دکتر پریسا امیدیان : متخصص گوش، حلق و بینی ؛ مدرس دانشگاه علوم پزشکی ایران
تحریریه زندگی آنلاین : به ساییدن دندان‌ها یا فشار دادن فک‌ها و دندان‌ها روی هم، دندان‌قروچه گفته می‌شود. در کودکان دندان‌قروچه معمولا زمانی که کودک به خواب عمیق فرو رفته است اتفاق می‌افتد. طبق تحقیقات انجام شده در بیشتر کودکان این پدیده تقریبا از سن سه و نیم سالگی شروع می‌شود و هنگامی که کودک به سن شش سالگی می‌رسد، به طور طبیعی برطرف می‌شود، مگر مشکلات زمینه‌ای و بیماری‌های دیگر ادامه داشته باشد.
بیشتربخوانید:
علائم دندان در آوردن نوزادان و راههای تسکین درد
علـــل
دندان‌قروچه درکودکان می‌تواند علل مختلف داشته باشد که در زیر برخی از علل آورده شده است.
اختلالات در فک و دندان‌ها: مهم‌ترین علل دندان‌قروچه می‌تواند به دلیل مشکلاتی در فک کودکان یا دندان‌های آنها می‌باشد. کج بودن دندان یا اینکه دندان‌های فک بالا و فک پایین به شکل مناسبی ردیف نشده‌اند می‌توانند از علل مهم دندان‌قروچه در کودک باشند. گاهی اوقات کودکان به دنبال درد ناشی از رویش دندان چنین واکنشی نشان می‌دهند و مسلما بعد از تکمیل رویش دندان‌ها این مشکل برطرف می‌شود.
مشکلات تنفسی: هر عاملی که سبب مشکلات تنفسی در کودکان شود، می‌تواند از عوامل دندان‌قروچه باشد مثلا آلرژی که سبب گرفته شدن بینی و تنفس دهانی می‌شود یا لوزه‌های بزرگ که باعث می‌شوند خواب شبانه مختل شود، تنفس دهانی داشته باشد و حتی لحظاتی در خواب دچار وقفه تنفسی شود.
مشکلات گوارشی: ارتباطی بین ریفلاکس (برگشت اسید معده به مری و دهان) و دندان‌قروچه در کودکان دیده شده است. علاوه بر آن کمبود برخی از ریز مغذی‌ها هم می‌تواند سبب دندان‌قروچه شود. بیماری‌های انگلی می‌توانند سبب کمبود برخی از ریز مغذی‌ها (کم‌خونی) و بروز دندان‌قروچه در کودکان شوند.
بیماری‌های مزمن که فرد دارد و کنترل نیست و مصرف برخی از داروها: بچه‌هایی که سندروم و مشکلاتی دارند و همان مشکل سبب عقب‌افتادگی ذهنی در آن ها شده است، در این کودکان مشکل دندان‌قروچه بیشتر است. در بچه‌های بیش‌فعال نیز دندان‌قروچه بیشتر است.
اختلالات اضطرابی و استرس: کودکانی که استرس دارند بیشتر دچار دندان‌قروچه می‌شوند. برای مثال کودکانی که شاهد جر و بحث و دعوای والدین هستند، فرزند جدیدی در خانه متولد شده، مدرسه یا معلم کودک تغییر کرده و یا خواهر و برادر بزرگ‌تری دارند که مرتب در حال بحث و جدال در خانه هستند، بیشتر دچار دندان‌قروچه می‌شوند.
بیشتر بخوانید:
مشکلات رویش دندان شیری
اهمیت تشخیص دندان‌قروچه
دلیل اهمیت تشخیص دندان‌قروچه به این دلیل است که:
مرتب دو فک در حال سایش روی هم هستند و این مساله می‌تواند باعث آسیب مینای دندان‌ها و افزایش پوسیدگی دندان‌ها و حتی شکستگی تاج دندان شود.
حساسیت زیاد دندان‌ها به دما (سرما و گرما)
گاهی اوقات دندان‌قروچه می‌تواند سبب سردرد‌های صبح‌گاهی شود.
در صورتی که دندان‌قروچه خیلی شدید باشد می‌تواند سبب در گیر شدن و آسیب مفصل فک و استخوان گیجگاهی شود و فرد با باز و بسته کردن دهان، صدای فک را متوجه شود.
درد عضلات فک و صورت
تشخیص علت دندان‌قروچه
برای تشخیص علت دندان‌قروچه باید یک شرح حال کامل از وضعیت روحی روانی، بیماری‌های زمینه‌ای، داروهایی که کودک مصرف می‌کند، نوع تنفسی که کودک دارد (تنفس دهانی دارد یا نه و بینی کودک گرفته است یا نه) گرفته شود و بررسی‌های لازم از نظر بزرگی لوزه‌ها، مشکلات گوارشی و کمبود ریز مغذی‌ها انجام گیرد. در نهایت تمام کودکان دچار دندان‌قروچه به دندان پزشکان کودکان ارجاع داده می‌شوند تا دندان‌ها از نظر در معرض بودن آسیب به مینای دندان‌ها بررسی شوند. در کودکانی که در معرض آسیب به مینای دندان قرار دارند، دندان پزشکان برای آنها نایت‌گارد (گارد شبانه ) در نظر می‌گیرند تا به عنوان محافظ دندان‌ها عمل کند و به دنبال سایش به مینای دندان آسیب نرسد.
بیشتر بخوانید:
مواردی که در هنگام آسیب به دندان کودک باید بدانید
درمان دندان‌قروچه و رعایت نکاتی که سبب کمتر شدن آن می‌شود
تشخیص علت دندان‌قروچه و برطرف کردن آن راه اصلی درمان دندان‌قروچه است. در صورتی که ریشه در اضطراب است باید اضطراب و استرس کودک را کم کنیم، در صورتی که کودک مشکلات گوارشی دارد، باید به برطرف کردن آنها کمک کرد و در صورتی که کودک آلرژی یا بزرگی لوزه دارد باید برای درمان آنها اقدام کنیم. در کنار برطرف کردن مشکل اصلی رعایت برخی نکات نیز به کم شدن دندان‌قروچه کمک می‌کند که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم:
بچه‌هایی که عادت دارند در طول روز مرتب مداد در دهانشان می‌کنند و آن را می‌جوند باید به آنها کمک کرد این عادت را ترک کنند، چون خود این مساله سبب تشدید دندان‌قروچه در شب می‌شود. همچنین بچه‌هایی که مرتب آدامس می‌جوند، ممکن است دچار تشدید دندان‌قروچه در شب شوند.
اگر کودکی نوشابه‌های کافئین دار مصرف می‌کند، مصرف آنها باید محدود شود و در صورتی که اختلالات خواب دارند، خواب آنها باید تنظیم شود.
توصیه‌هایی مبنی بر گذاشتن حوله گرم روی عضلات صورت و گونه قبل از خواب وجود دارد که سبب آرام‌سازی عضلات صورت و گونه شود.
گاهی توصیه شده مواد غذایی سفت مانند هویج قبل از خواب مصرف شود تا باعث خستگی عضلات شده و در طول شب دندان‌قروچه کاهش یابد.
روش‌هایی که سبب آرامش کودک می‌شوند مثل دوش آب گرم، قصه گفتن و خواندن کتاب داستان برای کودک به کاهش دندان‌قروچه در طی شب می‌تواند کمک کند.
برای کم شدن اضطراب این کودکان توصیه می‌شود که والدین قبل از خواب کودکان خود را در آغوش بگیرند و در مورد ترس‌ها و اضطراب‌هایشان صحبت کنند.
