زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکترپروانه صفايی‌مقدم؛ روانشناس بالينی

وقتی صحبت از عشق مجازی و مسائلی که مربوط به دنیایی غیر از پیرامونی که در آن قرار گرفته‌ایم می‌شود، احساس می‌کنیم از واقعیتی صحبت می‌کنیم که خیلی هم واقعی به نظر نمی‌رسد. از این‌رو عشق‌های مجازی که روندی غیر واقعی و ماحصل تجربه‌ای غیر ملموس هستند، تولید ذهن خلاق هر فردی می‌تواند باشد. به این ترتیب افراد به واسطه بودن در دنیای مجازی (سایت‌ها و کانال‌های اینترنتی) دلبسته فردی می‌شوند که هیچ آشنایی حقیقی با او ندارند و تنها و صرفاً از طریق دیالوگ‌هایی از راه دور، نوشتن پیامک و یا دیدن عکس‌هایی که خود فرد انتخاب کرده است، تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

 ماهیت روابط مجازی

 از آن‌جایی که روابط مجازی سر و شکل واقعی ندارند و هر دو طرف در روند واقعی یک جریان واقعی از رابطه قرار ندارند، در زندگی واقعی و ملموس با هم در تعامل نیستند و به میزان قابل توجهی از بحث‌ها و اختلاف نظرهایی که در روابط طبیعی پیش می‌آید، دور هستند. به همین دلیل رابطه‌شان دچار توهمی از عشق و دوست داشتن شدید می‌شود که بیانگر عشقی عمیق است اما اگر همان دو نفر در دنیایی واقعی با یک‌دیگر مواجه می‌شدند و به واسطه مصائب و مسائل دنیای واقعی با یک‌دیگر به چالش بر می‌خوردند، قطعاً پیش از آن‌که خود را درگیر عشقی اهورایی بدانند، خود را درگیر مسائل سطحی زندگی می‌دیدند.

 نقش ادراک دررابطه وعشق مجازى

 آیا می‌توانیم در رابطه مجازی وجود مشکل را به همان‌ سرعتی تشخیص دهیم که در رابطه غیرمجازی تشخیص می‌دهیم؟ برخلاف دنیای واقعی، در دنیای مجازی برای کسب اطلاعات تنها امکان استفاده از حس بینایی‌مان را داریم آن هم به مقدار کم چون امکان بهره‌گیری از برداشت‌های ناشی از تعامل غیرکلامی را هم نداریم. کلمه‌های تایپ‌شده، عکس یا آواتاری از طرف مقابل یا ویدئویی از شخصی که مقابل دوربین نشسته است، تنها داده‌های ماست. البته هنگام تماشای ویدئو حس شنوایی‌مان هم به‌کار می‌افتد اما بخش عمده رابطه مجازی را واژه‌ها تشکیل می‌دهند.

در رابطه مجازی درکی از فرومون (عاملی شیمیایی که از فردی ترشح می‌شود و همان پاسخ‌های رفتاری و واکنش‌ها را در فرد دیگر تحریک می‌کند) یک‌دیگر نداریم، نمی‌توانیم از تماس چشمی، زبان بدن یا لحن و قدرت صدای‌مان استفاده کنیم، نمی‌فهمیم دست‌دادن با طرف مقابل یا کنار او راه رفتن چه حسی دارد!

 کمبودهاى رابطه مجازى

  اطلاعات حسي وزبان بدن: عمده تفوت رابطه‌ مجازی با واقعی، حذف زبان بدن است. پژوهشی ادعا می‌کند ۹۳ درصد روابط ما به‌شکل غیرزبانی و تنها ۷ درصد آن‌ها رابطه زبانی است. بنابراین در رابطه‌ مجازی تمام بده‌بستان ما به‌وسیله ۷ درصد ابزارهای‌مان انجام می‌شود. این وضعیت مانند این است که بخواهیم ماشین خراب را فقط با یک آچار تعمیر کنیم! با وجود چنین محدودیتی رابطه و عشق مجازی چقدر می‌تواند مؤثر و کارا باشد؟

 واقعیت و ادراک: به‌راستی واقعیت چیست؟ آیا طرف مقابل همان کسی است که ادعا می‌کند؟ آیا اطلاعات درستی دریافت کرده‌ایم یا ابزار ادراکی‌ ما برداشت‌های غلطی مهیا کرده است؟ شما در دنیای مجازی که هستید؟ همان «خود» دنیای واقعی‌تان؟ آیا همه ابعاد شخصیتی خود را به‌نمایش می‌گذارید یا بخشی از آن را پنهان می‌کنید؟ اگر همه خود حقیقی‌تان را به‌نمایش می‌گذارید، آیا دیگران همان‌ چیزی را که شما می‌خواهید برداشت می‌کنند یا ممکن است دچار کج‌فهمی شوند؟ با چه کسانی در دنیای مجازی صحبت می‌کنیم؟ از میان واژه‌های تایپ‌شده چه مقدار اطلاعات واقعی می‌توانیم کسب کنیم؟

 نقش مکانيزم‌هاي دفاعى دردنياي مجازي: دردنياى مجازى مکانيسم‌هاى دفاعى با شدت بیشتری به‌کار می‌روند زیرا افراد کمتر نگران پیامد رفتارهای‌شان هستند و تناقض‌ها اغلب به چالش کشیده نمی‌شوند. شاید ما به‌اندازه دنیای واقعی ‌به‌دنبال بحث و چالش نیستیم چون برای‌مان روشن نیست احساسات، افکار و باورها متعلق به کیست!

 حقیقت رابطه‌ مجازی

احساسات و واکنش‌هایی که در رابطه‌ آنلاین تجربه می‌کنیم متعلق به خود ماست و نه هیچ کس دیگری است! اگر صادقانه به آن‌چه از طرف مقابل دریافت می‌کنیم بنگریم، متوجه می‌شویم بخش عمده آن بازتابی از خود ماست. به عبارتی، مشکلاتی که در ارتباطات مجازی با آن‌ها روبه‌رو می‌شویم، به مشکلات، نگرانی‌ها و الگوهای نادرست فکری خود ما اشاره دارند.

 مخاطرات روابط مجازی

باید سعی کرد در این نوع روابط مرزی گذاشت تا دو طرف آسیب نبینند. مراقب طرز تفکر “فقط یک نگاه” باشید. به دلایل روشنی تشخیص ارتباط عاطفی آنلاین از ارتباط عاطفی فیزیکی دشوارتر است.

خطری که کاربران اینترنتی را تهدید می‌کند این است که اگرچه ما هرروزه اعمال قانونی زیادی را با اینترنت انجام می‌دهیم ولی می‌توانیم به راحتی با تصاویر و نوشته‌ها از مسیر منحرف شویم. تنها با کلیک بر روی یک لینک وسوسه انگیز که رنگین و برجسته بر روی صفحه پدیدار می‌شود و توسط وبسایت‌هایی که خودشان را برای کسب و کار شما مشتاق نشان می‌دهند تهیه شده است، از مسیر خارج می‌شویم.

برخی از افراد از اینترنت به منظور روبه رو شدن با رفتارهای جنسی که هیچ گاه جرات رویارویی با آن را در دنیای خارج از دنیای مجازی نداشته‌اند، استفاده می‌کنند. این موضوع با عنوان ننگ اجتماعی شرح داده شده است. زیرا تحقیقات نشان می‌دهد که فعالیت‌هایی از جمله تماشای فیلم‌های پورن و دستیابی به هرگونه موارد جنسی به صورت آنلاین، کمتر از لحاظ اجتماعی محکوم می‌شود.

فعالیت‌های جنسی مجازی به ویژه در چارچوب رابطه می‌توانند بسیار خطرناک و آسیب‌زا باشند. بیشتر افرادی که به منظور ارضای نیازهای جنسی خود به اینترنت روی می‌آورند از ضرر آن چشم‌پوشی می‌کنند و همیشه توجیه “فقط یک نگاه” را به همراه دارند. اما در حقیقت آن‌ها به دنبال تماشای فیلم‌های پورن نیستند، بلکه در دنیای مجازی به دنبال مخاطب خاص خود می‌گردند.

 اینترنت و افزایش ارتباط قلبی

نلسون و سالاوو بیان کرده‌اند که ارتباط مجازی می‌تواند منجر به روابط عاطفی شود حتی اگرهر دو مخاطب با یک‌دیگر ملاقات حضوری نداشته باشند، به این ارتباط، ارتباط قلبی نیز گفته می‌شود. آن‌ها چنین شرح داده‌اند که به دلیل ایجاد وابستگی میان مخاطبین، ارتباطات عاطفی می‌توانند رویه خطرناکی را به سمت ارتباطات فیزیکی در پیش بگیرند.

کاربران اینترنت خطرات ناشی از ارتباطات عاطفی را به جان می‌خرند. یک تحقیق نشان داده است که رفتارهای آنلاینی که بیشتر به دید خیانت به آن‌ها می‌نگرند شامل رابطه جنسی آنلاین، قرارهای آنلاین، سایر رفتارهای جنسی و وابستگی‌های عاطفی است.

در چهار طرح تعریف شده، ۶۰ - ۸۲ درصد از شرکت کنندگانی که مورد مطالعه قرار داده شده بودند، رفتار عاطفی آنلاین را نسبت به رفتارهای جنسی آنلاین خطرناک‌تر دانسته‌اند. آیا در حال ورود به یک رابطه عاطفی مجازی هستید؟ چگونه طرفداران شبکه‌های اجتماعی که در یک رابطه متعهدانه هستند از گرفتاری در یک مسیر مجازی به سوی یک ارتباط عاطفی آنلاین جلوگیری کنند؟

شناسایی علایم

خطرات وابستگی

نلسون و سالاوو بیان کردند که از نشانه‌های درگیری آنلاین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 انتظار کشیدن مشتاقانه برای آنلاین شدن یک مخاطب ارتباط مجازی

 اعتماد کردن به آن‌ها برای در میان گذاشتن مشکلات

 در اختیار گذاشتن اطلاعات در مورد مشکلات روابط در خارج از دنیای مجازی

 خیال پردازی در مورد تماس‌های فیزیکی و جنسی

 دادن و گرفتن هدیه

 مقایسه هیجانات کلامی و روحی روابط آنلاین با رابطه خارج از دنیای مجازی

 اختصاص دادن زمان‌های خانوادگی و یا زمان‌های استراحت در کار برای چک کردن ایمیل‌ها و یا پیام‌های شبکه‌های اجتماعی و در اولویت قرار دادن آن‌ها

 سپری کردن زمان‌هایی در تنهایی مطلق که بیشتر صبح‌های زود و یا آخرشب است برای صحبت با مخاطب دنیای مجاز.

 مزيت‌هاي رابطه و عشق مجازي

 مکان آشنایی با افرادی که شانس ملاقات با آن‌ها را پیش از این هرگز نداشتیم.

 اگر اعتماد به نفس نداریم، لکنت زبان داریم یا گاهی زبان‌مان می‌گیرد، در اینترنت هیچ کدام آشکار نمی‌شوند. بنابراین می‌تواند به تقویت اعتماد به نفس کمک کند.

 چون باید بنویسیم، بهتر درباره ایده‌ها و درونیات‌مان فکر می‌کنیم.

 امکان ویرایش چندباره گفته‌های‌مان را داریم.

 اگر خوب می‌نویسیم، احتمالاً بهتر از دنیای واقعی می‌توانیم خودمان را معرفی کنیم و جلوه دهیم.