زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

د‌كتر پروانه صفایی مقد‌م - رو انشناسی بالینی

تحریریه زندگی آنلاین : مشکلی که بعضی خانواده‌ها در تربیت فرزندشان با آن مواجه می ‌شوند، پرتاب وسایل و اشیای منزل است که در برخی کودکان زیر ۵ سال دیده می‌شود. همه کودکان روحیه بسیار حساس و شکننده‌ای دارند و والدین در نوع برخورد با آنها باید دقت بیشتری داشته باشند. جیغ زدن، کوبیدن سر به دیوار، پرت کردن اشیاء و ... جزء عاداتی است که برخی کودکان در سنینی خاص آن را تجربه می‌کنند، لذا با روش‌های درست رفتاری می‌توان این عادات را از لیست رفتارهای کودک خود حذف نمود. تنها نکته‌ای که پدر و ماد‌ها باید آن را به یاد بسپارند، این است که کودک خود را محدود نکنند و با سخت‌گیری و تنبیه وی ترک این عادت را برای وی مشکل ننمایند. هر چند کودکان نسبت به اتفاقاتی که در اطراف‌شان می‌افتد، درک بسیار پایینی دارند، اما همین پرت کردن اشیا توسط آنها حس کنجکاوی را در آنها بالا می‌برد و باعث بروز خلاقیت و رشد فیزیکی در آنها می‌شود، اما چرا کودکان وسایل را پرتاب می‌کنند؟

 بیشتربخوانید:

توصیه هایی برای تربیت بهتر کودک

چرا کودکان وسایل را پرتاب می‌کنند؟

در پاسخ به اینکه چرا کودکان وسایل را پرتاب می‌کنند، باید به این مورد اشاره کرد که پرتاب وسایل توسط کودکان نوپا طبیعی است تا زمانی که به الگوی رفتاری تبدیل شود. پرتاب وسایل، به مهارت‌های حرکتی پیشرفته و هماهنگی چشم نیاز دارد. از این رو، عمل پرتاب کردن معمولا نتیجه رشد کودکان است. با این حال، اگر کودک شما عادت دارد چیزهایی را پرتاب کند، چه برای جلب توجه و چه به دلیل برخی مسائل اساسی، این مسئله می‌تواند برای شما نگران‌کننده باشد.

 اکتشاف

کودکان نوپا حس کنجکاوی دارند و از طریق بررسی وسایل، چیزهای جدیدی را یاد می‌گیرند. پرتاب وسایل می‌تواند برای کودکان نوپا بسیار جالب باشد. آنها ممکن است این کار را انجام دهند تا مشاهده کنند که هنگام پرش، سقوط، پاشیدن یا خرد شدن همه چیز چه اتفاقی می‌افتد.

 این روش کودک نوپا، برای تعیین علت و معلول است. بررسی عکس‌العمل اطرافیان به پرتاب اشیا می‌تواند به آنها در درک محیط و چیزهای اطراف کمک کند.

 جلب توجه کردن

کودکان نوپا، جلب توجه شخص مورد علاقه خود را دوست دارند.

آنها کارهای زیادی را برای جلب توجه مردم انجام می‌دهند. پرتاب اشیا یکی از اقدامات جلب توجه شما است. اگر مشاهده کنند که به آنها توجه نمی‌شود، به احتمال زیاد دوباره آن را تکرار می‌کنند. کودک نوپا معمولا هنگامی که والدین یا دیگران به کار مشغول هستند یا با شخص دیگری صحبت می‌کنند، از این حقه استفاده خواهند کرد.

 بیشتربخوانید:

قبل از تنبیه کردن فرزندتان این مطلب را بخوانید!

گفتن این 11 نکته به کودکان ممنوع!

تشویق کودک را از یاد نبرید!

 سرگرمی

کودکان نوپا با بازی‌های مشابه و همان اسباب‌بازی‌ها به راحتی خسته می‌شوند، بنابراین آنها ممکن است روش‌های مختلف استفاده از اشیای یکسان یا بازی با اسباب‌بازی‌های مشابه را امتحان کنند. پرتاب کردن، یکی از روش‌های بازی با اسباب‌بازی قدیمی یا یک شی است که کودک نوپا  اکنون آن را کسل‌کننده می‌داند. در این وضعیت پرتاب به بازی جدید تبدیل می‌شود و اگر کودک نوپا با آن سرگرم شود، احتمالا آن را تکرار می‌کند.

 ابراز احساسات

برخلاف بزرگسالان، کودکان نوپا ابراز احساسات خود را از طریق کلمات دشوار می‌دانند. آنها معمولا از طریق اعمالی مانند گریه یا پرتاب اشیا ارتباط برقرار می‌کنند. پرتاب وسایل می‌تواند خشم، ناراحتی یا ناامیدی را به دلایل اساسی دیگری مانند درد یا گرسنگی به شما منتقل کند.

 عدم اطلاع از استفاده درست اشیا

کودک نوپا استفاده درست از اشیا را درک نمی‌کند. برای درک استفاده صحیح، آنها را پرتاب می‌کند. آنها همچنین این کار را برای این که از شخص دیگری یاد گرفته و تقلید می‌کنند، انجام می‌دهند. به عنوان مثال، آنها کودک بزرگ‌تری را در حال پرتاب توپ می‌بینند و بعدا هنگامی که هر چیز گردی به کودک نوپا داده می‌شود، بلافاصله آن را دور می‌اندازند.

راه‌حل و راهکارهای پرت نکردن چیزها توسط کودک

اول از همه اینکه کودک را تنبیه نکنید، مگر اینکه کودک نوپایتان از پنجره سنگ پرتاب کند یا واقعا تهدید به آسیب رساندن به کسی کند. همچنین منظور از تنبیه دادن یک وقفه تربیتی به کودک است، نه چیز دیگری. در غیر این صورت برای پرتاب کردن چیزها به او وقفه ندهید یا تنبیهش نکنید، چون بیهوده است که سعی کنید در این سن کودک را از پرتاب کردن چیزها منع کنید. به جای تنبیه یا فریاد کشیدن سر کودک لازم است با دنبال کردن نکات زیر روی محدود کردن چیزهایی که پرتاب می‌کند و جایی که آن را پرتاب می‌کند، تمرکز کنید:

 به او نشان دهید که چه چیزهایی را می‌تواند پرتاب کند

کودک نوپا سریع‌تر یاد می‌گیرد چه چیزهایی را نباید پرتاب کند، البته اگر چیزهای زیادی وجود داشته باشد که او مجاز است پرت کند و حتی تشویق می‌شود که پرتاب‌شان کند. توپ یک گزینه بدیهی برای پرتاب کردن است. داشتن تعداد زیادی توپ فومی، حوادث داخل خانه را به حداقل می‌رساند، اما بازی‌های پرتابی واقعی مانند پرت کردن یک کیسه پر از لوبیا یا هر چیز بی‌خطری که درش بسته باشد، به داخل یک سبد یا پراندن سنگ روی سطح یک حوضچه برای یک کودک دو ساله حتی سرگرم‌کننده‌تر هستند، به ویژه اگر خودتان هم همراه با او بازی کنید.

پیامی که باید به کودکتان انتقال دهید این است که پرتاب کردن ایرادی ندارد اگر، اشیای مناسب را در زمان درستش و به جای مناسب پرتاب کند. هنگامی که کودک چیز نامناسبی مثل کفش را پرتاب می‌کند، با آرامش آن را از او بگیرید و بگویید: «کفش‌ برای پرتاب کردن نیست، اما توپ هست.» سپس یک توپ برای بازی به او بدهید.

 بیشتربخوانید:

7اصل واجب در تربیت کودک

چگونه فرزندمان را با اعتماد به نفس و مستقل تربیت کنیم؟

پرتاب پرخاشگرانه را مدیریت کنید

وقتی کودک نوپایتان چیزی را که نباید پرتاب می‌کند، برای مثال، شن‌های جعبه شن یا پرتاب لگوها به سمت یک کودک دیگر، چه کار باید بکنید؟ تا جایی که امکان دارد، سعی کنید چند بار اول آن را نادیده بگیرید. اگر او بداند که می‌تواند توجه شما را با پرتاب چیزی به سمت دیگران به خود جلب کند، احتمالا این کار را دوباره انجام می‌دهد. اگر فرزندتان اغلب با پرتاب چیزها به سمت دیگران خطر آسیب رساندن به آنها را ایجاد می‌کند، مهم است که همیشه به شیوه‌ای یکسان رفتار کنید، زیرا کودکان نوپا از طریق تکرار یاد می‌گیرند. پس دفعه بعد که این کار را انجام داد، بگویید: «نه، اون دردش میاد»، و او را برای یک وقفه کوتاه کنار ببرید تا توجهش را به «نه‌ای» که گفته‌اید جلب کنید و از آن موقعیت خارج کنید تا بتواند چند لحظه بعد شروع تازه‌ای داشته باشد. نکته کلیدی این است که وقفه کوتاه باشد؛ قاعده خوب یک دقیقه به ازای هر سال از سن کودک است، تا فرزندتان فراموش نکند که به چه دلیل وادار به قطع کاری که انجام می‌داد، شده است.

تشویقش کنید حسش را بیان کند

اگر متوجه شدید که کودک‌تان وقتی عصبانی می‌شود چیزهایی را به سمت کودکان دیگر پرت می‌کند، او را تشویق کنید تا به جای آن، منظور و احساس خود را با کلمات بیان کند. مثلا بگویید: «اگر از آریا عصبانی هستی، از کلمات استفاده کن و احساست را بهش بگو!» یا «وقتی عصبانی می‌شی بیا به من بگو.» گاهی هم ایرادی ندارد که با تن صدایتان به او بفهمانید که از رفتارش ناراضی هستید، فقط اجازه ندهید خشم شما تعیین‌کننده واکنش‌تان باشد، چون او این کار را از شما یاد می‌گیرد. سعی کنید برای بازداشتن فرزندتان از پرتاب چیزها، سرش فریاد نزنید و هرگز او را کتک نزنید، حتی اگر فقط زدن روی دستش باشد. اگر با وجودی که شما به طور پیوسته و با خونسردی تلاش کرده‌اید از این کارش پیشگیری کنید، او همچنان به پرتاب چیزها به سمت دیگران، طوری که برایشان دردآور است اصرار می‌ورزد، ممکن است هیچ گزینه‌ای غیر از زیر نظر گرفتن اسباب‌بازی‌هایی که با آنها بازی می‌کند نداشته باشید و در حال بازی با آنها مجبور شوید مثل یک سایه دنبالش باشید.

 اسباب‌بازی‌های کودک را به صندلی‌اش وصل کنید

وقتی کودک در یک کالسکه یا صندلی مخصوص ماشین قرار دارد، سعی کنید چند اسباب‌بازی را به صندلی‌اش وصل کنید، طوری که به راحتی در دسترسش باشند. اسباب‌بازی‌ها را با نوارهای کوتاه به صندلی ببندید و انتهای آنها را کوتاه کنید تا دور گردن یا دست و پایش نپیچد. کودک به سرعت کشف خواهد کرد که علاوه بر پرتاب اشیا، می‌تواند دوباره آنها را به سمت خود برگرداند. این ترفند بازی را برایش دو چندان لذت‌بخش  و کار شما را هم نصف می‌کند.

 جمع کردن اشیای پرت‌شده را با هم انجام دهید

از کودک نوپایتان نخواهید که همه چیزهایی را که پرتاب کرده است جمع کند، چون این کار تکلیف سنگینی برای کودکی در این سن است. به جایش سعی کنید با هم روی چهار دست‌وپا قرار بگیرید و با گفتن: «بیا ببینیم چقدر سریع می‌تونیم لگوها را با هم جمع کنیم؟» یا «می‌تونی به من کمک کنی همه توپ‌های زرد رو پیدا کنم؟» کمکش را جلب کنید.

 الگوی خوبی برایش ایجاد کنید

لازم نیست از پرتاب کردن گهگاه یک کوسن به طرف مبل خودداری کنید تا مبادا الگوی بدی برای کودک نوپایتان ایجاد کنید. در واقع، شما می‌توانید با استفاده از وسایلی که معمولاً در خانه‌تان پرتاب می‌کنید به او نشان دهید که چه چیزی برای پرتاب کردن مناسب است و چه چیزی نیست. دفعه بعد اگر چیزی را که نباید، پرتاب کرد، با هم در خانه دور بزنید و مثلا جوراب‌ها را به سمت سبد لباس، دستمال کاغذی‌های استفاده شده را به سوی سطل زباله و اسباب‌بازی‌ها و ترجیحا سبک‌ترین‌ها و عروسک‌های سبک و نرم را خیلی آرام توی جعبه اسباب‌بازی پرتاب کنید.

 در زمان صرف غذا کنارش بنشینید

در این مرحله سنی غذا خوردن اغلب با کثیف‌کاری همراه است، اما شما می‌توانید با نشستن کنار کودک نوپایتان در حین غذا خوردنش ریخت و پاش او را محدود کنید. به این ترتیب شما آنجا هستید و اگر حرکتی به سمت پرت کردن ناهارش کرد، می‌توانید با ملایمت اما قاطعانه یک «نه» بگویید و در صورت لزوم بشقابش را با دست نگه دارید. والدین باید همیشه هنگام صرف وعده‌های غذا در کنار بچه‌های خود بنشینند تا آنها را وقتی لقمه در دهانشان نیست به صحبت بگیرند و به رشد مهارت‌های زبانی‌شان کمک کنند. این کار همچنین بهترین راه برای اطمینان از این است که کودک نوپا قبل از بلعیدن، غذای خود را خوب می‌جود.

 از ظروف مخصوص کودک استفاده کنید

از چینی‌های ظریف خود یا حتی ظروف سفالی شکستنی برای غذا دادن به کودک نوپایتان استفاده نکنید. به جایش، سعی کنید یک ظرف مخصوص کودک نوپا با لیوان نی‌دار را که به میز یا سینی صندلی مخصوص کودک بسته می‌شود، تهیه کنید تا او نتواند ظرفش را بردارد. با این حال، به یاد داشته باشید که اگرچه این ظروف آن‌قدر کارآمد هستند که با قاپیدن سرسری کودک‌تان روی زمین نیفتند، اما آنها نمی‌توانند جلوی کودکی را بگیرند که از گیر کردن ظرفش به میز شگفت‌زده شده و مصمم است آن را جدا کند.

 همیشه مقادیر کمی غذا در ظرف کودک بریزید

اگر مقادیر اندکی از غذاهای انگشتی در ظرف کودک بریزید و تا وقتی همه آن را نخورده غذای بیشتری در ظرفش نریزید، غذای کمتری هدر خواهد رفت و کودک نوپایتان مهمات کمتری برای بازی پرتاب کردن خواهد داشت. کودک را تحت فشار نگذارید که بیشتر از چیزی که می‌خواهد، غذا بخورد، مگر اینکه پزشک متخصص کودکان گفته باشد کودک اختلال رشد دارد و راهکارهایش را نیز به شما گفته باشد.

 لطفا والدین این نکته مهم و با اهمیت را به خاطر داشته باشند

کودکان‌تان را به هیچ عنوان محدود یا به صورت اشتباه تنبیه نکنید و مشکل پیش‌رو را برای وی دشوار نسازید. هرچند کودک شما نسبت به محیط اطرافش، کنجکاو و با توجه است، روند پرتاب اشیا توسط کودک هم جزء خلاقیت و رشد فیزیکی در آن‌ها محسوب می‌گردد.

پرتاب اشیا توسط کودک، نوعی مهارت جدید است که نشان از ورود کودک به مرحله جدیدی از رشد و تکامل طبیعی است. او هنگام غذا خوردن، مقداری از غذایش را از بشقاب به زمین می‌ریزد یا قاشق خود را از کنار میز به زمین پرت می‌کند، زیرا در حال کشف نیروی جاذبه است و از این کار، لذت می‌برد. در خیابان، هنگام راه رفتن در پیاده‌رو، پستانکش را به زمین می‌اندازد و یا هنگام بازی با اسباب‌بازی‌هایش، آن‌ها را به اطراف پرت می‌کند.

 در این موقعیت‌ها، واکنش شما بسیار حائز اهمیت است

اگر به درستی واکنش نشان دهید، پرتاب اشیا توسط کودک در مرحله یادگیری باقی‌مانده و کودک شما از این روش برای ابراز خشم استفاده نخواهد کرد. آنچه مشخص است این حقیقت است که متوقف کردن پرتاب اشیا در کودک، عملا فرآیندی بی‌فایده است، زیرا پرتاب اشیا در کودک، قسمتی از پروسه رشد  و تکامل وی است. شما به جای مقابله با این رفتار کودک، می‌توانید به کودک آموزش دهید که چه اسباب‌بازی‌ها یا وسایلی را در چه مکان‌ها و زمان‌هایی می‌تواند پرتاب کند تا بدین وسیله به خودش و یا دیگران آسیب نرساند. وجود یک پرستار صبور و آگاه به امور ومسائل روانشناختی کودک در این زمینه بسیار کمک‌کننده و دارای نقش اصلی و کلیدی است.