تحریریه زندگی آنلاین : یکی از انواع مالیات‌ها در کشور، مالیات بر ارث است. این قسم از مالیات‌ها کمی پیچیده و آمیخته با برخی از اصطلاحات حقوقی است. در این مقاله سعی می‌کنیم به بیانی ساده مخاطبین محترم را با این نوع مالیات‌ها آشنا نماییم.
آشنایی با اقسام مالیات‌ها
مالیات مستقیم و غیرمستقیم
اصلاً مالیات چیست؟ به بیانی ساده، مالیات، مبالغی است که دولت‌ها برای تأمین هزینه‌های اقتصادی و عمومی خود از افراد یک جامعه دریافت می‌کنند. لذا تمامی افراد یک جامعه اعم از اشخاص حقوقی و حقیقی، در شرایطی ملزم به پرداخت مالیات هستند. مالیات‌ها به دو نوع مستقیم و غیرمستقیم تقسیم می‌شود که مالیات بر ارث از نوع مستقیم آن بشمار می‌آید.
مالیات بر ارث چیست؟
همان‌گونه که میدانید، به کلیه اموال، بدهی‌ها، حقوق و وظایف هر فرد که پس از فوت او برجای می‌ماند و به بستگانش می‌رسد، ارث گفته می‌شود. به این دارایی‌ها مالیات تعلق می‌گیرد. که به این نوع مالیات‌ها ، مالیات بر ارث گویند.
بیشتربخوانید:
دانستنی های حقوقی پیرامون تقسیم‌نامه ارث
تفاوت ماترک و سهم‌الارث چیست؟
ماترک به مجموع دارایی‌های متوفی اعم از تمام اموال منقول و غیرمنقول که از وی به‌جامانده تا قبل از تصفیه دیون او می‌باشد، اما سهم‌الارث، هر آنچه از اموال بعد از تصفیه دیون متوفی به‌جا بماند که البته متعلق به وراث می‌باشد، سهم‌الارث گویند.
چگونه اموال متعلق به متوفی را شناسایی نماییم؟
جهت به دست آوردن لیست املاک و مستغلات متوفی، وراث می‌توانند از اداره ثبت استعلام اموال را بنمایند. وراث با در دست داشتن گواهی حصر وراثت نیز می‌توانند از بانک‌ها حساب موجودی متوفی را استعلام کنند. وراث می‌توانند از طریق شوراهای حل اختلاف طی دادخواستی با عنوان مهروموم یا تحریر ترکه سایر اموال متوفی را نیز شناسایی و از گم‌شدن احتمالی آن نیز جلوگیری نمایند.
بیشتربخوانید:
دانستنی های حقوقی پیرامون پارکینگ ساختمان
تقسیم‌بندی وراث
بر اساس قوانین مالیات بر ارث و همچنین ماده 862 قانون مدنی، بستگان فرد متوفی در سه‌طبقه ارث قرار میگیرند:
* طبقه اول: پدر، مادر، همسر، فرزندان و نوه‌ها
* طبقه دوم: پدربزرگ ، مادربزرگ ، خواهران، برادران، خواهرزاده و برادرزاده‌ها
* طبقه سوم: عمو، عمه، دایی، خاله و فرزندان آن‌ها
اگر در هر یک از طبقات ذکرشده حتی یک نفر از وراث زنده باشد، سایر طبقات از ارث محروم می‌مانند.
تغییرات مهم قانون جدید مالیات بر ارث
سازمان امور مالیاتی کشور در سال 1394، و در راستای احترام به خانواده درگذشتگان و سهولت در دریافت مالیات، اصلاحات مؤثری در قوانین مالیات بر ارث ایجاد نمود که این اصلاحات از ابتدای سال 1395 اجرایی شدند ، در ادامه به بررسی این اصلاحات می‌پردازیم.
بیشتربخوانید:
مراحل قانونی اثبات ضرب‌وجرح همسر
نحوه احتساب مالیات بر ارث طبق قانون جدید
در پاسخ به این سؤال که مالیات بر ارث روی کدام اموال اعمال می‌شود؟ و اینکه میزان مالیات بر ارث‌برای هر طبقه از وراث چقدر است؟ لازم است بگوییم، بر اساس ماده ۱۷ قانون مالیات‌ها، اموال مشمول مالیات بر ارث (اموال و دارایی‌هایی که درنتیجه فوت شخص قابل‌انتقال به دیگران است) به شرح جدول قانون جدید مالیات بر ارث مشمول مالیات می‌شوند:
جدول مالیات بر ارث طبق قانون جدید مالیات بر ارث
### سپرده‌های مجاز بانکی سهام بورسی سهام غیر بورسی و سهم الشرکه سایر اموال/ حق الامتیاز/سپرده‌های غیرمجاز املاک حق واگذاری و سرقفلی وسایل نقلیه
وراث طبقه اول ۳% ۰.۷۵% ۶% ۱۰% ۷.۵۰% ۳% ۲%
وراث طبقه دوم ۶% ۱.۵۰% ۱۲% ۲۰% ۱۵% ۶% ۴%
وراث طبقه سوم ۱۲% ۳% ۲۴% ۴۰% ۳۰% ۱۲% ۸%
دریافت گواهی انحصار وراثت بدون ارائه گواهی تسلیم اظهارنامه
سازمان امور مالیاتی کشور برای رفاه حال بستگان متوفی، ماده ۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم را حذف نمود. بدین ترتیب وراث متوفی می‌توانند گواهی انحصار وراثت خود را از طریق شوراهای حل اختلاف، بدون مراجعه به اداره امور مالیاتی و تسلیم اظهارنامه مالیات بر ارث، دریافت نمایند.
امکانی بسیار خوب در قانون جدید: محاسبه مالیات بر ارث ماترک متوفی به‌صورت تفکیکی
قانون جدید امکان خوبی برای وراث فراهم آورده که بتوانند اموال متوفی را به‌صورت موردی به سازمان امور مالیاتی اعلام نمایند. به‌این‌ترتیب مالیات تعلق‌گرفته به هر دارایی در زمان نقل‌وانتقال محاسبه و دریافت می‌شود، پس‌ازآن با دریافت گواهی مالیات بر ارث امکان دخل و تصرف در دارایی مربوطه فراهم می‌شود.
لازم به توضیح است که درگذشته وراث باید مالیات بر ارث اموال را قبل از انتقال آن‌ها به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌کردند. اما طبق قانون جدید وقتی‌که اموال متوفی انتقال می‌یابد، مالیات آن‌هم وصول خواهد شد.
معافیت‌های مالیات بر ارث
طبق ماده ۲۴ قانون اصلاح مالیات‌های مستقیم، بخشی از دارایی‌های متوفی مشمول معافیت مالیاتی است و وراث نیازی به پرداخت مالیات برای آن‌ها ندارند.برخی از موارد معافیت مالیات بر ارث عبارت‌اند از:
* اثاث منزل محل سکونت شخص متوفی
* دارایی شهیدان انقلاب اسلامی صرفاً وراث طبقه اول و دوم
* مبالغ مرخصی‌های استحقاقی که استفاده‌نشده باشد.
* وجوه مرتبط با ضرر و زیان اخراج
* انواع بیمه‌ها و یا پرداختی‌ها توسط کارفرما یا بیمه مانند بیمه زندگی و عمر
* دیه و جبران زیان فوت
* مبالغ بازنشستگی
* حقوق وظیفه و امتیازات پایان خدمت
* بازخرید خدمت
* بخشی از اموال متوفی که طبق قانون سلب مالکیت شده و یا مالکیت آن بلاعوض در اختیار شخص دیگری قرارگرفته باشد
* اموال مورد وقف
* حبس و نذر برای سازمان، نهادها و دستگاه‌های دولتی
نکته: بر اساس قوانین جدید، به‌جز موارد عنوان‌شده، هیچ سقف معافیتی برای هیچ‌یک از طبقات وراث وجود نخواهد داشت.
تغییر مدت‌زمان ارائه اظهارنامه
در قانون جدید مهلت ارائه اظهارنامه مالیات بر ارث، یک سال پس از فوت متوفی می‌باشد. همچنین در صورت عدم ارائه اظهارنامه، وراث مشمول جریمه نمی‌شوند.
قبول نکردن هزینه کفن‌ودفن توسط سازمان
هرگاه ورثه ظرف یک سال پس از فوت متوفی اقدام به انحصار وراثت نکند، مالیات اموال مربوطه در زمان تحویل به ورثه بدون کسر هزینه‌های کفن‌ودفن وصول می‌شود،به‌عبارت‌دیگر، در صورت عدم انحصار وراثت ظرف مهلت یک سال، هزینه‌های کفن‌ودفن، جزء هزینه‌های قابل‌قبول مالیاتی در نظر گرفته نخواهد شد.
عدم ارائه وجوه و اسناد مالی تا زمان ارائه گواهی پرداخت مالیات
بر اساس قانون جدید، کلیه اموال و اسناد مالی متوفی نزد کلیه بانک‌ها، مؤسسات یا شرکت‌ها، تا زمان ارائه گواهی پرداخت مالیات بر ارث، بدون تغییر باقی می‌ماند، این ادارات اجازه تسلیم اموال و اسناد و یا گزارش دارایی‌های متوفی را به سازمان امور مالیاتی را نخواهند داشت.
نحوه پرداخت مالیات بر ارث
اگر متوفی قبل از سال 1395 فوت کرده باشد: در بدو امر باید نسبت به تشکیل پرونده مالیاتی و دریافت گواهی مالیاتی اقدام شده و پس‌ازآن برای دریافت گواهی حصر وراثت به شورای حل اختلاف مراجعه شود. اگر متوفی بعد از سال 1395فوت کرده باشد: ابتدا از شورای حل اختلاف گواهی حصر وراثت دریافت خواهد شد و سپس نسبت به پرداخت مالیات اقدام می‌گردد. وراث موظف‌اند به مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی، اظهارنامه مالیات بر ارث را که حاوی کلیه اموال با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهی‌ها، به اداره دارایی محل سکونت متوفی ارائه دهند.
مثال محاسبه مالیات بر ارث بر اساس قانون جدید
شخصی در تاریخ 15/02/1398 فوت نموده است. این شخص دارای یک اتومبیل به ارزش روز فوت 100.000.000تومان است؛ ورثه طبقه اول در تاریخ 31/06/1398 برای دریافت گواهی انحصار وراثت اقدام می‌نمایند. در این تاریخ ارزش تعیین‌شده توسط سازمان امور مالیاتی برای اتومبیل مذکور 75.000.000 تومان می‌باشد.
در قانون جدید ملاک نحوه محاسبه مالیات بر ارث ارزش ثروت متوفی به قیمت تاریخ انتقال دارایی به ورثه می‌باشد. بر اساس جدول فوق، نرخ مالیات بر ارث برای وسایط نقلیه ۲ درصد می‌باشد. بنابراین مالیات پرداختی برای این اتومبیل برابر است با:
1.500.000 = ۲% × 75.000.000
مدارک لازم جهت تشکیل پرونده مالیات بر ارث
بر اساس ماده ۲۶ قانون مالیات‌های مستقیم مدارک لازم به شرح زیر می‌باشد :
فرم اظهارنامه مالیات بر ارث که توسط وراث تکمیل‌شده
گواهی فوت، گواهی انحصار وراثت، و گواهی معتبر پزشک
شناسنامه و کارت ملی متوفی و تمام وراث
اگر متقاضی از وراث نباشد وکالت‌نامه یا قیم‌نامه و کارت ملی درخواست‌کننده
مدارک لازم جهت احراز آدرس محل سکونت متوفی
مدارک مربوط به اموال درخواست شده
در این نوشتار تلاش شد تا ضمن اشاره به چیستی مالیات بر ارث، به برخی از پرسش‌های مهم کاربران در این زمینه پاسخ داده شود اما قطعاً این موضوع آن‌چنان وسیع و گسترده و داری جزئیات مختلف و متنوع بوده که در بسیاری از موارد حتماً باید نظر متخصصان پایگاه خبری یاسا را جویا شوید.
