دکتر سمیرا اسماعیلی - روانشناس بالینی
تحریریه زندگی آنلاین : کج‌خلقی یا نحسی کردن کودک شامل دوره‌هایی از رفتارهای ناخوشایند و قهر کردن یا فوران‌های عاطفی به صورت گریه و داد و بیداد است. این حملات معمولا در واکنش به برآورده نشدن نیازها یا امیال کودک بروز می‌کنند. این کج‌خلقی‌ها یا رفتارهای تخلیه ناگهانی عواطف در دوره ابتدایی رشد کودک طبیعی محسوب می‌شود. هنگامی که کودکان خود را به عنوان موجودات جدا از والدین‌شان درک می‌کنند، گرایشی طبیعی به تاکید کردن بر استقلال‌شان پیدا می‌کنند. این تمایل برای کنترل محیط اغلب خودش را به صورت مخالفت کردن با دستورات والدین و کج‌خلقی کردن بروز می‌دهد. این حقیقت که کودک هنوز واژگان لازم برای بیان احساساتش را ندارد، وضعیت را بدتر می‌کند. کج‌خلقی‌ها معمولا حدود 12 تا 18 ماهگی آغاز می‌شود. کج‌خلقی کودک در بین 2 تا 3 سالگی بدتر می‌شود، بعد به سرعت تا چهار سالگی کاهش پیدا می‌کند. پس از چهار سالگی ندرتا این کج‌خلقی‌ها بروز می‌کنند. خستگی، گرسنگی، یا بیمار بودن کودک ممکن است باعث شود دوره‌های کج‌خلقی بیشتر و شدیدتر شوند.
بیشتربخوانید:
با لجبازی کودک چگونه رفتار کنیم؟
راهکارها
نکته مهم در مواجهه با کج‌خلقی کودک این است که آرامش‌تان را حفظ کنید. به یاد داشته باشید که کج‌خلقی کودک پدیده‌ای طبیعی است و شما در ایجاد آن مقصر نیستید. مشکل این نیست که شما پدر یا مادر بدی هستید یا پسر یا دختر شما مشکلی دارد. فریاد کشیدن یا زدن کودک تنها باعث بدتر شدن وضعیت می‌شود. واکنشی توام با آرامش و ایجاد جوی آرام بدون اینکه در مقابل کودک «وا بدهید» یا قواعدی را که برای او تعیین کرده‌اید، زیر پا بگذارید، استرس را کاهش خواهد داد و باعث می‌شود هر دوی شما احساس بهتری کنید. همچنین می‌توانید به طور ملایم توجه کودک را به چیز دیگری جلب کنید و او را به انجام فعالیت‌هایی وادارید که از آنها لذت می‌برد یا سعی کنید او را بخندانید. اگر در حین بروز کج‌خلقی کودک در خانه نیستید، سعی کنید کودک را به جای آرامی مثلا داخل ماشین یا داخل دستشویی بیرید. در آنجا مراقب کودک باشید تا نحسی‌کردن او به پایان برسد. نحسی‌کردن کودک رفتاری برای جلب توجه است، بنابراین یک راهبرد در مواجهه با کج‌خلقی کودک این است که این رفتار کودک را نادیده بگیرید. مادامی که کودک در وضعیت ایمنی قرار دارد و کار مخربی انجام نمی‌دهد، بردن او به اتاقی دیگر از خانه ممکن است باعث پایان یافتن کج‌خلقی او شود، زیرا دیگر کسی نیست که نمایش او را تماشا کند.
ممکن است کودک به سروصدا و نحسی کردن ادامه دهد. به واکنش نشان ندادن و صحبت نکردن با او ادامه دهید تا رفتار او متوقف شود. بعد به آرامی موضوع را به او توضیح دهید و جایگزین‌هایی را به او ارائه دهید، بدون اینکه در مقابل خواسته کودک تسلیم شوید.
سایر روش‌ها برای جلوگیری از حملات کج‌خلقی
هنگامی که از کودک می‌خواهید کاری را انجام دهد از لحنی ملایم و شاد استفاده کنید. لحن‌تان باید جوری باشد که گویی کودک را دعوت به انجام آن کار میکنید، نه اینکه به او «دستور می‌دهید» برای مثال می‌توانید بگویید: «اگر دستکش‌ها و کلاهت را بپوشی، می‌تونیم بریم بیرون بازی کنیم».
بر سر چیزهای جزئی مانند اینکه کودک‌تان کدام کفش را بپوشد با او جروبحث نکنید، البته مسئله ایمنی کودک مهم است، برای مثال از دست نزدن به اجاق داغ، بستن کمربند ایمنی و بازی نکردن در وسط خیابان نباید کوتاه بیایید. توجه داشته باشید که کودک شما ممکن است به همه چیز «نه» بگوید، اما شما باید تنها در مواردی که مطلقا ضروری است به کودک «نه» بگویید.
هر زمانی که امکان دارد، چند گزینه را در مقابل کودک بگذارید. برای مثال بگذارید کودک‌تان لباسی را که می‌خواهد بپوشد یا داستانی را که می‌خواهد برای او خوانده شود، انتخاب کند. کودکی که احساس کند در زمینه‌های بسیاری استقلال دارد، با احتمال بیشتری از قواعد در هنگام ضرورت پیروی خواهد کرد. گزینه‌ای را به او پیشنهاد نکنید که امکان دسترسی به آن وجود نداشته باشد (لیندوئر، ۲۰۱۱).
بیشتربخوانید:
با لجبازی های لجباز چه کنیم؟
چه هنگامی باید کمک بخواهید؟
اگر کج‌خلقی کودک با افزایش سن او بدتر می‌شود و شما قادر به کنترل کردن آن نیستید، بهتر است از متخصصان کمک بخواهید. همچنین اگر خودتان در مواجهه با این کج‌خلقی‌ها عصبانی می‌شوید و داد و بیداد میکنید، یا اگر نگران هستید که در واکنش به رفتار کودک به تنبیه جسمی او بپردازید، بهتر است به مشاوره با کارشناسان بهداشت روانی بپردازید.
آکادمی متخصصان اطفال آمریکا در این موارد توصیه می‌کند از پزشک خانوادگی یا متخصص اطفال‌تان کمک بخواهید:
اگر کج‌خلقی و نحسی کردن کودک پس از 4 سالگی ادامه پیدا کند.
اگر کودک‌تان در حین این دوره‌های کج‌خلقی خودش یا دیگران را زخمی یا اسباب و اثاثیه را خراب کند.
اگر کودک‌تان در حین این دوره‌ها نفسش را حبس می‌کند، به خصوص اگر غش کند.
اگر کودک‌تان دچار کابوس است، در روند آموزش توالت به عقب بازگشته است، سردرد، شکم‌درد، یا اضطراب دارد، از خوردن غذا یا رفتن به تختخواب اجتناب می‌کند، یا همیشه می‌خواهد با شما باشد.
پیشگیری از کج‌خلقی کودک
روال منظمی برای غذا خوردن و خوابیدن کودک ایجاد کنید. حتی اگر کودک میلی به خوابیدن ندارد، باید هر روز مدتی را در آرامش و سکوت بگذراند. می‌توانید به طور منظم هر روز 15 تا 20 دقیقه کودک را بخوابانید و در کنار او دراز بکشید و به همراه او داستان بخوانید تا از بروز کج‌خلقی جلوگیری شود.
