زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر محمد حضوری؛ متخصص تغذیه

رشد در کودکان فرآیندی است که تحت تاثیر چندین عامل مختلف از عوامل تغذیه‌ای تا عوامل محیطی و ژنتیکی قرار می‌گیرد. بنابراین این تصور که رشد قدی تحت تاثیر یک عامل خاص بوده و با دریافت یک ماده مغذی مشخص می‌توان به حداکثر رشد قدی دست یافت، نادرست می‌باشد. البته دریافت مواد مغذی کافی برای حفظ سلامتی و اطمینان از رشد و تمایز مناسب طی سال‌های نخست الزامی است و در بین مواد مغذی، برخی عناصر و ترکیبات خاص اثر بیشتری بر رشد قدی دارند.

امروزه شاهد نگرانی فزاینده‌ای در بین والدین محترم در مورد رشد قدی کودکان هستیم. بر این اساس در این مقاله تلاش خواهیم کرد تا اصول رشد را بیان نموده و به تاثیرات مواد مغذی بر این فرآیند اشاره داشته باشیم. در ابتدا، مروری کوتاه بر فرآیند و الگوی رشد در کودکی و بلوغ خواهیم داشت و سپس مهمترین مواد مغذی را مورد بررسی قرار می‌دهیم.  

رشد اسکلتی

رشد استخوان طی دو فرآیند مجزا که با یکدیگر مرتبط‌اند، صورت می‌گیرد. فرآیند نخست افزایش طول استخوان‌ها و فرآیند دیگر افزایش توده استخوانی (افزایش مواد معدنی استخوان به مرور زمان) می‌باشد. این دو فرآیند بر طبق الگوهایی متفاوت پدید آمده و این الگوها بر اساس وضعیت بلوغ فرد، جنسیت و ناحیه استخوانی متفاوت می‌باشند.

رشد توده استخوان به وسیله فرآیندهای بیولوژیکی که با هورمون‌ها کنترل می‌شوند، دسته‌بندی می‌گردد. فرآیند کلی رشد به سه بخش مجزا یعنی نوزادی، کودکی و بلوغ تقسیم می‌شود. رشد در طی دوران نوزادی به‌عنوان ادامه رشد دوران جنینی تلقی می‌شود و به طور عمده توسط عواملی شامل انسولین، عوامل رشد شبه انسولینی شماره 1 و 2 تنظیم می‌شود.

این روند رشد به هورمون رشد و احتمالاً هورمون‌های تیروئیدی وابسته نمی‌باشد. رشد دوران کودکی وابسته به هورمون رشد و عامل رشد شبه انسولینی شماره یک و عملکرد طبیعی غده تیروئید وابسته می‌باشد. این در حالی است که رشد دوران بلوغ به هورمون رشد و استروئیدهای جنسی مترشحه از غدد جنسی وابسته است.

این سه بخش مجزای رشد با الگوهای متفاوت زمانی، از یکدیگر قابل تمایز می‌باشند. طی دوران جنینی رشدی سریع در 4 ماهه پایان بارداری مشاهده می‌شود. پس از آن در دوره نوزادی و تا حدود 6 ماهگی، این روند رشد ادامه داشته و با رشد سریع طولی و قدی (Linear Growth) مشخص می‌گردد. در مراحل آغازین دوران کودکی، رشدی سریع مشاهده شده و به تدریج از میزان و سرعت رشد کودک کاسته می‌شود. بلوغ نیز با افزایش قابل توجه سرعت رشد (رشد سریع و کوتاه مدت) مشخص می‌شود...

برای خواندن بخش دوم -برنامه غذایی برای قد كودك- اینجا کلیک کنید.