عاطفه باقری : کارشناس ارشد ادبیات کودک و نوجوان ؛ دکتری تخصصی زبان و ادبیات فارسی
تحریریه زندگی آنلاین : در مقایسه با ما که حداقل دو دهه روی زمین زیسته‌ایم، و تجربیات متفاوتی را در طول زمان به دست آورده‌ایم، کودکان مسافرانِ فضایی هستند که به تازگی با سفینه عشق روی زمین فرود آمده‌اند. هر رویدادِ کوچکی برای آنها یک شگفتی است. اساسا خلاقیت در کودکان با کنجکاوی آغاز می‌شود. خلاقیت یعنی ابداع و خلق چیز جدیدی که قبلا وجود نداشته است. در واقع خلاقیت، یعنی بتوان ایده‌ها را به واقعیت تبدیل کرد. ایده‌ها، اشیا، تفکرات و هر چیزی که بتوان آنها را خلق کرد در این تعریف جا می‌گیرند، البته چیزی که به‌وجود می‌آید باید نو باشد و دارای ارزش هم باشد. بر این اساس، تفکر خلاق یعنی همان فرآیندی که مغز طی می‌کند تا ایده جدید تولید شود.تفکر خلاق ما را به تفکر به صورت متفاوت قادر خواهد کرد. با این توانایی می‌توانیم برای هر مسئله، راه‌حلی جدید و متفاوت ارائه دهیم. این توانایی می‌تواند شامل خلق چیزهای جدید، روش‌های جدید برای تولید اشیا و تفکرات نو باشد. از این رو پرورش خلاقیت در کودکان اهمیت به سزایی دارد.
بیشتربخوانید:
تاثیر قصه گویی در تربیت کودک
یکی از بهترین روش‌ها برای ایجاد تفکر خلاق در کودکان، طرح «سؤالات باز» یا سؤالاتی است که به سبک سقراط مطرح می‌شوند. چنین سؤالاتی به کودک کمک می‌کنند تا از زمان و مکان فاصله بگیرد. انتخاب‌ها، مقایسه‌ها، ایده‌های جدید و سرگرم‌کننده و نحوه پاسخ به این سؤالات، در تقویت تفکر خلاق در کودکان بسیار مهم هستند. مزیت این سؤالات این است «پاسخ غلط» ندارند. در ادامه به چند سؤالِ باز اشاره شده است که می‌توانید آنها را از فرزندتان بپرسید و خلاقیتش را تحریک کنید:
اگر همیشه جمعه‌ها باران ببارد چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر ماشین‌ها هیچ‌وقت فرسوده نشوند چه می‌شود؟
چرا هیچ‌وقت با موهای مرتب از خواب بیدار نمی‌شویم؟
اگر یک زنبور عسل، یک گاو و یک شبدر در کنار هم قرار بگیرند چه می‌شود؟
اگر گربه‌ها بتوانند پارس کنند چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر تمام کفش‌های دنیا فقط در یک سایز تولید می‌شدند چه اتفاقی می‌افتاد؟
حالا بیایید سوالات بالا را در یک موقعیت مناسب قرار دهیم.
از قصه شروع کنید
قصه‌ها داستان‌های کوتاه و ساده‌ای هستند که کودکان را با کلمات، ادبیات و زبان مادری آشنا می‌کند و سپس می‌تواند حامل درس‌های زندگی باشد. فراموش نکنید که نیاز به وسواس نیست! قطعا کتاب‌هایی که در بازار است توسط نویسندگان کودک نگاشته و توسط متخصصین کارامد تایید شده است. قصه‌ها را با بالا و پایین بردن صدایتان برای کودکان بخوانید و گاه چشم‌هایتان را گرد و متعجب کنید، گاه ابروهایتان را درهم بکشید و اخم کنید و یا لبخند‌های صمیمانه بزنید، میمیک صورت شما، می‌تواند کلمات و لحن را ملموس کند. این‌طور کودکان می‌تواند احساسات اطرافیان را دریافته و مقابله کنند.
بیشتربخوانید:
راهکار‌های تقویت عزت‌نفس درکودکان
وقتی قصه‌ها تمام می‌شوند سوال اشتباهی نپرسید!
اینکه از این قصه می‌فهمیم که ... یا درسی که قصه به ما داد این بود که ... این‌ها اشتباه است، چرا که کودک هنوز متوجه کلمه پیام، هدف، یا مضمون نیست و درک این مسئله جلوی خلاقیت او را می‌گیرد.
بازی تجسم
به جای این سوال‌ها می‌توانید از کودکان سوال‌های جالبی بپرسید؛ برای مثال کودک را جای شخصیت قصه گذاشته و از او بخواهید اگر تو بودی چه می‌کردی؟
یا وقتی می‌خواهید از او درباره چگونگی روزش سوال کنید، بگویید، اگر تو امروز یک پروانه بودی، چه می‌کردی؟ از این طریق کودک ابتدا باید اطلاعات خود را در نقش انسانی‌اش مرور کند و سپس آن را در جایگاه یک پروانه بگذارد. این بازی به بازیابی اطلاعات، مرور خاطرات، مقایسه، ایده‌پردازی و ایجاد ارتباط بین اطلاعاتِ از هم گسیخته کمک می‌کند. قصه‌ها می‌توانند کاملا فانتزی و مجازی باشند، نخودی، خاله سوسکه، کدو قل قله زن و... تماما قصه‌هایی از جنس زبان و ادبیات ما است، کودکان دلبندمان را از شنیدن این میراث، این فرهنگ، این نوستالژی، محروم نکنیم.
دنیای قصه‌ها زیباست، جزئی از آن باشیم
با یک بالِ رنگی، از طرف یک بچه بزرگ؛
عاطفه باقری
بیشتربخوانید:
تزئینات خلاقانه وسایل منزل با گونی
