زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : محمدمهدی مقدم ، کارشناس فرهنگی – مذهبی

تحریریه زندگی آنلاین : یکی از نکات بلند پندآموزی که بسیار شنیده و خوانده‌ایم، روایت ادیبانه‌ای است که سعدی در گلستان حکمت‌هایش از ماجرای گِلی خوشبو نقل می‌کند. او از گِلی می‌گوید که مدتی با گُل می‌نشیند و کمال همنشین، او را عطرآگین می‌سازد! شاید مرور چندین و چند باره این حکایت، تکراری به نظر برسد، اما ارتباط آن با سلامت و سعادت کودک، آموزه گرانقدری است که باید مورد توجه پیوسته والدین قرار گیرد.آموزه‌ای با ریشه‌ای عمیق در فرهنگ ملی این مرز و بوم، و آیات و روایاتی که تأکیدی وسیع در باورهای مذهبی‌مان دارند. آدمی به بزرگی خورشید با آن وسعت عظیم گرما و نور هم که باشد، باز هم می‌تواند توسط پاره‌ای ابر، ناپدید و کم‌بهره گردد!

بی‌جهت نیست که در سیره انبیا و اولیای الهی آمده است، وقتی در معاشرت نزدیک با عموم مردم قرار می‌گرفتند، پس از آن، حتما خلوت با پروردگار خویش را جهت پاکسازی قلب و روح از آثار سوء‌مجالست با افراد گوناگون، در برنامه معنوی خود قرار می‌دادند.آدمی از بدو تولد، خلقتی بر پایه اثرگذاری و اثرپذیری دارد.

کمترین مؤانست با هر موجود و موقعیتی می‌تواند تاثیری گاه عمیق بر پندار، گفتار و کردار هر فرد داشته باشد.بی‌گمان کودکان که هنوز به بلوغ فکری و قدرت درک مطلوب سِره از ناسِره نرسیده‌اند، نسبت به دیگر سنین، در معرض تاثیرپذیری بیشتری نیز قرار دارند.کودکی که با چشمان خود و از طریق دیدن پیوسته، مشق زندگی می‌کند و هنوز در بخش آغازین و حساس حیات خویش قرار دارد، به سادگی آب خوردن، از رفتارهای اطرافیان، خصوصا گروه همسالانش الگو و اثر می‌گیرد.

بیشتربخوانید:

چرایی گوشه‌گیری در کودکان

دوستان؛ بهترین معرف انسان

آدمی را از دوﺳﺘﺎﻧﺶ میﺷﻨﺎﺳﻨﺪ. رسول خدا(ص) می‌فرمایند: إيّاكَ وَ قَرينَ السُّوءِ فَاِنـَّكَ بِهِ تُعـْرَفُ؛ از همنشینی با دوست بد بپرهیز، چون تو با او شناخته می‌شوی (کنزالعمال، ج۹، ح۲۴۸۴۴).

و فرمودند: اَلْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ، فَلْيَنْظُرْ أَحَدُكُمْ مَنْ يُخَالِلُ؛ انسان بر آیین دوست خود است. پس هر كدام از شما بنگرد كه با چه كسى دوستى مى‌كند (الأمالي للطوسی، ج۱، ص۵۱۸).

دوستی ﺑﺎ اﻧﺴﺎﻧ‌‌ﻬﺎی اهل، آدمی را اهل ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻌﺎلی میﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ و بیﺣﺴﺎب و ﻛﺘﺎب ﺑﺎ ﻫﺮ ﻛﻪ رﻓﺎقت کردن، ﺧﻮد را ﺑﻪ مهلکه اﻓﻮل و ﻧﻴﺴتی اﻧﺪاﺧﺘﻦ اﺳﺖ.

ﻋﻘﻞ ﺳﻠﻴﻢ ﺣﻜﻢ می‌ﻛﻨﺪ ﺗﺎ از همنشینی و رفیقﺷﺪن ﺑﺎ آﻧﺎن که ﺟﺰ ﻣﻴﻞ و ﺧﻮاﺳﺖ خودشان ﻫﻴﭻ ﺷﺎﺧﺺ و ﻣﺤﻮری ﺑﺮای آﻧﭽﻪ می‌اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ و میﮔﻮﻳﻨﺪ و اﻧﺠﺎم می‌دﻫﻨﺪ ﻧﺪارند، ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺆاﻧﺲ بد، ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ ﻣﻨﻴﺖ و ﻧﻔﺴﺎﻧﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ می‌اﻓﻜﻨﺪ و ﻳﺎر ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي میﻛﺸﺎﻧﺪ.

از حضرت محمد(ص) نقل است: الجَلیسُ الصالِحُ خَیرٌ مِن الوَحدَةِ وَ الوَحدَةُ خَیرٌ مِن جَلِیسِ السُّوء؛ دوست و همنشین خوب بهتر از تنهایی است و تنهایی بهتر از دوست و همنشین بد است (امالی طوسی، ص۵۳۶).

در ﻣﻴﺎن همﻧﺸﻴﻨﺎن، کسی ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﺪارش ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا ﺑﻴﻧﺪازد، ﻛﻼﻣﺶ ﺑﻪ ﻓﻬﻤﺖ اﻓﺰوده و اندیشه‌ات را ﺑﺎرور ﺳﺎزد و ﻛﺮدارش ﺑﺮ رﻏﺒﺘﺖ ﺑﻪ نیکی و ﭘﺎﻛﻲ ﺑﻴﻓﺰاﻳﺪ.

روایت است: قَالَتِ اَلْحَوَارِيُّونَ لِعِيسَى يَا رُوحَ اَللَّهِ مَنْ نُجَالِسُ قَالَ مَنْ يُذَكِّرُكُمُ اَللَّهَ رُؤْيَتُهُ وَ يَزِيدُ فِي عِلْمِكُمْ مَنْطِقُهُ وَ يُرَغِّبُكُمْ فِي اَلْآخِرَةِ عَمَلُهُ.

رسول خدا فرمود: حواریون به عيسي عليه‌السلام گفتند يا روح‌ا... با كه بنشينيم فرمود: با كسي كه ديدارش شما را به ياد خدا اندازد و سخنش دانش‌تان را زياد كند و كردارش شما را به آخرت تشويق كند (الکافي، ج۱، ص۳۹).

بیشتربخوانید:

افسردگی در کودکان را جدی بگیرید!

تکلیف والدین و مربیان

یکی از بهترین محبت‌هایی که والدین می‌توانند در حق فرزندان‌شان داشته باشند، همین نظارت و مشورت توأم با همراهی، دوستی و محبت در زمینه حلقه دوستان کودک است.

آموختن عملی این اصل مهم زندگی به فرزند که اﮔﺮ ﻗﺼﺪ مهرورزی دارد و میﺧﻮاهد از دوستی‌اش ﺑﺮاي کسی ﻣﺎﻳﻪ ﺑﮕﺬارد، اﻳﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎنی و دوست داشتن را ﺧﺮج کسی کند ﻛﻪ روزﮔﺎري ﺧﻮد را درﺑﺎره‌اش ﻣﻮرد ﺷﻤﺎﺗﺖ ﻗﺮار ﻧﺪهد و ﻧﮕﻮید: وای بر من، ﻛﺎش آن ﺷﺨﺺ ﮔﻤﺮاه را دوﺳﺖ ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻜﺮده ﺑﻮدم! (فرقان/۲۸)

والدین و سپس دیگر مربیان کودک، باید عملا به وی بیاموزند که چگونه دوستی را ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻛﺴﺐ ﻛﻤﺎل و ادب و راستی و درستی کند ﺗﺎ ﻣﻮﺟﺐ رﺷﺪ و آراﻣﺶ ﭘﺎﻳﺪارش ﺷﺪه و او را از ﺧﺸﻨﻮدي و اﻣﺪاد ﺣﻖ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﮔﺮداﻧﺪ، ﻧﻪ آﻧﻜﻪ ره‌توشه ﻛﺎروﺑﺎر ﺑﺎﻃﻞ و ﺳﺒﺐ ﻧﮕﻮن‌بختی او و ﻧﺎرﺿﺎیتی خالق ﺷﻮد.

در سوره مبارکه توبه، آیه ۱۱۹ آمده است: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، همواره خدا را حاضر و ناظر بر خویش ببینید و با راستان و درستان باشید.

کودک باید عمیقا در کردار والدین و مربیان خویش ببیند و بیاموزد که اﻳﻦ ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ و ﻫﻤﺮاه، در هر جایگاه و نسبتی،  و در هر ﻣﻮﺿﻊ حقیقی و مجازی، چه ﻳﻚ کتاب و ﻳﻚ فرد یا ﺟﻤﻊ، چه یک محفل و ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ و ﮔﺮوه و کانال و ...، زﻣﺎنی رﻓﻴﻖ ﺷﻔﻴﻖ او است ﻛﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻌﺎدتش شود ﻧﻪ ﺷﻘﺎوت؛ زﻣﺎنی ﻳﺎر ﻣﻔﻴﺪ و ﭘﺮ اﻋﺘﺒﺎر او است ﻛﻪ وی را از ﭼﺎه ﻏﻔﻠﺖ ﺑﻴﺮون بکشد، ﻧﻪ آﻧﻜﻪ در ﻋﻤﻖ ﺳﻴﺎه ﺟﻬﺎﻟﺖ ﺑﻴﻓﻜﻨﺪ؛ ﺳﻜﻪ ﻋﻤﺮ و ﻣﻬﺮﺑﺎنی‌اش را ﺻﺮف گنجینه‌های زوال‌نیافتنی ﻧﻤﺎید، ﻧﻪ ﻣﺼﺮوف ﺗﺒﺎهی‌ها و ﺧﺮابی‌ها؛ ﺑﺮ ﻋﺒﻮدﻳﺖ و اﻧﺴﺎنیتش ﺑﻴﻓﺰاید ﻧﻪ آﻧﻜﻪ از او ﮔﺮدن‌‌کشی ﻣﻐﺮور و ﻣﺴﺘﺒﺪ ﻳﺎ ﻣﻮﺟﻮدی ﺳﺴﺖ و ﺑﻴﻬﻮده و بیﺷﺎﺧﺺ و ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺑﺴﺎزد.

بیشتربخوانید:

10روش برای اینکه عزت نفس دختر نوجوان تان را بالا ببرید

حتی بوی دوست هم اثر دارد

باید به کودک از همان عُنفُوان کودکی نشان داد: ﻣﮕﺮ ﻧﻪ آﻧﻜﻪ ﻛﻨﺎر ﻫﺮ ﭼﻴﺰ بنشینی ﺑﻮی آن را میﮔﻴﺮی. ﭘﺎي در ﻋﻄﺮﻓﺮوﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﮕﺬاری ﺑﻬﺮه‌ای از ﺷﻤﻴﻢ ﻋﻄﺮﻫﺎ ﺧﻮاهی برد و ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻛﻨﺎر ﻇﺮف زﺑﺎله‌ای ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺑﻮي ﻣﺸﻤﺌﺰﻛﻨﻨﺪه مشتی آﺷﻐﺎل دﭼﺎر ﻣﻲ‌ﻛﻨﺪ؛ ﭘﺲ چنانچه حتی دوﺳﺖ و ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﺗﻮ ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﻧﻜﻨﺪ و ﻫﻴﭻ ﺣﺮفی نزند، اﻣﺎ ﻫﻤﻴن که ﺗﻮ ﻫﻤﺮاه و در ﻛﻨﺎر اویی، از وی اﺛﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و رﻓﺘﻪرﻓﺘﻪ رﻧﮓ و ﺑﻮ و ﻓﻜﺮ و ﺧﻮی او را ﺧﻮاهی گرﻓﺖ؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ اﻏﺮاق ﻧﻴﺴﺖ اینکه گفته شده حتی ﺑﻮي دوﺳﺖ، در آدمی ﺗﺄﺛﻴﺮ می‌ﮔﺬارد.

پیامبر اکرم(ص) فرمودند: مَثَلُ الجَليسِ الصّالِحِ مَثَلُ العَطّارِ؛ إن لَم يُعطِكَ مِن عِطرِهِ أصابَكَ مِن ريحِهِ؛ همنشين شايسته، مانند عطرفروش است. اگر از عطرش به تو ندهد، بوى عطرش به تو خواهد رسيد (کنزالعقال، ج۹، ص۲۲، ح۲۴۷۳۶).

و از امیرالمومنین امام علی(ع) روایت است: صُحبَةُ الأَشرارِ تَكسِبُ الشَّرَّ، كَالرّيحِ إذا مَرَّت بِالنَّتِنِ حَمَلَت نَتِنا؛ همنشينى با بدان، بدى به دنبال مى‌آورد، همان گونه كه باد اگر بر چيز گَنديده بوَزَد، با خود، بوى گند مى بَرَد (غررالحکم، ح۵۸۳۹).

بیشتربخوانید:

نسخه‌ تــقــویت اعتماد بــه نـفس کودکان ( بخش اول )

نسخه‌ تــقــویت اعتماد بــه نـفس کودکان ( قسمت دوم )