1.1        دستگاه اتوکلا:

اتوکلاوهای آزمایشگاهی با استفاده از دما و فشار بالا برای تولید بخار، تجهیزات آزمایشگاهی را استریل می کنند. اتوکلاو در آزمایشگاه های تحقیقاتی، محیط های پزشکی، مطب های دندانپزشکی و هرجای دیگر که آلودگی میکروبی یکی از نگرانی های اصلی است وجود دارد. برای آشنایی بیشتر می توانید مقاله نحوه استریلیزاسیون توسط دستگاه اتوکلاو را بخوانید.

1.2        کاربرد دستگاه اتوکلاو:

اتوکلاو یک روش فیزیکی برای ضد عفونی و استریل سازی ابزار های آزمایشگاهی است. دستگاه اتوکلاو با ترکیبی از بخار، فشار و زمان کار می کند که برای از بین بردن میکروارگانیسم ها و هاگ ها در دما و فشار بالا مناسب هستند.

اتوکلاو به کشتن کامل همه موجودات زنده از جمله هاگ ها می پردازد. تکنیک های معمول استریل سازی شامل استفاده از گرمای مرطوب، گرمای خشک، مواد شیمیایی و تابش است. نوع مواد، ظرف و تعداد مواردی که باید استریل شوند مشخص می کند که از کدام روش استفاده شود. آن ها برای ضد عفونی کردن زباله های خاص بیولوژیکی و استریل سازی محیط ها، ابزارها و وسایل آزمایشگاهی استفاده می شوند. زباله های پزشکی وجود دارد که ممکن است حاوی باکتری، ویروس و سایر مواد بیولوژیکی باشند، توصیه می شود قبل از دفع با اتوکلاو استریل شوند.

1.3        نحوه کار با دستگاه اتوکلاو:

• مواد را برای استریل کردن درون محفظه فشار قرار دهید و استوانه را با آب کافی پر کنید.
• درب ظرف را ببندید و بخاری برقی را قرار دهید.
• شیر را بر روی فشار مورد نیاز تنظیم کنید.
• بعد از جوش آمدن آب، اجازه دهید مخلوط بخار و هوا از طریق شیر تخلیه خارج شوند تا تمام هوا جا به جا شود.
• این امر را می توان با عبور مخلوط هوای بخار و آزاد شده از شیر تخلیه به سطل آب از طریق یک لوله لاستیکی اتصال، آزمایش کرد.
• وقتی حباب های هوا در سطل متوقف می شوند، این نشان می دهد که تمام هوا توسط بخار جا به جا شده است.
• شیر تخلیه را ببندید. فشار بخار در داخل افزایش می یابد و هنگامی که به میزان تنظیم شده مورد نظر می رسد، دریچه باز می شود و بخار اضافی خارج می شود.
• دوره نگهداری را از این زمان حساب کنید، که در بیشتر موارد حدود 15 دقیقه است.
• پس از مدت زمان نگه داشتن، بخاری برقی را متوقف کرده و اجازه دهید تا اتوکلاو خنک شود تا زمانی که فشار سنج نشان دهد فشار داخل با فشار جوی برابر است.
• شیر تخلیه را به آرامی باز کنید و اجازه دهید هوا وارد اتوکلاو شود.
• درب اتوکلاو را باز کرده و مواد استریل شده را خارج کنید.

1.4        مواردی که نباید اتوکلاو شوند:

هرگز اتوکلاو نکنید:

• مواد قابل اشتعال، واکنش پذیر، خورنده، سمی یا رادیواکتیو.
• مایعات موجود در ظروف در بسته.
• بخش های بافتی پارافین.

1.5        انواع اتوکلاو:

انواع اتوکلاو براساس نوع و کاربرد می تواند متفاوت باشد که به تفضیل به شرح آنها می پردازیم:

• نوع جابجایی فشار مثبت (نوع B): در این نوع اتوکلاو، بخار در یک مولد بخار جداگانه تولید می شود و سپس به اتوکلاو منتقل می شود. این اتوکلاو سریعتر است زیرا بخار در عرض چند ثانیه تولید می شود.
• نوع جابجایی فشار منفی (نوع S): این نوع دیگری از اتوکلاو است که هم شامل مولد بخار و یک مولد خلا است. در اینجا، در حالی که مولد بخار، بخار ایجاد می کند، ژنراتور خلا تمام هوا را از داخل اتوکلاو خارج می کند. سپس بخار به داخل اتوکلاو منتقل می شود.
• نوع آزمایشگاهی درب از بالا(نوع N): این نوع از اتوکلاو از نظر ظاهری شباهت بسیار زیادی به قابلمه های زودپز دارد و با پیچ هایی در آن کاملاً بسته می شود. به یک منبع حرارتی خارجی متصل می شود و در ابتدا بخار تولید می شود و به دمای 121 تا نهایتاً 134 درجه سانتی گراد می رسد در ادامه مراحل تخلیه بخار و خشک کن اتفاق می افتد. این اتوکلاو های بخار به دلیل سادگی کار در بسیاری از کشور ها برای استریل کردن به کار گرفته می شوند.

1.6         نکاتی که باید هنگام استفاده از اتوکلاو رعایت شوند:

اگرچه استفاده از اتوکلاو بسیار ساده است، اما در هنگام کار با اتوکلاو قوانین احتیاطی خاصی رعایت می شود. برخی از اقدامات احتیاطی مهمی که هنگام کار با  اتوکلاو باید رعایت شوند :

• نباید از اتوکلاو برای استریل کردن مواد ضد آب مانند روغن یا پودر استفاده کرد.
• اتوکلاو نباید بیش از حد پر باشد و مواد باید به گونه ای بارگذاری شوند که نفوذ کافی مواد توسط بخار را تضمین کنند.
• مواردی که باید اتوکلاو شوند همیشه باید در یک ظرف ثانویه قرار داده شوند.
• فقط از کیسه های قابل اتوکلاو برای اتوکلاو کردن زباله های بسته بندی شده استفاده می شود.
• برای اطمینان از نفوذ کافی، مواد باید در چیزی پیچیده شوند که اجازه نفوذ توسط بخار را فراهم کند و از موادی مانند ورق های آلومینیوم استفاده نشود.
• مواردی که در داخل محفظه قرار می گیرد نباید با کناره ها یا قسمت بالای محفظه تماس داشته باشد.
• هرگز نباید تلاش کرد که درب اتوکلاو باز شود.
• اجزای مایع هرگز نباید در ظروف در بسته اتوکلاو شوند.
• مایع داخل ظروف باید فقط 2/3 از حجم کل را پر کند تا از ریختن مایع جلوگیری شود.
• از سینی یا ظروف پلاستیکی یا پلی اتیلنی نباید استفاده شود زیرا ممکن است اتوکلاو ذوب شده و به آن آسیب برساند.
• علاوه بر این، هرگز مواد قابل اشتعال، واکنش پذیر، خورنده، سمی یا رادیواکتیو، سفید کننده های خانگی یا بافت های پارافین را اتوکلاو نکنید.