دکتر / مهندس فریال عسگری
پزشک/ مهندس علوم و صنایع غذایی
تحریریه زندگی آنلاین : دررفتگی مادرزادی لگن در نوزادان بیماری است که به چگونگی رشد مفاصل لگن نوزاد در هنگام جنینی، تولد و بعد از آن برمی‌گردد و باعث ضعف لگن می‌شود. در موارد شدیدتر این بیماری باعث جابه‌جا شدن مفاصل و ایجاد مشکل در راه رفتن می‌شود. موارد ضعیف‌تر دررفتگی مادرزادی لگن با رشد کودک به طور طبیعی درمان می‌شود، اما برای درمان موارد شدیدتر و جا انداختن لگن گاهی به جراحی و استفاده از بریس احتیاج است. در طول جلسات معاینه نوزاد پزشک لگن او را برای بررسی وجود هرگونه دررفتگی مادرزادی لگن معاینه می‌کند. تشخیص و درمان زودهنگام این بیماری کمک می‌کند تا نوزاد در آینده به بیماری‌های ماهیچه‌ای، استخوانی و مفصلی دچار نشود. دررفتگی مادرزادی لگن زیاد رایج نیست و به‌طور تقریبی از هر 1000 کودک یک نفر به دررفتگی لگن دچار می‌شود. اگرچه برخی از انواع بی‌ثباتی لگن بسیار رایج است و از هر 3 کودک 1 نفر به آن دچار می‌شود.
دلایل دررفتگی مادرزادی لگن
دلیل دررفتگی مادرزادی لگن در نوزادان به‌طور کامل شناخته‌شده نیست، اما متخصصین احتمال می‌دهند که عوامل زیادی در ایجاد این بیماری نقش دارند. دلایل زیر می‌توانند نوزاد را درخطر در رفتگی لگن قرار دهند.
انقباض شدید ماهیچه‌های رحم
هنگامی‌که جنین درون رحم مادر فضای کافی برای حرکت نداشته باشد، خطر ابتلا به دررفتگی مادرزادی لگن در وی افزایش پیدا می‌کند. این اتفاق بیشتر در هنگام حاملگی اول که دیواره‌های رحم هنوز محکم است و یا در حاملگی‌هایی که آب درون کیسه جنین کم می‌باشد، رخ می‌دهد.
بیشتربخوانید:
دررفتگی لگن کودک
حالت بریچ
قرار گرفتن جنین در حالت بریچ میزان حرکات وی را درون کیسه آب محدود می‌کند، مخصوصا در هنگام حالت بریچ فرانک که زانوهای جنین به طرفین کشیده شده و پای جنین در نزدیکی سر او قرار می‌گیرد.
شرایط دیگر
نوزادانی که با بیماری‌های ناشی از حالت قرارگیری آن‌ها درون رحم مانند انحنای کف پا به سمت داخل، کجی گردن و سندروم سر تخت به دنیا می‌آیند، بیشتر در خطر در رفتگی لگن قرار دارند.
هورمون‌های تولد
گاهی ممکن است جنین به هورمون‌هایی که در هنگام زایمان برای آرام کردن ماهیچه‌ها و تاندون‌های بدن مادر ترشح می‌شوند واکنش نشان داده و استخوان‌های لگن او نرم شده و در طول زایمان کشیده شوند.
سفت و محکم قنداق کردن نوزاد
بعد از تولد نوزاد اگر محکم قنداق شود و اطراف لگن او سفت پیچیده شود، امکان دارد به دررفتگی لگن دچار شود. در هنگام قنداق کردن نوزاد باید به مقدار کافی فضا برای غلتیدن، تکان دادن پا و خم کردن زانو و لگن داشته باشد.
علائم
دررفتگی مادرزادی لگن معمولا بر یک سمت بدن و در بیشتر مواقع بر سمت چپ تأثیر می‌گذارد. نوزادان در این شرایط هیچ‌گونه دردی ندارند و علائمی از خود نشان نمی‌دهند. برای تشخیص این بیماری پزشک علائم زیر را مورد بررسی قرار می‌دهد:
شنیدن صدا در طول معاینات بعد از تولد
تفاوت قد پاها
عدم تقارن بافت‌های چربی ران در قسمت بالایی آن و باسن
عدم تقارن حرکات لگن و کوتاه بودن پای آسیب‌دیده بعد از 3 ماهگی
در کودکان بزرگ‌تر انحنای شدید ستون فقرات می‌تواند باعث در رفتگی لگن نوزادان و تغییر غیرطبیعی آن شود.
لنگ زدن کودکان بزرگ‌تر
تشخیص
متخصص اطفال با لمس و کشش آرام استخوان ران نوزاد میزان تکان خوردن آن را بررسی کرده و تشخیص می‌دهد که آیا استخوان ران نوزاد از جای خود خارج‌شده و یا جابه‌جا گشته است. این تمرینات و آزمایشات به‌طور منظم و تا زمانی که کودک به‌صورت نرمال راه برود، در طول معاینات دوره‌ای نوزاد انجام می‌شود. گاهی پزشک برای تشخیص بهتر دررفتگی لگن توصیه می‌کند تا از نوزاد عکس رادیولوژی و سونوگرافی گرفته شود. عکس‌های رادیولوژی که در آن فقط از استخوان‌ها عکس گرفته می‌شود، بر روی کودکان بزرگ‌تر انجام می‌شود، اما اولتراسونوگرافی که در آن از بافت‌ها نیز به همراه استخوان‌ها عکس‌برداری می‌شود، برای نوزادان زیر 3 ماه مناسب‌تر است، چراکه بافت لگن آن‌ها هنوز نرم است و به استخوان تبدیل نشده است.
بیشتربخوانید:
چگونگی در رفتگی مادرزادی مفصل لگن (2)
درمان
درمان دررفتگی مادرزادی لگن به سن کودک و شدت بیماری بستگی دارد. در رفتگی‌های ضعیف معمولا به‌طور طبیعی و در هفته‌های بعد از تولد درمان می‌شوند.
استفاده از بریس: اگر دررفتگی لگن نوزاد با گذشت زمان درمان نشد، می‌توان به کمک بریسی با نام پاولیک هارنس لگن در سر جای خود قرارداد. هدف از استفاده از این بریس این است که استخوان ران را در جای خود قرار دهد. با رشد کودک این بریس کمک می‌کند تا مفصل لگن به‌طور طبیعی رشد کند. درمان دررفتگی لگن نوزاد به کمک این بریس بین 6 تا 12 هفته و تا زمانی که نتایج عکس‌های اولتراسوند نوزاد طبیعی باشد، طول می‌کشد.
جراحی: بریس پاولیک هارنس برای کودکان بزرگ‌تر از 6 ماه جوابگو نیست. کودکان بزرگ‌تری که دررفتگی لگن آن‌ها درمان نشده است، ممکن است به جراحی احتیاج داشته باشند.
آینده کودک مبتلا به دررفتگی مادرزادی لگن
بیشتر کودکانی که بیماری دررفتگی مادرزادی لگن آن‌ها به موقع تشخیص داده شده و به خوبی درمان شده‌اند، به خوبی رشد کرده و در آینده هیچ مشکلی در ارتباط با این بیماری نخواهند داشت. دررفتگی مادرزادی لگن در ابتدا در کودک درد ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند آغازگر دیگر بیماری‌ها باشد، بنابراین بسیار مهم است که به خوبی درمان شود. کودکانی که دررفتگی مادرزادی لگن آن‌ها درمان نشده است، در آینده با مشکل مواجه شده و طول پاهای آن‌ها با هم متفاوت خواهد بود. این موضوع می‌تواند باعث لنگ زدن، داشتن درد در قسمت کمر و لگن و کاهش چابکی و سریع بودن کودک شود.
