به قلم : علیرضا سعیدی
تحریریه زندگی آنلاین : خاموشی چراغ کنسرت‌های موسیقی در حالی تا چند ماه دیگر، دوساله می‌شود که گویی سیاست‌گذاران ارشاد و کنسرت‌گذاران به توافقی نانوشته برای فراموشی کامل این حوزه رسیده‌اند! روابط عمومی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ارسال خبری از مکاتبه سید محمد مجتبی حسینی معاون امور هنری وزیر ارشاد با ستاد ملی مقابله با کرونا برای قرار گرفتن «موسیقی» در گروه دو مشاغل و امکان از سرگیری دوباره برگزاری کنسرت‌های موسیقی در ایام کرونایی خبر داد. نامه‌ای که تاریخ ارسال آن به ستاد کرونا مشخص نبود، اما نشان‌دهنده ایجاد شرایط جدیدی بود که گویا وزارت ارشاد را بر آن داشته تا در حوزه موسیقی نیز فعالیت‌هایی را انجام دهد. بسیاری از هنرمندان و کارشناسان موسیقی بعد از انتشار این خبر از آن به‌عنوان یک اقدام نمادین برای «رفع تکلیف» یاد کردند و عده‌ای نیز بر این باور بودند که وزارت ارشاد، همچون «سینما» و «تئاتر» که به‌تازگی در گروه دو مشاغل قرار گرفتند، درصدد رفع موانع موجود پیش روی «موسیقی» است.
معاون امور هنری ارشاد در متن این نامه آورده بود: «عطف به نامه قبلی مبنی بر تجدیدنظر در گروه‌بندی مشاغل و پیرو جلسه کارگروه کارشناسی کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا درباره قرار گرفتن سینما و تئاتر در گروه دو مشاغل به آگاهی می‌رساند، بسیاری از اجراهای صحنه‌ای موسیقی در گونه‌های ردیف دستگاهی، نواحی و کلاسیک در سالن‌های کوچک و معمولاً با مخاطبان محدود برگزار می‌شود و از نظر رعایت پروتکل‌های بهداشتی و تعداد محدود تماشاگران با استفاده از درصدی از ظرفیت سالن با اجرای تئاتر و نمایش فیلم مشابهت دارد. مقتضی است در گروه دو مشاغل قرار بگیرد تا امکان برگزاری این‌گونه اجراها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی میسر شود.»
کنسرت آنلاین یا اجرای زنده؛ مساله این است
اگرچه انتشار چنین خبری آن‌هم در روزهای بحرانی کرونا می‌تواند در نگاه اول نویددهنده روزهای بهتر برای فعالیت‌های اجرایی این حوزه به‌ویژه موسیقی ایرانی، موسیقی نواحی و موسیقی کلاسیک به‌حساب آید، اما تجربه بالغ بر یک سالی که کرونا مهمان ماست، نشان داده که فعالان این عرصه به غیر از مواردی انگشت‌شمار آن هم در جزیره کیش و با قیمت‌های بسیار گران‌تر از کنسرت‌های معمول و چند تجربه محدود دیگر در پایتخت، تمایلی به برگزاری کنسرت و اجراهای زنده در کشور ندارند و عمده فعالیتشان را متمرکز بر حضور در استودیوهای موسیقی برای تولید آلبوم و تک آهنگ و در خوشبینانه‌ترین شکل ممکن کنسرت‌های اینترنتی کرده‌اند.
حاشیه‌های برگزاری کنسرت‌های آنلاین در کنار فعالیت بی‌سامان پلتفرم‌ها و سامانه‌های اینترنتی معروف و غیر معروف، فضایی را پیش روی مخاطبان قرار داد که در مجموع نتوانست جانشین مناسبی برای کنسرت‌های زنده در روزهای کرونایی شود برگزاری کنسرت‌های آنلاین از همان ابتدای همه‌گیری کرونا برای گروهی از خوانندگان سودهای خوبی را رقم زد و برای برخی دیگر هم حاشیه‌های متعددی را پدید آورد. حاشیه‌هایی که در کنار فعالیت بی‌سامان پلتفرم‌ها و سامانه‌های اینترنتی معروف و غیر معروف، فضایی را پیش روی مخاطبان قرار داد که در مجموع نتوانست جانشین مناسبی برای کنسرت‌های زنده در روزهای کرونایی شود.
به هر ترتیب اکنون و با انتشار خبر مکاتبه آقای معاون، بازهم ماجرای «اجرای زنده» در شرایط کرونا به میان آمده که تا لحظه انتشار این گزارش پاسخی نیز از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا دریافت نکرده، یا اگر هم پاسخی در میان باشد، هنوز رسانه‌ای نشده است.
اما نکته مهم‌تر در این میان به گواه تجربه یک سال گذشته، نحوه اجراهای زنده آثار موسیقایی در روزهای کرونایی و نحوه استقبال صاحبان آثار موسیقی به‌ویژه تهیه‌کنندگان و خوانندگان است که آیا با قرار گرفتن حوزه موسیقی در گروه دوم مشاغل این بار میلی برای برگزاری کنسرت در شهرهایی غیر از جزیره کیش خواهند داشت؟ آیا با در نظر گرفتن این نکته که بلای کووید ۱۹ حالا حالاها قصد رفتن ندارد، بازهم هنرمندان و تهیه‌کنندگان فعال و مخاطبان و هنرمندان این حوزه همچنان اصرار بر خانه‌نشینی و فعالیت‌های غیر موسیقایی دارند؟ آیا نیاز فرهنگی مخاطبان به شنیدن موسیقی رفته‌رفته در حال فراموشی نیست و آیا دیگر ضرورتی به پرداخت و تمرکز روی آن در جامعه ایرانی وجود ندارد؟ آیا برگزاری کنسرت‌های زنده با در نظر گرفتن ملاحظات مربوط به شیوه‌نامه‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری آن هم با قیمت بلیت معقول فعلاً اولویتی برای تهیه کنندگان و خوانندگان دارد؟ آیا مخاطبان و تماشاگران حاضرند در این شرایط ویژه بازهم برای تماشای کنسرت هزینه کرده و از سر علاقه‌مندی و دغدغه در این حوزه، به سالن‌های کنسرت مراجعه کنند؟
آنچه در حال حاضر می‌تواند مورد توجه بیشتری قرار گیرد، از قافله عقب ماندن فعالیت‌های موسیقایی کشور به نسبت حوزه‌هایی چون تئاتر و سینماست که فعالان این عرصه با وجود تمام مشکلات و مصائبی که در حوزه اجرای عمومی و اکران دارند اما همچنان در تلاش‌اند تا چراغ نیمه روشن این هنرها را به واسطه هنرمندان فعال این عرصه روشن نگه دارند. کما اینکه در این حوزه‌ها نیز انتقاداتی به نحوه سیاست‌گذاری و حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دیگر مجموعه‌های مرتبط وجود دارد که در گزارش‌های مختلف رسانه‌ای مورد تمرکز قرار گرفته‌اند. به هر حال موسیقی یکی از مؤثرترین و پرمخاطب‌ترین گونه‌های هنری در تمام دنیاست که به نسبت هنری چون تئاتر از فراگیری مخاطبان بسیار بیشتری برخوردار است و می‌تواند به‌عنوان یک ابزار رسانه‌ای در روزهای سخت کرونایی، به کمک بهبود و تغییر احوالات روحی طیفی از افراد جامعه بیاید.
پیگیری یک موضوع مهم موسیقایی در روزهای سیاسیِ کرونا
پی‌جویی برای پاسخ به این پرسش‌ها، بهانه‌ای شد برای گفتگو با محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی و محسن رجب‌پور تهیه‌کننده و مدیرعامل مجمع صنفی ناشران موسیقی، آن هم در سیاسی‌ترین روزهای سال ۱۴۰۰ به واسطه نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری؛ گفتگوهایی که به‌واسطه جایگاه حقوقی و هنری این سه تن، می‌تواند دورنمایی از آنچه پیرامون فعالیت‌های موسیقایی کشور قابل تصور است، به‌دست دهد.
مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد: برابر آمار دفتر موسیقی وزارت ارشاد حوزه تک آهنگ‌ها نسبت به سال ۹۸ از رشد قابل‌توجهی برخوردار بودند محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که طی روزهای گذشته تلاش‌های مستمری برای از سرگیری کنسرت‌های موسیقی در سراسر کشور انجام داده با اشاره به روندی که برای برگزاری اجراهای زنده حوزه موسیقی در روزهای کرونایی صورت گرفته در سال ۱۳۹۹ حوزه موسیقی جزو اولین حوزه‌هایی بود که در کنار مردم قرار گرفت و ما شاهد این موضوع بودیم که تک آهنگ و آثار متعددی در این زمینه منتشر شد که دال بر همراهی با کادر درمان داشت.
تعدادی از آثار هم بودند که هنرمندان تلاش کرده بودند، فضای نشاط‌بخشی را به جامعه ایرانی ارائه دهند. از سوی دیگر گرچه سال گذشته ما شاهد کمترین اجراهای صحنه‌ای در حوزه موسیقی به شکل متداول بودیم اما تعدادی تک آهنگ‌ها و کلیپ‌های تصویری که از سوی هنرمندان این عرصه پیش روی مخاطبان قرار گرفت تا ضعف فقدان حضور در کنار مردم در قالب اجراهای زنده، کمتر نمایان شود. کما اینکه برابر آمار دفتر موسیقی وزارت ارشاد حوزه تک آهنگ‌ها نسبت به سال ۹۸ از رشد قابل‌توجهی برخوردار بودند.
وی افزود: البته فعالیت‌های ما محدود به حوزه تک آهنگ‌ها نشد، چرا که ما در ابتدای سال و حتی در نیمه دوم سال گذشته دو جلسه را با تهیه‌کنندگان و مدیران سالن‌های اجرای صحنه‌ای داشتیم؛ دو مقطعی که به جهت درجه‌بندی شهرها در زمینه شیوع کرونا تهران و تعدادی دیگر از شهرها به سمت آبی و زرد رفت و این امکان وجود داشت که فعالیت‌های صحنه‌ای حوزه موسیقی آغاز شوند. ما در این زمینه تلاش کردیم هم تهیه‌کنندگان و هم مدیران سالن‌های اجرای کنسرت را مجاب کنیم تا حداکثر شرایط را فراهم کنند که چه به جهت ملاحظات مربوط به رعایت پروتکل‌های بهداشتی و چه به جهت شرایط مالی، مردم را تشویق کنند که با اطمینان خاطر به تماشای کنسرت‌ها ترغیب شوند.
ما علاوه بر گفتگو با ذی‌نفعان این موضوع، هم‌زمان در جلسات ستاد ملی مقابله با کرونا هم شرکت کردیم و در هر دو جلسه هم نمایندگان صنوف مختلف موسیقی را همراه کردیم تا به‌صورت رو در رو شرایط بهتری برای گفتگو درباره این موضوع مهم به وجود بیاید. در این راستا دست‌اندرکاران ستاد ملی مقابله با کرونا و مسئولانی که برای تعطیلی یا بازگشایی شهرها تصمیم‌گیری می‌کردند نیز در این جلسات حضور داشتند.
