فرزانه درویشی؛ کارشناس ارشد مامایی
مادرانی که می‌خواهند دوران شیر دادن را کامل کنند، باید دو سال تمام فرزندانشان را شیر بدهند.
قرآن مجید، سوره بقره آیه 232.
شیر مادر کامل‌ترین غذا در 6 ماه اول عمر کودک است. بعد از این دوره زمانی شیر مادر به تنهایی قادر به تأمین کلیه نیاز‌های تغذیه‌ای کودک نمی‌باشد و باید با غذای کمکی مناسب توأم گردد. شیردهی از پستان در نیمه دوم سال اول بسیار مهم است. بعد از طی سال اول کودک قادر است از غذای خانواده استفاده کند و با توجه به ادامه تکامل مغز انسان تا سال دوم زندگی، تغذیه مناسب در کنار شیر مادر در 2 سال اول زندگی در رشد و شکوفایی ذهن کودک مؤثر است. آغوش گرم و سینه مادر دنیای کودک است و برای او احساس امنیت، آسایش و شادابی را به ارمغان می‌آورد.
زمانی که مادر، کودک خود را به آغوش می‌کشد و به او شیر می‌دهد، دلبستگی و پیوند عمیق عاطفی بین او و فرزندش شکل می‌گیرد و این مهم در تقویت رشد روانی و احساسی کودک تأثیرگذار است. بنابراین جدا کردن کودک از شیر مادر، چه برای کودک و چه برای مادر کار آسانی نیست. زمانی که کودک از شیر مادر جدا می‌شود برای نخستین بار شکست عاطفی را تجربه می‌کند و با مفهوم غم آشنا می‌شود؛ لذا این مرحله یکی از حساس‌ترین مراحل رشد کودک است و توجه و دقت زیادی را می‌طلبد.
از شیر گرفتن کودک باید با روند تدریجی و توأم با صبر، حوصله، عشق و علاقه مادر و همچنین پدر باشد؛ در غیر این صورت می‌تواند مقدمات استرس و اضطراب کودک را فراهم آورد و به او لطمه بزند. واکنش کودکان به هنگام جدا کردن آنها از شیر مادر متفاوت است؛ برخی از آنها به آسانی از شیر گرفته می‌شوند و شرایط تغذیه‌ای جدید را می‌پذیرند اما در برخی دیگر از کودکان به دلیل وابستگی شدید کودک به مادر و شیر او، این مرحله اندکی دشوار و زمان‌بر است.
در ادامه این مقاله اصول صحیح از شیر گرفتن کودک لیست شده است و مادران می‌توانند با بهره‌گیری از این آیتم‌ها، موجب شوند کودک این مرحله را به آسانی و با کمترین آسیب پشت سر گذارد.
قبل از تصمیم به گرفتن کودک از شیر خود، اطمینان حاصل کنید که کودک از رشد مناسب و تغذیه کافی و مغذی برخوردار است.
از شیر گرفتن کودک را به فصول گرم سال و در شرایطی که کودک بیمار یا تحت استرس است، موکول نکنید.
هر 3-2 روز یکبار تنها یک وعده شیردهی را حذف کنید.
در این زمان نباید به کودک خود پیشنهاد شیر خوردن دهید و همچنین زمانی که خود کودک تقاضای شیر کرد از او دریغ نکنید.
مایعات کافی خصوصاً آب‌میوه‌های تازه و شیر پاستوریزه را جایگزین شیر مادر کنید.
به تدریج وعده‌های شیر قبل و بعد از ظهر را کم کنید.
فاصله شیر دادن‌ها را بیشتر کنید تا خود به خود یک وعده غذایی حذف شود.
طول مدت شیر خوردن در یک وعده غذایی را کوتاه کنید؛ این کار در کودکان بالای 2 سال مؤثر است.
اگر در محل خاصی به کودک شیر می‌دادید، دیگر کودک را در این محل قرار ندهید تا به یاد شیر نیفتد و تقاضای شیر نکند.
با سرگرمی‌های جدید مثل خواندن کتاب قصه، کشیدن نقاشی، اسباب بازی‌های جدید، راه بردن کودک، سواری و مشاهده سایر کودکان، حواس کودک را از شیر خود پرت کنید.
زمان شیر خوردن کودک را پیش‌بینی کنید و به محض فرارسیدن این موعد، یک نوشیدنی مورد علاقه یا یک میان وعده برای وی حاضر کنید.
می‌توانید از پدر یا سایر افراد خانواده برای این منظور کمک بگیرید؛ به این صورت که شب‌ها برای خواباندن کودک از پدر کمک بگیرید تا در کنار او باشد و او را بخواباند. چون بعضی از بچه‌ها عادت به مکیدن سینه مادر قبل از خواب دارند. همچنین صبح‌ها به محض بیدار شدن کودک و قبل از تقاضای شیر، پدر او را برای صبحانه همراه خود ببرد.
از پدر بخواهید وقت بیشتری را صرف کودکتان کند و زمانی که موعد شیر خوردن او فرا می‌رسد، او را در آغوش کشیده و به مکان مورد علاقه کودک ببرد.
برای دادن غذا به کودک و نوشاندن مایعات به وی از بشقاب‌ها و لیوان‌های رنگی استفاده کنید؛ این وسایل به دلیل جذابیتی که دارند، کودک را به خوردن غذا و نوشیدن مایعات تشویق می‌کنند.
اجازه ندهید کودک بدن برهنه شما را ببیند و هوس شیر خوردن کند.
وعده‌های شیر خوردن در ساعات شب را به ترتیب یک شب در میان و دو شب در میان کنید تا خود کودک تقاضای شیر نکند. به هیچ وجه برای گرفتن کودک از شیر خود، از مواد شیمیایی، فلفل، چسب، لاک، داروهای گیاهی و ... استفاده نکنید. زیرا این مواد علاوه بر اینکه بیماری‌زا هستند، آسیب روانی هم به دنبال دارند.
و به عنوان آخرین نکته
کودکان در این مرحله بیشتر از هر زمان دیگر به آغوش گرم و عشق مادری شما نیازمندند؛ لذا اوقات بیشتری را به کودک خود اختصاص دهید، خلأ ناشی از جدا شدن او از شیر مادر را جبران کنید و امنیت، آرامش خاطر و رشد مطلوب جسمانی و روانی را به فرزند دلبندتان هدیه دهید.
