آش اسـفـنـدی (محلات)
مواد لازم برای 6 نفر:
نخود 60 گرم
لوبیا چیتی 60 گرم
لوبیا سفید 60 گرم
آب 6 لیوان
بلغور گندم 100 گرم
چغندر خرد كرده 1 عددمتوسط
سبزی آش (تره، جعفری، گشنیز) 300 گرم
پیاز داغ 3 قاشق سوپخوری
نمک، فلفل و زردچوبه به میزان دلخواه
سیر 3 حبه
بادام و گردو 100گرم
آلوچه خشک 100گرم
برگه زردآلو یا قیصی 100 گرم
دارچین 1 قاشق چایخوری
شکر 2 قاشق سوپخوری
لواشک ترش 50 گرم
سرکه 1 پیمانه (100 میلیلیتر)
نعناع داغ به میزان لازم
حبوباتی را که از شب قبل خیس کردهاید، شسته و با مقداری نمك و دو لیتر آب روی حرارت قرار دهید تا نیمپز شوند. سپس بلغور گندم و چغندر را اضافه نمائید. چند جوش که زد و لعاب كافی را به آش داد، سبزی را اضافه كنید. بعد نیمی از پیازداغ، نمک، فلفل و زردچوبه و سیر را داخل آش بریزید و اجازه دهید تا پخته شوند. در این هنگام بادام، گردو، آلوچه و برگه زردآلو را نیز اضافه كرده و پس از چند جوش دارچین و شكر و لواشک را نیز بیفزایید. در پایان، سرکه را اضافه و پس از چند دقیقه شعله را خاموش كنید.
یادآوری 1: بهتر است برگه زردآلو، آلوچه، گردو و بادام را از نیم ساعت قبل خیس كنید تا خاك آنها گرفته شود. لواشك نیازی به خیس كردن ندارد، زیرا در آش داغ حل میشود.
یادآوری 2: در گذشته به آش هسته زردآلو (كه به گویش محلی تنده نامیده میشد) نیز اضافه میكردند.
یادآوری 3: این آش به این دلیل اسفندی نامیده میشود كه در شهر محلات 25 روز به عید مانده پخته میشده و کسانی که نامزد داشتهاند کاسهای از این آش را همراه کادو و شیرینی به نامزد خود پیشکش میكردند. نامهای دیگر آن، آش ترش و آش آجیل است كه در شهرهای دلیجان، ساوه و تفرش نیز متداول میباشد؛ ولی مفصلترین نوع آش اسفندی را در محلات و تویسرکان میپزند كه با كمی حذف و اضافه از لحاظ طعم، تقریبا شبیه به هم هستند.