د‌کتر ریحانه برکتین : متخصص نوزاد‌ان و کودکان
تحریریه زندگی آنلاین : اختلالات ستون‌فقرات ممکن است در بدو تولد (مادرزادی)، در حین کودکی یا نوجوانی ظاهر شود و یا در نتیجه آسیب‌ها و ضربه‌های ستون‌فقرات باشد که علاوه بر عوارض و مشکلاتی که به وجود خواهد آمد، از نظر زیبایی نیز نگران‌کننده است، این اشکالات شامل درد اختلال در عملکرد قلب و ریه و فقدان تعادل نشستن می‌باشد. تشخیص زودرس و درمان به موقع آن از بروز این عوارض پیشگیری می‌کند، در اینجا در مورد دو اختلال نسبتا شایع‌تر ستون‌فقرات بحث می‌گردد.
بیشتربخوانید:
بهبود آرتروز کمر با فیزیوتراپی
اسکولیوز
اسکولیوز یک مجموعه اختلال سه‌بعدی است که به طور شایع دیده می‌شود و به طور کلی انحراف طرفی ستون‌فقرات می‌باشد. بیشتر موارد اسکولیوز علت خاصی ندارد و ایدیوپاتیک نامیده می‌شود، اما علل ژنتیکی و محیطی هر دو موثر است و با در نظر گرفتن عوامل ژنتیک چندین راه مختلف وراثتی نیز مطرح شده است. به نظر می‌رسد ناهنجاری‌های مشاهده شده در بافت‌های اطراف عضلات و استخوان‌ها ثانویه باشند. اسکولیوز ایدیوپاتیک بر اساس سن شروع به سه گروه تقسیم می‌شود: گروه کودکی که از زمان تولد تا سه سالگی دیده شده و نادر می‌باشد، گروه نونهالی که از ۳ سالگی تا ۱۰ سالگی دیده شده، گروه نوجوانی که پس از ۱۱ سالگی دیده می‌شود و شایع‌ترین نوع اسکلروز می‌باشد. در مجموع هر چه شدت اسکولیوز بیشتر باشد، شیوع آن کمتر است. بروز اسکولیوز با شدت کم در بین دختر و پسر مساوی بوده، اما در دختران خطر اسکولیوز شدیدتر بسیار بیشتر از پسران است.
علائم بالینی
این بیماری معمولا با تغییر در وضعیت ظاهری مشخص می‌شود که به وسیله خانواده، دوستان و یا در طی مراقبت‌های غربالگری به وسیله پرستار یا پزشک مورد توجه قرار می‌گیرد. بدین منظور لازم است بیماران در وضعیت ایستاده از هر دو سمت جلو و پهلو برای شناسایی عدم تقارن در قفسه سینه تنه و یا شانه‌ها مورد ارزیابی قرار بگیرند. یافته‌های همراه ممکن است شامل بالا رفتن شانه‌ها، شیفت جانبی تن و یک اختلال ظاهری در طول پاها باشد. همچنین بیماران از پهلو نیز مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. به طور مشخص اسکولیوز ایدیوپاتیک باعث می‌شود برآمدگی طبیعی ناحیه ستون‌فقرات از بین برود. همچنین در این حالت به ویژه در افرادی که شروع بیماری آنها در سنین کودکی و نونهالی بوده است، معاینه نورولوژیک دقیق باید انجام شود. علائم همراه مثل درد پشت، لکه‌های قهوه‌ای رنگ، گودی ناحیه دنبالچه و ناهنجاری‌های جلدی خط وسط مثل زائده پوستی، تکه‌ای مو یا همانژیوم نکات مورد توجه می‌باشد.
طبق توافق انجمن متخصصان ارتوپدی آمریکا تمام دختران در سنین ۱۰ تا ۱۲ سالگی و پسران در سنین ۱۳ تا ۱۴ سالگی باید مورد غربالگری از نظر اسکولیوز قرار بگیرند. عدم درمان به موقع باعث عوارضی مثل درد پشت می‌شود، گرچه ممکن است ناتوان‌کننده نباشد. برای ارزیابی اسکولیوز از گرافی در نماهای خاص استفاده می‌گردد.
درمان
درمان اسکولیوز شامل تحت نظر داشتن استفاده از ابزاری به نام بریس و یا جراحی می‌باشد. تصمیم در مورد درمان به ماهیت انحنا که مربوط به سن می‌باشد، شدت انحنا و یا ملاحظات دیگر بستگی دارد. سابقه خانوادگی برای پیش‌بینی وضعیت اسکولیوز کمکی نمی‌کند. انحناهای کمتر از ۲۰ درجه ممکن است تحت نظر قرار بگیرد، اما اگر شدت آن از ۲۰ درجه بیشتر باشد، درمان به وسیله بریس یا جراحی لازم است. میزان رشد باقیمانده کودک، شدت انحنا و جنس کودک عوامل تعیین‌کننده خطر پیشرفت انحنا می‌باشند. هدف از استفاده از بریس جلوگیری از پیشرفت ناهنجاری و کاهش نیاز به جراحی می‌باشد.
بیشتر بخوانید:
راهکارهای پیشگیری ازفرسایش دیسک
داستان آرتروز در مفاصل میان مهره ای
کیفوز
کیفوز یا پشت گردی که در اصطلاح عامیانه قوز نامیده می‌شود، انحنای ستون‌فقرات به صورت تحدب رو به خارج است که با شدت ملایم به طور طبیعی دیده می‌شود، اما اگر شدت آن بیش از میزان لازم باشد، به اصطلاح هایپرکیفوز باشد، باعث بروز مشکلات ظاهری و درد در ناحیه پشت می‌شود، اما اختلال عملکرد نورولوژیک شایع نیست. در مواردی که این انحنا می‌تواند به طور ارادی اصلاح گردد، از واژه انعطاف‌پذیری یا کیفوز وضعیتی استفاده می‌گردد و اگر با حرکات فعال یا غیرفعال نتوان ناهنجاری را به طور کامل اصلاح نمود، یک اختلال ساختمانی وجود دارد.
کیفوز وضعیتی یا انعطاف‌پذیر
بیماران در این حالت معمولا دچار مشکل زیبایی ظاهری هستند، اما این ناهنجاری را می‌توانند به طور ارادی اصلاح کنند. در گرافی‌های انجام شده ناهنجاری مهره‌ای وجود ندارد و سیر بیماری به طرف بدشکلی ساختمانی پیشرفت نمی‌کند. همچنین مدارکی وجود ندارد که بیماران بعد آن دچار مشکل شوند. درد پشت معمولا به صورت خفیف بوده با فعالیت ارتباط دارد و در ناحیه میانی ستون‌فقرات پشتی رخ می‌دهد. گاها برای درمان ناراحتی بیمار از تعدیل فعالیت و تقویت عضلات اکستنسور ستون‌فقرات استفاده می‌شود. استفاده از بریس و یا عمل جراحی در درمان این حالت نقشی ندارد.
کیفوز ساختاری
این ناهنجاری که به نام بیماری شوئرمن شناخته می‌شود، شایع‌ترین شکل‌هایپر کیفوز می‌باشد و حداقل در سه یا تعداد بیشتری از مهره‌ها دفورمیتی در گرافی دیده می‌شود. میزان بروز این اختلال در پسران از دختران بیشتر بوده و شیوع آن بین نیم تا ۱۰ درصد می‌باشد. علت این ناهنجاری مشخص نیست که به دلیل مشکلات ژنتیکی متابولیک یا فشار مکانیکی است. بیماران مبتلا به این اختلال معمولا دچار قدبلندتر و وزن بیشتری می‌باشند، اما این یافته‌ها با شدت انحنا مرتبط نیست. تظاهر این بیماری معمولا در حین جهش رشدی در دوران نوجوانی بوده، معنی انحنا در این دوران پیشرفت می‌کند. بروز این بیماری ۱ تا ۸ درصد بوده و پسران بیشتر از دختران درگیر می‌شوند. در این بیماری فرد نمی‌تواند به طور ارادی ناهنجاری را اصلاح کند، درد شکایت نسبتا خفیف بوده و با فعالیت مرتبط می‌باشد. یک مطالعه اخیر انجمن تحقیقات اسکولیوز نشان داده است که کیفوز شدیدتر با درد بیشتر، اعتماد به نفس کمتر و کاهش عملکرد و فعالیت فرد رابطه دارد. این بیماری نسبتا خوش‌خیم می‌باشد. تشخیص با انجام رادیوگرافی ایستاده و لترال بوده، اما در صورت وجود علائم نورولوژیک از MRI استفاده می‌شود. درمان برای هر فرد به صورت مجزا بوده و به میزان بلوغ اسکلتی، شدت ناهنجاری و علائم همراه بستگی دارد. برخی از بیماران از انجام برنامه‌های ورزشی سود می‌برند، اما در گروه دیگر ممکن است بریس پیشنهاد شود و در موارد خاص نیز از اقدامات جراحی استفاده می‌گردد.
بیشتر بخوانید:
درد زانو معنا ندارد!
چند حرکت اصلاحی برای رفع گودی کمر
