علی شاه‌میلی : مدرس دانشگاه ، کارشناس روانشناسی و کارشناس ارشد فلسفه آموزش و پرورش
تحریریه زندگی آنلاین : کمک به کودک به معنای رها کردن کودک نیست، بلکه مراقبین باید با حمایت‌های خود کودک را برای شرایط مختلف آماده کنند و چهارچوب ذهنی کودک را شکل دهند.
راهکارهای آموزش غلبه بر ترس در کودک عبارتند از:
کنترل احساسات مراقب و والدین
محققان معتقدند که برخی از ترس‌ها جزئی از روند طبیعی رشد هستند و والدین در این موقعیت‌ها می‌توانند با فرصت‌طلبی، مهارت‌های لازم را به کودک بیاموزند، اما برای این کار باید در ابتدا بتوانند احساسات خود را کنترل و بر شرایط تسلط پیدا کنند. از سوی دیگر زمانی که مراقب و پرستار، کودک را دچار استرس می‌بینند، طبیعی است که بخواهند شرایط را برای او مناسب کنند، اما باید به این نکته توجه کرد اگر کودکان همیشه از این موضوع مطمئن باشند که دیگران شرایط را برای آنها بهبود می‌دهند، نمی‌توانند مهارت‌های لازم را یاد بگیرند. به همین دلیل مراقبین کودک باید با نظارت و حمایت خود به کودک، مهارت‌های لازم را آموزش دهند.
بیشتربخوانید:
لجاجت و کج‌خلقی در کودکان
صحبت کردن با کودک
در مورد هر چیزی که باعث ایجاد ترس در کودک شده است با او صحبت کنید. گاهی کودکان نمی‌توانند کلمات مناسبی را برای بیان علت ترس خود بیان کنند. با سوالات جزئی، به علت دقیق ترس کودک پی ببرید: به عنوان مثال آیا از سگ ترسیدی؟ آیا او به تو آسیب زد؟ آیا از صدای پارس سگ ترسیدی؟ و ... .
ترس‌های کودک را جدی بگیرید
زمانی که یک موضوع باعث ترس کودک شده است، از دید خود به عنوان یک بزرگسال به مساله نگاه نکنید و به کودک نگویید که این موضوع ترسناک نیست، بلکه کاملا کودک را درک کنید و در مورد ترس او به او حق بدهید. به او کمک کنید احساس شجاعت کند و به تدریج بتواند به تنهایی ترس خود را کنترل نماید.
برنامه‌ریزی کنید
برای تطبیق دادن کودک با عوامل ترس کم‌کم او را آماده کنید و به تدریج او را با ترس تنها بگذارید. به عنوان مثال، اگر کودک در هنگام خواب از تاریکی می‌ترسد، برای او برنامه‌ای در نظر بگیرید که فقط تا آخر هفته کنار او می‌خوابید و طی این چند روز در مورد این موضوع با او صحبت کنید و اقدامات لازم را در این زمینه مانند آماده کردن کودک، خواندن کتاب، خاموش کردن چراغ‌ها و سپس تنها گذاشتن کودک انجام دهید.
بیشتربخوانید:
صبور باشید و کودک را تشویق کنید
ایجاد تغییر به زمان نیاز دارد. ترس احساس بسیار قوی است که برای مقابله با آن باید زمان زیادی صرف کرد. مراقبین کودک می‌توانند با تشویق کودک و یادآوری نقاط قوت کودک، حس اعتماد به نفس و شجاعت او را تقویت کنند. در کودکان مراقب و پرستار کودک نقش ویژه‌ای در کنترل احساسات کودک و استفاده از این احساسات در جهت آموزش دادن مهارت‌های مقابله با ترس ایفا می‌کنند.
عواملی که باعث ترسیدن کودک در سنین بین 2 سال تا 5 سال می‌شوند، عبارتند از:
ترس از آدم‌های بد و روح
ترس از تنها در خانه ماندن
ترس از مردن
ترس از مریضی
ترسی از مشکلات درسی
ترس از طرد شدن توسط همسالان
نوجوانان در سنین 12 تا 18 سالگی معمولا از چه چیز‌هایی می‌ترسند؟
ترس از نداشتن امنیت
ترس از بیماری
ترس از شکست تحصیلی یا ورزشی
ترس از ارائه درسی
ترس از نحوه برداشت دیگران از او
ترس از خشونت و مشکلات جهانی
بیشتربخوانید:
رشد عاطفی و عزت نفس در کودکان
نسخه تــقــویت اعتماد بــه نـفس کودکان ( بخش اول )
روش‌های درمان ترس کودکان – برداشتن ترس از کودک
درمان ترس در کودک با توجه به نوع ترس، روش‌های متفاوتی دارد.
از بین بردن موقعیت ترس‌آور: یکی از راه‌های درمان ترس کودک، دور کردن وی از شرایط و موقعیت ترس‌آور است، مثلا محیط تاریک.
تلقین در تقویت روحی: یکی از روش‌های مؤثر، تلقین شجاعت به کودک است، چرا که گاهی ترس، ناشی از عدم اعتماد به نفس و احساس بی‌کفایتی است و در صورتی که کودک اعتماد به نفس یابد، می‌تواند به عنوان فردی شجاع بر ترس خود غلبه کند.
ارائه الگو: یکی از راه‌های درمان، ارائه الگوی مناسب و شجاع برای کودکان ترسو است. این الگو باید بدون نقص و قابل لمس و به دور از مقایسه با او باشد که البته الگوهای مناسب را بهتر است از میان کتاب‌ها انتخاب کرد.
درمان‌های پزشکی: گاهی کودک از نظر جسمی دچار ضعف‌های بدنی شده و این ضعف زمینه را برای ترس ایجاد کرده است. اختلالات غدد و ترشحات اضافی ممکن است با تأثیر بر سیستم بدن سبب مشکلات و اختلالاتی چون ترس در کودکان شوند.
نقش والدین در درمان ترس کودک
هراس کودک بسته به میزان اضطراب وی در برخورد با مساله، پس‌زمینه ذهنی و میزان درگیری ذهنی کودک با مساله، با شدت و ضعف متغیر بروز می‌کند. برای برطرف کردن هراس کودک این چند نکته را به یاد بسپاریم.
از پند و نصیحت بپرهیزیم، مشکل کودک با پند و نصیحت، ایراد گرفتن از او، بی‌اهمیت جلوه دادن مساله به بهانه برطرف شدن تدریجی موضوع و ... رفع نمی‌شود. انتقاد تند همراه با مقایسه کودک با همسالانش نیز روش مناسبی نیست. باور کنیم فرزندمان از چیزی می‌ترسد و این ترس، روح و جسم او را می‌آزارد، با باور این نکته می‌توانیم به راحتی مشکل را ریشه‌یابی و حل کنیم. به کودک مبارزه کردن با ترس را بیاموزیم، اینکه چطور با شناسایی علت ترس خود و کمک خواستن از ما مشکل را برطرف کند. کودک را بدون برنامه‌ریزی و به طور ناگهانی در شرایط خطرناک یا ترسناکی که از آن هراس دارد، قرار ندهید. بعضی بر این باورند که با قرار گرفتن ناگهانی کودک در شرایطی که از آن هراس دارد، مساله برطرف می‌شود. این تفکر کاملا غلط است. با این روش تنها باعث شوکه شدن او و احتمالا بروز مشکلاتی دیگر در او می‌شویم. ترس‌های خوب را به او بیاموزیم، به عبارتی در حالی که نترس بودن را به او آموزش می‌دهیم، محتاط بودن را نیز به او بیاموزیم تا همیشه بتواند با دقت و تیزبینی خطرات را شناسایی و از آنها دوری کند. مشورت با روانشناس و مطالعه کتاب‌های مرتبط با روانشناسی کودک به ویژه هراس کودکان را فراموش نکنیم.
