تحریریه زندگی آنلاین : تهمت و افترا یکی از جرائم علیه اشخاص می‌باشد. که معمولاً در سطح اجتماع فراوان اتفاق می‌افتد. وجود شبکه‌های اجتماعی نیز به نشر این موارد کمک کرده است. توهین و افترا به اشخاص یکی از رفتارهای قبیحی می‌باشد که قانون خوشبختانه آن را پیش‌بینی نموده و در سوی دفاع از ارزش‌های اخلاقی برای آنان مجازات تعیین کرده است. ما در این نوشتار قصد داریم شمارا با مفهوم تهمت و افترا و مجازات آن آشنا نماییم.
بیشتربخوانید:
انواع خشونت علیه زنان
منظور از تهمت و افترا چیست؟
در معنای قانونی افترا به معنی بهتان، تهمت زدن و به‌دروغ کارهای ناروا به کسی نسبت دادن می‌باشد. در لغت‌نامه دهخدا زیر این کلمه آمده است، نسبت دروغ و کذب به کسی، تهمت و اسناد خیانت به کسی، هر چیز ناحق و خلاف واقع، بهتان، تهمت، در اصلاح حقوقی نسبت دادن نادرست ارتکاب جرمی است به شخصی.
تعریف افترا به معنی اخص عبارت است از اسناد صریح جرمی به دیگری به یکی از وسایل مذکور در قانون و عجز از اثبات صحت آن. در تعبیر حقوقی، افترا نسبت دادن امری که مطابق قانون جرم تلقی می‌شود به کسی، بیان شده است.
نسبت دادن سخن یا فعل ناحق یا صفت نادرست به دیگری که موجب آبروریزی می‌شود، گناهی نابخشودنی و یکی از گناهان کبیره زبانی است که در برخی از مصادیق آن جرم نیز تلقی شده و احکام قانونی چون حد و تعذیر بر آن بار می‌شود. از نظر اسلام هر چند این نسبت دادن برخاسته از اعتقاد فرد باشد، جایز و روا نیست؛
زیرا تا زمانی که چیزی بر اساس ادله محکمه پسند اثبات نشده باشد، بیان هر سخن یا کار نادرست یا صفت ناروا به دیگری، عملی ضد اخلاقی، گناهی نابخشودنی و گاه جرم قانونی است که تبعات حقوقی و کیفری به دنبال دارد.
انواع افترا
- افترای قولی
- افترای عملی
افترای قولی
حالتی است که در آن شخص با الفاظ و بیان خود اعمالی را که نه اثبات شده است و نه از صحت آن اطلاعی دارد را به دیگری نسبت می‌دهد.
افترای فعلی
نیز حالتی است که شخص به‌طور عملی به دیگری تهمت انجام جرمی را می‌زند مثل اینکه در ساک متعلق به دیگری مواد جاسازی می‌کند و از این طریق به او تهمت قاچاق مواد مخدر می‌زند.
بیشتربخوانید:
قوانین توقیف دیه و برداشت مهریه از آن
مجازات افترا
مجازات افترا در ماده ۶۹۷ تا ۷۰۰ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ بیان شده است.
ماده ۶۹۷ – هر کس به‌وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به‌وسیله درج در روزنامه و جراید یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحاً نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که موجب حد است به جزای نقدی درجه ۶ محکوم خواهد شد. (اصلاحی به‌موجب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹/۲/۲۳)
تبصره – در مواردی که نشر آن امر اشاعه فحشا محسوب گردد هر چند بتواند صحت اسناد را ثابت نماید مرتکب به مجازات مذکور محکوم خواهد شد.
ماده ۶۹۸ – هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکوائیه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هرگونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء اکاذیبی را اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت رأساً یا به‌عنوان نقل‌قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد
اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا نه علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم شود.
ماده ۶۹۹ – هر کس عالماً عامداً به قصد متهم نمودن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او می‌گردد بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او است بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گردد، پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از شش ماه تا سه سال و یا تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم می‌شود.
ماده ۷۰۰ – هر کس با نظم یا نثر یا به صورت کتبی یا شفاهی کسی را هجو کند و یا هجویه را منتشر نماید به حبس از یک تا شش ماه محکوم می‌شود.
بیشتربخوانید:
حقوق آپارتمان نشینی
نمونه شکوائیه افترا نسبت به طرح اتهام در دادسرا
با سلام
احتراماً به استحضار می‌رساند:
اینجانب با طرح شکوائیه‌ای از جانب مشتکی‌عنه در دادسرا …… شعبه ……. به شماره پرونده ……….. به اتهامات ………… متهم شدم. ازآنجایی که اتهامات مشتکی‌عنه نسبت به بنده واهی بوده و از اثبات آن عاجز مانده‌اند، قرار منع تعقیب به نفع اینجانب صادر گردید. لذا با توجه به ادله اینجانب که شامل تصویر مصدق قرار صادره از دادسرا به شماره ……… مورخ ………. و محتوای پرونده ………… و همچنین به استناد ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی تعزیرات، تعقیب و مجازات مشتکی عنه را به اتهام افترا استدعا دارم.
شکوائیه نشر کاذب و افترا رایانه‌ای
شاکی ……………… به نشانی………… مشتکی‌عنه ………… به نشانی… ……… تاریخ وقوع جرم …………….. محل وقوع جرم ………………… ………
موضوع: نشر اکاذیب و افترا رایانه‌ای
ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان …………………………..
با سلام و احترام، به استحضار می‌رساند:
موکل به‌عنوان تاجر معتبر واردات و صادرکننده کالا از بنادر خلیج‌فارس از جمله دبی به ایران می‌باشد. متأسفانه مشتکی‌عنه محترم به خاطر اختلافات فی‌مابین اینجانب با پدر ایشان از نظر مالی و شراکتی اقدام به ارسال ایمیل‌های متعدد به شرکت‌های طرف قرارداد اینجانب نموده و در آنجا به صراحه موکل را کلاهبردار و کسی که اموال و دارایی اشخاص ثالث را از طریق نامشروع و غیرقانونی تحصیل نموده اعلام کرده
و به شرکت‌های طرف معامله موکل هشدار داده تا از هرگونه معامله با موکل به‌شدت خودداری نماید و ایضاً اعلام نموده، علیه موکل دعاوی متعددی در تهران مطرح شده و در حال حاضر جلب موکل گرفته شده و از ایران متواری است درحالی‌که همه این ادعاها دروغ محض بوده و جز افتراء و نشر کاذب عنوان دیگری نمی‌تواند بر آن صدق نماید؛ لذا مستدعی است مستنداً به مواد ۶۹۷ الی ۷۰۰ ق.م.ا. رسیدگی و صدور حکم مشتکی‌عنه به مجازات نشر کاذب و افترا و اعاده حیثیت اجتماعی و تجاری موکل مورد استدعاست. با تشکر و سپاس فراوان.
یک نمونه رأی صادره در پرونده‌ای با عنوان افترا
شماره دادنامه: ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۷۰۰۳۲۳ مورخ: ۱۳۹۳/۰۳/۱۳
رأی بدوی در خصوص اتهام آقای الف. ف. فرزند ن. دایر بر افترا از طریق طرح شکایت مبنی بر سرقت اثر ادبی (دوره چهارجلدی آموزش خوش‌نویسی) که تحت عنوان (ثبت اثر هنری ادبی متعلق به شاکی به نام خود) در پرونده کلاسه شماره بایگانی ۹۰۰۲۱۷ شعبه ۱۰۵۹ دادگاه عمومی جزایی تهران مورد رسیدگی قرارگرفته است موضوع شکایت آقای الف. ح. فرزندی. با وکالت خانم ع.ح.؛
دادگاه با توجه به مفاد کیفرخواست صادره، ملاحظه تصویر اوراق پرونده کلاسه ۹۰۰۹۹۸۲۶۸۷۴۰۰۰۸ شعبه ۱۰۵۹ دادگاه عمومی جزایی تهران، مفاد دادنامه شماره ۹۱۰۹۹۷۰۲۳۰۷۰۰۰۵۱ و مفاد دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۱۳۰۷۰۰۰۴۶ صادره در آن پرونده، مفاد گواهینامه قطعیت دادنامه اخیرالذکر و دیگر قرائن و امارات موجود در پرونده مجرمیت وی را محرز دانسته و مستنداً به ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی مشارالیه را به تحمل چهار ماه حبس تعزیری محکوم و اعلام می‌دارد. رأی صادره حضوری بوده و ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر در محاکم محترم تجدیدنظر استان می‌باشد.
دادرس شعبه ۱۰۰۴ دادگاه عمومی جزایی تهران – فرامرزی
بیشتربخوانید:
آشنایی حقوق مالک و مستأجر
رأی تجدیدنظر
در خصوص تجدیدنظرخواهی آقایم. س. به وکالت از آقای الف. ف. فرزند ن. نسبت به دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۲۱۸۵۴۰۱۲۸۹ مورخ ۱۳۹۲/۱۲/۷ صادره از شعبه ۱۰۰۴ دادگاه عمومی جزایی تهران که به‌موجب آن تجدیدنظرخواه به تحمل چهارماه حبس دایر بر افترا از طریق طرح شکایت مبنی بر سرقت اثر ادبی با توجه به محتویات موجود در پرونده و همچنین لایحه تجدیدنظرخواهی مشخص می‌گردد تجدیدنظرخواه در اقدام به شکایت خود علیه تجدیدنظر خوانده، به دنبال اثبات حقی بوده است که از شباهت اثر متنازع فیه با کتابت ایشان داشته و در یک مرحله کارشناسی، مورد تصدیق قرار گرفته گرچه در مراحل بعدی کارشناسی این تطابق و شباهت با کتابت تجدیدنظر خوانده تأیید نشده است
و علاوه بر این ارتباط قبلی بین تجدیدنظرخواه و تجدیدنظر خوانده در اقدام به انتشار کتاب‌ها و اثر مورد اشاره تجدیدنظرخواه و نیز توجه به این امر که تظلم خواهی حق هر شهروند ایرانی در محاکم قضایی دادگستری می‌باشد و دیگر محتوای پرونده، احراز اینکه تجدیدنظرخواه در طرح شکایت واجد سوءنیت بوده تا رکن معنوی بزه انتسابی محقق گردد، مخدوش می‌باشد.
مستنداً به بند اول از قسمت ب ماده ۲۵۷ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری دادنامه تجدیدنظر خواسته نقض و با استناد به اصالت البرائه، اصل ۳۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و بند الف ماده ۱۷۷ قانون مارالذکر رأی بر برائت تجدیدنظرخواه صادر می‌گردد.
این رأی قطعی است.
