دکتر سعید بیطرفان - متخصص قلب جنین و اطفال
تحریریه زندگی آنلاین : خیلی از مادران با دیدن علائم نامتعارفی در نوزاد و یا کودک خود، دچار نگرانی به دلیل وجود بیماری در فرزند خود می‌شوند. در بعضی مواقع این علائم می‌تواند نشان‌دهنده‌ی وجود یک بیماری قلبی در طفل باشد. در این مبحث سعی شده است به مواردی بپردازیم که ممکن است بخشی از علائم بیماری قلبی در کودکان باشد.
آیا اطفال هم به بیماری قلبی دچار می‌شوند؟
اطفال با مشکلات قلبی ممکن است از ابتدای تولد دارای علامت باشند و یا مواردی هم هستند که در بدو تولد هیچ علامتی ندارند و با افزایش سن و بزرگ شدن جثه کودک، خود را نشان می‌دهند.
گاهی در ظاهر کودک هیچ علامت بالینی مشخصی ندارد ولی با مراجعه به پزشک، در معاینه متوجه علامت یا نشانه‌ای مربوط به مشکل قلبی در کودکان می‌شوند. تمام موارد فوق نیاز به بررسی بیشتر توسط فوق تخصص قلب اطفال دارند.
لازم به ذکر است علائم بیماری‌های قلبی ممکن است در سنین مختلف، متفاوت باشند. همچنین انواع بیماری‌های قلبی نیز در سنین مختلف می‌توانند علامت خاص خود را داشته باشند.
در بیشتر موارد، کودکانی که علائمی که در ادامه آورده می‌شوند رادارند به مشکلات قلبی مبتلا نیستند و ممکن است این علائم به‌واسطه مسائل دیگری ایجاد شوند.
برای مثال: بعضی کودکان به‌طور طبیعی بیشتر از دیگران عرق می‌کنند و بسیاری از کودکان در زمان خواب تعریق دارند.
تپش قلب می‌تواند به‌واسطه مصرف کافئین در کودکان ایجاد شود. سرگیجه نیز ممکن است به‌واسطه مصرف کم مایعات توسط کودکان ایجاد شود.
بااین‌حال، اگر کودک هرکدام از علائم بعدی را داشته باشد، مطرح کردن مسائل با پزشک یا متخصص کودکان اهمیت دارد. پزشک در این شرایط قلب کودک را معاینه می‌کند و یک بررسی کلی از وضعیت کودک انجام می‌دهد و در صورت وجود مسائل مربوط به قلب اقدام به ارجاع به متخصص قلب می‌کند.
بیشتر بخوانید:
تقویت سیستم ایمنی با تغذیه مطلوب
علائمی که می‌تواند احتمال وجود بیماری قلبی باشد.
در ادامه به بررسی و بیان چند علامت درباره‌ی احتمال وجود بیماری قلبی در کودکان و نوزادان به تفکیک می‌پردازیم. بعضی از این علائم در گروه‌های سنی مختلف یکسان است ولی بعضی از موارد فقط مختص یک گروه خاص سنی است.
علائم احتمالی بیماری قلبی در نوزادان
تنگی نفس در زمان تغذیه
عرق کردن در زمان تغذیه
آبی شدن درون دهان (لثه‌ها/ زبان) و پوست
از حال رفتن
علائم احتمالی مشکلات قلبی در کودکان نوپا
ناتوانی در همراهی و فعالیت حرکتی با کودکان دیگر
تنگی نفس زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
عرق کردن زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
آبی شدن اطراف لثه‌ها یا زبان و پوست
از حال رفتن
علائم بیماری قلبی در کودکان بزرگ‌تر/ نوجوانان
ناتوانی در همراهی و فعالیت حرکتی با کودکان دیگر
تنگی نفس زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
عرق کردن زودتر از موعد نسبت به کودکان دیگر
آبی شدن اطراف لثه‌ها یا زبان و پوست
درد قفسه سینه در زمان فعالیت
از حال رفتن
تپش قلب، در این حالت قلب یک ضربان را جا می‌اندازد یا به شکلی غیرطبیعی تپش می‌کند
بیشتربخوانید:
نکته های ناب برای تغذیه کمکی
مروری بر شیرخشک های مورد مصرف در کودکان
سرگیجه در زمان ورزش
در ادامه سعی بر این است که توضیحات کامل‌تری درباره‌ی این علائم بیماری قلبی در کودکان داده شود تا شما عزیزان در صورت مشاهده‌ی این موارد هر چه سریع‌تر برای درمان نوزاد و کودکانتان دست‌به‌کار شوید.
تنگی نفس در زمان تغذیه
علائم تنفسی در اطفال از شایع‌ترین و همچنین از اولین علائم بیماری قلبی در اطفال می‌باشد. اغلب، این علائم خود را با تنگی نفس و یا افزایش تعداد تنفس نشان می‌دهد. در مشکلات خفیف و مراحل اولیه ممکن است فقط در زمان فعالیت خود را نشان دهند.
ولی در موارد خیلی شدید حتی در زمان استراحت هم علائم تنفسی خود را نشان می‌دهند. در سنین نوزادی این فعالیت در حد شیر خوردن یا گریه کردن باعث بروز علائم می‌شود و در سنین بالاتر یعنی در کودکی یا نوجوانی نیز در زمان بازی و فعالیت بدنی مثل دویدن خود را نشان می‌دهند.
عرق کردن در زمان تغذیه به دلیل وجود بیماری قلبی
در وجود بیماری قلبی مادرزادی، بدن کودک تمام‌وقت با پمپ کردن خون بیشتر به عروق در حال جبران نیاز خون‌رسانی قلب به بدن است. ازآنجایی‌که نوزادانی که با این شرایط متولد می‌شوند اجازه خوردن شیردارند؛ بنابراین شروع به خوردن شیر معمولاً همراه با عرق کردن است.
این علائم معمولاً با تغییر رنگ کبودی در پوست و تنگی نفس همراه است. این تعریق با افزایش سن نیز باقی می‌ماند و در مواردی نیز ممکن است از ابتدا نباشد و با افزایش سن تعریق بیش‌ازحد خود را نشان دهد.
دلایلی وجود دارد که سبب تعریق بیش‌ازاندازه‌ی سر نوزاد می‌شود. برای خواندن مطالب بیشتر در رابطه با دلایل آن روی گزینه‌ی زیر کلیک کنید.
از حال رفتن
از حال رفتن ممکن است یکی از علائم بیماری قلبی در کودکان باشد. مشکلات قلبی با کاهش خروجی مفید خون از قلب به‌طرف مغز و سایر اعضاء و اندام‌ها باعث ضعف و بی‌حالی دائمی می‌شوند آگاهی نیز سبب از حال رفتن ناگهانی در بیمار می‌شود در این موارد از حال رفتن ناگهانی احتمال بی‌نظمی در ضربان مای قلبی بیشتر مطرح می‌شود.
بیشتربخوانید:
مواد غذایی مفید برای کاهش استرس
آبی شدن درون دهان (لثه‌ها/ زبان) و پوست
در مشکلات قلبی مادرزادی با توجه با تداخل غیرطبیعی خون سرخرگی (پر اکسیژن) با خون سیاهرگی (کم اکسیژن ) ممکن است کبودی یا آبی شدن پوست و مخاط مشاهده شود.
از حساس‌ترین و اولین جاهایی که دچار کبودی و یا آبی شدن می‌شود، مخاط دهان و لثه‌هاست. ولی با پیشرفت و شدیدتر شدن مشکل قلبی این کبودی در سطح پوست هم خود را نشان می‌دهد. شایع‌ترین محل مای کبودی پوست، دور دهان، لب‌ها و بستر ناخن‌ها است.
مشکلات قلبی در کودکان انواع مختلفی دارد. با کلیک بر روی گزینه‌ی زیر می‌توانید انواع بیماری مای قلبی نوزادان و کودکان را مطالعه کنید.
درد قفسه سینه در زمان فعالیت
درد قفسه سینه در تمام سنین می‌تواند . از علائم مشکلات قلبی باشد ولی در سنین کودکی درد سینه، اغلب از علل قلبی نیست. شایع‌ترین علل درد سینه در اطفال دردهای اسکلتی عضلانی است. ولی بااین‌وجود حتماً باید مشکلات قلبی بررسی شود.
ممکن است کودک در زمان بازی دچار برخورد ضربه‌ای به قفسه سینه شده . بعد از بازی متوجه درد در این ناحیه شود. گاهی به دنبال سرماخوردگی‌ها محل اتصال غضروف و استخوان دنده‌ها دچار التهاب و درد شوند. که با درد قفسه سینه خود را نشان می‌دهند.
ولی این نکته مهم را در نظر داشته باشید که در تمام سنین حتی کودکی درد قفسه سینه که با فعالیت شروع و با استراحت بهبود دارد. احتمال قلبی بودن دارد و حتماً باید توسط پزشک معاینه و بررسی دقیق شود.
تپش قلب
تعداد ضربان قلب اطفال در هر دقیقه وابسته به سن متفاوت است . اغلب با افزایش سن این تعداد کاهش دارد. به‌طورکلی تعداد ضربان قلب اطفال در هر دقیقه نسبت به بزرگ‌سالان بیشتر است.
بیشترین این ضربان در دوره نوزادی است که در زمان استراحت تا 180 ضربه در دقیقه و زمان گریه و بی‌قراری تا 200 ضربان در هر دقیقه، طبیعی در نظر گرفته می‌شود. ولی باید به این نکته توجه داشت که اگر ضربان قلب شخص در هر سن متناسب باسن وی نیست باید ازنظر مسائل قلبی بررسی شود.
در حالت عادی هر شخصی احساس نمی‌کند. قلبش در حال ضربان است. اگر این اتفاق بیفتد به آن تپش قلب می‌گویند. تپش قلب می‌تواند. در افراد نرمال هم اتفاق بیفتد. مثل زمان استرس و هیجان و یا در زمان ورزش و فعالیت شدید بدنی ولی اگر شخصی در غیر این حالات دچار تپش قلب شود . باید ازنظر مشکلات قلبی بررسی شود.
در بسیاری از بیماری‌های قلبی اطفال قلب برای جبران نارسایی در خون‌رسانی به بدن مجبور به افزایش تعداد ضربان می‌شود. گروه بزرگی از بیماری‌های قلبی مشکل اصلی در سیستم ضربان سازی قلب است . این مشکلات باعث ضربانهای بیشتر یا کمتر از طبیعی می‌شوند. مشکلات ضربان قلب می‌توانند باعث از حال رفتن بیمار شوند.
در این مقاله فقط سعی شد بخشی از علائم بیماری قلبی در کودکان آورده شود. طبیعتاً تشخیص قطعی بیماری با متخصص قلب کودکان می‌باشد.
درد قفسه سینه در کودکان و نوجوانان
درد قفسه سینه در کودکان اغلب موارد خانواده‌ها را بسیار نگران می‌کند . در این مقاله بر آن شدم تا نکات عملی که می‌تواند سبب کاهش نگرانی والدین شود را توضیح دهم. درد قفسه سینه در کودکان ممکن است ناگهانی باشد.
چه عواملی باعث درد قفسه سینه در کودکان و نوجوانان می‌شود؟
درد در قفسه سینه در کودکان علل متعددی دارد. هر یک از این عوامل مختلف می‌تواند کودک یا نوجوان را دچار احساس درد در قفسه سینه کند. در بیشتر موارد ، درد قفسه سینه در کودکان و نوجوانان به دلیل مشکل قلبی ایجاد نمی‌شود.
مشکل در دیواره قفسه سینه
شایع‌ترین علت درد قفسه سینه در کودکان و نوجوانان ، درد دیواره قفسه سینه است. “دیواره قفسه سینه” اصطلاحی برای ساختارهایی است که ریه‌ها را محاصره و محافظت می‌کند .ازجمله دنده‌ها و جناغ سینه که دورتادور قفسه سینه را تشکیل می‌دهند.
اغلب موارد ما نمی‌دانیم که چه عواملی باعث ایجاد درد در دیواره قفسه سینه می‌شود .اما به‌طورمعمول با درد شدید کوتاه‌مدت همراه است که با تنفس بیشتر می‌شود. آسیب به دنده‌ها ، جناغ یا استخوان مای دیگر در قفسه سینه و پشت نیز می‌تواند باعث درد دیواره قفسه سینه شود. همچنین در ناحیه قفسه سینه انواع عضلات و مفاصل وجود دارد که ممکن است زخم ، ملتهب یا کشیده شود. علل آن‌ها می‌تواند شامل عفونت یا آسیب هنگام ورزش یا زمین خوردن باشد.
درد معمول دیواره قفسه سینه با داروهای قلبی درمان نمی‌شود ، اگرچه آسیب و التهاب دیواره قفسه سینه می‌تواند به داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی ، مانند ایبوپروفن پاسخ دهد. در غیر این صورت ، درمان درد قفسه سینه بستگی به علت اصلی درد دارد.
علل با منشأ قلبی
شرایط قلبی که می‌تواند باعث درد قفسه سینه در کودک شود بسیار نادر است. آن‌ها شامل پریکاردیت (التهاب کیسه‌ای است که قلب را احاطه کرده است) ، میوکاردیت (عفونت ویروسی قلب) ، آریتمی (ریتم غیرطبیعی قلب) ، یا به‌ندرت انسداد یا سایر مشکلات عروق کرونراست. عروق کرونر عروق کوچکی هستند که خون اکسیژن‌دار را به بافت خود قلب منتقل می‌کند. دلیل قلبی دیگر درد قفسه سینه می‌تواند به دلیل پارگی آئورت باشد. آئورت شریان اصلی است که خون را از قلب به سمت بدن هدایت می‌کند.
علل دیگر درد سینه
گاهی اوقات ، سرماخوردگی (عفونت دستگاه تنفسی فوقانی) یا سرفه مداوم می‌تواند باعث درد و درد در ناحیه قفسه سینه شود. برخی از کودکان ریفلاکس اسید معده (سوزش معده) را درد قفسه سینه توصیف می‌کنند. استرس یا اضطراب همچنین ممکن است احساس درد قفسه سینه را ایجاد کند.
اگر کودک من درد قفسه سینه دارد چه باید بکنم؟
درد قفسه سینه در کودکان از سنین چهار پنج‌سالگی قابل‌درک است . وقتی کودک از درد قفسه سینه شکایت می‌کند . والدین نگرانند که مشکلی در قلب فرزندشان وجود داشته باشد. در کودکان بعید است درد قفسه سینه ناشی از مشکل قلبی باشد.
بااین‌حال ، درد سینه را در کودک نادیده نگیرید. با پزشک قلب اطفال این موضوع را درمیان بگذارید و آنچه را که کودک شما تجربه می‌کند توضیح دهید. پزشک در موردنیاز به آزمایش مای بعدی تصمیم خواهد گرفت.
دردهای قفسه سینه خیلی خطرناک
موارد نیاز به مراجعه فوری به پزشک
درد قفسه سینه در کودکان در مواردی به‌عنوان یک اورژانس پزشکی اطفال در نظر گرفته می‌شود.اگرچه این موارد نادر هستند ولی بسیار پراهمیت آگاهی بسیار خطرناک هستند و تأخیر در تشخیص و درمان گاهی به قیمت جان کودک تمام می‌شود.اگر کودک شما از درد قفسه سینه‌ای شکایت دارد که همراه است با این موارد سریع به پزشک مراجعه نمایید.
درد سینه همراه تب ، تعریق یا همراه با مشکل در نفس کشیدن ، یا ضربان قلب بسیار سریع همراه بارنگ پریدگی ، یا درد شدید مانند احساس پاره شدن جدار سینه ، منتظر نمانید – فوراً کمک بگیرید. همچنین ، اگر سابقه خانوادگی از “دایسکشن آئورت” یا پارگی آئورت یا سندرم مارفان وجود دارد. بلافاصله ارزیابی اورژانسی لازم است.
اقدامات پزشک در درد سینه کودک
اگر فرزندم برای درد قفسه سینه به پزشک قلب اطفال مراجعه کند ، چه انتظاری باید داشته باشم؟
درد قفسه سینه در کودکان علل مختلفی دارد که پزشک با ارزیابی کامل باید این علل را شناسایی و درمان کند. فوق تخصص قلب اطفال به صدای قلب کودک شما گوش می‌دهد . درباره شرایطی که منجر به درد قفسه سینه می‌شود سؤال می‌کند. از سابقه پزشکی فرزند شما و سابقه پزشکی خانوادگی شما سؤالاتی می‌پرسد. پزشک یک الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب (ECG) که مشخص‌کننده فعالیت الکتریکی قلب کودک شما را بررسی و تفسیر می‌کند . همچنین اکو قلب انجام می‌دهد تا وضعیت ساختمان قلب و چگونگی عملکرد قلب کودکتان را بررسی می‌کند .با این اقدامات مشخص کند آیا علت علائم کودک شما مشکل قلبی ست؟
پزشک ممکن است آزمایش مای دیگری مانند آزمایش استرس ورزشی ، نوار قلب یا عکس با اشعه ایکس قفسه سینه را انجام دهد یا ممکن است کودک شما را با مانیتور هولترریتم قلب به خانه بفرستد تا ریتم قلب کودک شما را در حین انجام فعالیت مای عادی به‌طور مداوم ضبط کند. بااین‌حال ، اکثریت قریب به‌اتفاق کودکان نیازی به آزمایش بیشتر نخواهند داشت و احتمالاً قلب طبیعی دارند.
