زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمدرضا وفا و همکاران؛ متخصصین تغذیه

همانطور كه بارها اشاره شده، كودكان در هر سنی در خطر كمبود ویتامین D هستند، مخصوصا اگر در معرض نور خورشید قرار نگیرند یا از محصولات لبنی غنی شده به مقدار زیاد استفاده نكنند.

كمیته تغذیه آكادمی اطفال آمریكا مكمل ویتامینD را از تولد تا نوجوانی توصیه می‌كند.

در حالیكه نیازهای نوزاد شما ممكن است در آینده تغییركند، نوزادی یك دوران مهم برای استفاده از مكمل ویتامینD به شكل قطره می‌باشد چون اكثر نوزادان آفتاب چندانی نمی‌بینند و نباید از شیر گاو نیز كه معمولا با ویتامین D غنی شده است استفاده كنند.

نوزادانی كه شیرخشك میخورند نیاز كمتری به این مكمل‌ها دارند، چون به شیرخشك‌ها ویتامین D اضافه می‌شود.

با این حال این نوزادان باید دریافت مكمل را در ماه‌های بعدی كه شیرخشك كمتری مصرف می‌كنند آغاز كنند.

سایر مكمل‌ها برای نوزادان، تا زمانی كه آنها ویتامین و مواد معدنی كافی از شیرمادر یا شیرخشك، همراه با غلات غنی شده، و مخلوطی از میوه ها، سبزی‌ها و منابع پروتئینی را كه به عنوان غذا مصرف می‌كنند دریافت می‌كنند، ضروری نیستند.

در كل مكمل، جبران یك رژیم غذایی خوب را نمی‌كند اما اگر فقدان برخی مواد مغذی در این دوره بحرانی رشد وجود داشته باشد، می‌تواند روی سلامتی كودك در سال‌های بعد نیز اثرگذار باشد.

اگر درباره رژیم غذایی كودكتان نگرانی دارید با پزشك‌تان مشورت كنید و هنگامی كه شك دارید، مكمل‌های ویتامین و مواد معدنی میتوانند به پیشگیری از كمبودها كمك كنند.

الف) رشد شاخصی برای سلامتی است

كودكان با هم متفاوتند، آنها با سرعت خاص خودشان رشد و نمو می‌كنند.

درحالی كه نیازی به نگرانی درباره تغییرات جزئی نیست، تهیه یك نمودار رشد برای اینكه ببینید نوزاد شما با سایرین هماهنگ است یا نه یك شاخص خام اما مفید برای سلامتی است.

بیشترین سهم را در تعیین این كه یك نوزاد نسبت به همسالان خود تا چه حد بلند است، بلندی قد والدین است. اما تغذیه مناسب و سلامت نیز بر رشد تاثیر گذارند.

چرا رشد مناسب تا این حد مهم است؟ دوره تكاملی بدن از یك سلول در رحم تا شكل كامل خود در بزرگسالی– یك الگوی بسیار خاص را دنبال می كند كه توسط ژن‌ها رهبری می‌شود.

اما مواد اولیه لازم برای رشد بدن از نا كجا نمی‌آیند، بلكه به مواد مغذی موجود در غذا بستگی دارد كه این مواد خام مورد نیاز را فراهم كنند.

همانند پیریزی یك ساختمان، نوزادی زمانی برای پیریزی ساختمان بدن در بزرگسالی است.

اگر در طی این دوره حساس چیزی از قلم بیفتد– برای مثال یك ماده معدنی مورد نیاز، یا مقدار كافی از پروتئین– می‌تواند اثرات همیشگی داشته باشد، درست مثل یك زیربنای ضعیف برای ساختمان، به سختی می‌توان خانه كاملی روی آن بنا كرد.

كندی رشد، همیشه شاخصی برای تغذیه ناكافی بوده است. كندی رشد می‌تواند با صدمه به سیستم ایمنی، كودك را نسبت به عفونت آسیب پذیر كند.

همچنین می‌تواند علامتی از كمبود روی باشد، كه خود می‌تواند به اختلالات شناختی وسایر تاثیرات غیرقابل برگشت منجر شود.

مطالعات نشان داده‌اند كه وزن كم هنگام تولد و كم‌وزنی در سال اول تولد می‌تواند با ایجاد بیماری‌های قلبی در سال‌های بعد مرتبط باشد.

كم‌وزنی نوزاد همچنین می‌تواند پیش‌زمینه‌ای برای ایجاد مقدار بیشتری از چربی شكمی در سال‌های بعدی زندگی باشد- شكلی از فرم بدن كه برخی مواقع فرم سیب نامیده می‌شود خطر بروز دیابت و فشارخون بالا را افزایش می‌دهد.

این تاثیر در نوزادانی كه با وزن كم متولد می‌شوند اما به سرعت وزن اضافه می‌كنند، حتی بیشتر است.

والدین همیشه در مورد نوزادانی كه به اندازه كافی سریع رشد نمی‌كنند، نگرانند.

اما درجامعه ما، مشكل معمولا كمبود وزن نیست بلكه افزایش آن است. كودكان امروزه در سنین پائین‌تری دچار اضافه وزن و چاقی می‌شوند.

خط آخر: انتقال به غذای جامد

- اكثر نوزادان در چهار تا شش ماهگی آماده شروع غذای هستند. نیازی به عجله برای معرفی غذای پیچیده‌تر به كودكی كه آماده شروع غذای جامد نیست، وجود ندارد.

- در هر بار یك غذای جدید را بدهید، با غلات مخصوص نوزادان شروع كنید و سبزی خالص، میوه‌ها و منبع پروتئینی را اضافه كنید.

در طی سال اول در صورت امكان شیرمادر را ادامه دهید یا از شیرخشك مخصوص نوزاد استفاده كنید.

- غذاهای جدید باید در این دوره حساس  شرایط مناسبی را فراهم كنند.

نوزادان به‌خصوص به دریافت آهن و روی از طریق غذاهای غنی‌شده، منابع غذایی طبیعی، یا مكمل‌ها نیاز دارند.

همچنین مكمل ویتامین D نیز برای نوزادان توصیه می‌شود.

- هیچوقت برای شروع ایجاد عادات غذایی خوب ازطریق تبدیل زمان صرف غذا به زمانی شاد و مفرح و تشویق نوزاد به فراگیری مهارت‌های جدید برای خوردن و تجربه غذای جدید، زود نیست و هیچگاه نوزاد را مجبور به پرخوری نكنید.

- به عنوان یك نشانگر رشد و تغذیه خوب از كارترشد استفاده كنید. اگر قد و وزن متناسب نیستند با یك متخصص كودكان صحبت كنید تا درصورت لزوم رژیم غذای كودك تعدیل شود.

این پدیده به این معنی است كه ما باید طرز فكرمان در باره آنچه به عنوان كودك سالم می‌شناسیم را با در نظر گرفتن خطرات اضافه وزن تعدیل كنیم.

همانطور كه فردی كه سعی در كاهش وزن داشته می‌داند، چاق بودن یكی از دشوارترین شرایط برای تغییردادن است.

حتی بزرگسالان بسیار مصصم كه در مورد تغذیه درست و ورزش آگاهی دارند نیز كاهش وزن و حفظ آن را كاری فوق بشری می‌دانند، یقینا ما از كودكان چاق انتظار نداریم لاغر شدن برایشان آسان‌تر باشد.

نوزاد درمقایسه با یك فرد سالم در هر گروه سنی دیگر، درصد بیشتری چربی دارد، و این طبیعی است.

اما تحقیقات اخیر بیانگر این است كه كودكانی كه وزن‌شان برای قد آنها بیش از اندازه است ممكن است در آینده به مشكلاتی نظیر چاقی، دیابت، و فشارخون بالا دچار شوند.

چندین مطالعه نشان داده‌اند كه نمایه توده بدنی بالا (نسبت وزن به قد) در دوران نوزادی – اغلب همراه با تغذیه با شیرخشك– می‌تواند به افزایش خطر بروز چاقی و دیابت در بزرگسالی منجر شود.

بهترین راه برای تشخیص اینكه رشد نوزاد شما طبیعی است، مراجعه منظم و نه وسواس‌گونه به نمودار رشد است.

انتظار نداشته باشید كودك شما دقیقا در وسط منحنی قرار داشته باشد– هر جایی بین صدك بیست و پنج تا صدك هفتاد و پنج طبیعی درنظر گرفته می‌شود.

اما وزن و قد نوزاد باید متناسب با سایر نوزادان در همان گروه سنی و همچنین متناسب با یكدیگر باشند.

برای مثال درصورتی كه وزن در صدك هفتادم قرار دارد قد نباید در صدك سیام باقی بماند.

كودكان با جثه كوچك گاهی با سرعت و به طور نامساوی وزن و قدشان اضافه می‌شود كه منجر به عدم تناسب بین این اعداد می‌شود.

این رشد سریع تا زمانی كه وزن و قد به تعادل برسند طبیعی است.

اگر افزایش وزن بیشتر از میزان رشد باشد، شاید شما نوزادتان را بیش از حد نیازش تغذیه كرده‌اید.

با فرد ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی به شما، تناسب، اندازه هر وعده، دفعات تغذیه و نوع ماده غذایی انتخابی را بررسی كنید.

مورد دیگری كه هنگام مراجعه به نمودار رشد باید درنظر داشته باشید این است كه الگوی رشد نوزادانی كه شیرمادر می‌خورند با نوزادانی كه شیرخشك می‌خورند كمی متفاوت است.

نوزادان تغذیه شده با شیرمادر در دو تا سه ماه اول به نظر می‌رسد كه رشدشان سریع‌تر است اما، پس از آن نوزادانی كه شیرخشك می‌خورند، به‌طور میانگین، كمی بلندتر و سنگین‌تر هستند.

نمودار رشد استاندارد قبلا بر اساس رشد نوزادانی كه شیرخشك می‌خورند قرار داشت، اما چند سال قبل یك كمیته پزشكی شروع به تجدیدنظر درباره اعداد كردند، با این فرض كه تغذیه با شیرمادر باید مبنای استاندارد قرار گیرد و به جای روش فعلی، نوزادانی كه شیرخشك می‌خورند نیز باید با این استاندارد مقایسه شوند.

مركز پیشگیری و كنترل بیماری‌های آمریكا میانگین اعداد مربوط به هر دو گروه نوزادان شیرمادرخوار و نوزادانیكه شیرخشك می‌خورند را درآن منظور كرده و بنابراین نمودار رشد به دست آمده كمی متفاوت از نمودار قبلی است.

نوع تغذیه نوزاد شما باعث می‌شود نمودار بدست آمده كمی بالاتر یا كمی پایین‌تر از میانگین باشد.