت می‌كنند؛ اما در انسان‌ها این كارها با ساعت تنظیم می‌شود.
در سال‌های اخیر دانشمندان نزدیك به 10 نوع ژن مربوط به زمان كشف كرده‌اند. یكی از این ژن‌ها باعث می‌شود كه فرد به طور مرتب هر روز صبح از خواب بیدار شود. این ژن كاملا ارثی است. شاید فكر كنید با تلاش بیشتر می‌توانید به خواب كافی برسید؛ اما در واقع لازم است كه عوامل دیگر را با خواب‌تان تطبیق دهید.
رابطه كم‌خوابی با چاقی
كم‌خوابی موجب چاقی و بیماری‌هایی از قبیل دیابت می‌شود. قبلا مردم از این موضوع تعجب كرده و تصور می‌كردند كم خوابی موجب لاغری می‌شود. پژوهشگران برای رسیدن به این نتیجه 25000 زن و مرد را مورد آزمایش قرار دادند. آنها این افراد را به مدت دو سال تحت نظر داشتند و دریافتند از میان آنها افرادی كه كمتر از 7 ساعت در شبانه‌روز می‌خوابند، در معرض خطر حملات قلبی، دیابت و از همه بیشتر چاقی قرار دارند. از هر 10 نفر، 1 نفر كمتر از 6 ساعت در شبانه‌روز می‌خوابد و بقیه بیش از 9 ساعت می‌خوابند. اما خواب بیش از 9 ساعت موجب چاقی نمی‌شود. براساس پژوهش‌های انجام شده كسانی كه كمتر از میزان مورد نیاز بدنشان می‌خوابند، تا 33 درصد بیشتر چاق می‌شوند.
