صابر جعفری مسکونی : کارشناس ارشد تغذیه
زیر نظر: دکتر منصور شهرکی - متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد تمام تغذیه دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
تحریریه زندگی آنلاین : کبد یکی از مهم‌ترین اعضای حیاتی بدن است که وظایف مختلفی مانند ذخیره مواد قندی و گلیکوژن، تصفیه خون و تولید برخی آنزیم‌ها را بر عهده دارد که انجام کلیه این کارها برای ادامه حیات ضروری هستند. کبد بزرگترین غده بدن است که همین بزرگی و ظرفیت بالای آن باعث میشود که آسیب کبدی دیر ظاهر شود که متاسفانه دیرظاهر شدن این بیماری سبب میشود که نتوان اقدامات موثری برای درمان آن انجام داد.
تعریف کبد چرب
کبد چرب (Fatty liver) یا استئاتوز واژه کلی برای اشاره به جمع شدن چربی در کبد است. وجود چربی در کبد، طبیعی می‌باشد، اما اگر این میزان از چربی بیشتر از 5 تا 10 درصد وزن کل کبد شود، فرد به بیماری کبد چرب دچار شده است.
کبد چرب یک بیماری درمان‌پذیر است، ولی بعضی اوقات می‌تواند باعث اثرات و عوارض خطرناکی شود. کبد چرب معمولاً نشانه و علامتی نداشته و باعث آسیبی همیشگی و برگشت‌ناپذیر نمی‌شود. منظور از کبد چرب، رسوب چربی (عمدتاً از چربی‌های خنثی مثل تری‌گلیسیرید) در کبد است که یا در رابطه با مصرف الکل می‌تواند باشد که به آن کبدچرب الکلی می‌گویند، یا بدون مصرف الکل ایجاد میشود که تحت عنوان کلی کبد چرب غیر الکلی گفته میشود.
وظیفه کبد بررسی هر غذایی که می‌خوریم و هر نوشیدنی که می‌نوشیم برای تصفیه مواد خطرناک است. کبد دارای حداقل شش هزار عملکرد شناخته شده حیاتی و ده‌ها هزار کار و وظیفه ناشناخته و پیچیده در بدن می‌باشد، از جمله زیبایی و شادابی پوست و مو، افزایش انرژی و توان جسمی، تنظیم و تعدیل چربی و غلظت خون، فیلتراسیون چرب سموم بدن، ترشح و تعادل هورمون‌های بدن و خون‌سازی، هضم و جذب غذا.
اگر میزان زیادی چربی در کبد وجود داشته باشد، این فرآیند دچار مشکل میشود. در بعضی از مواقع کبد چرب باعث التهاب و یا زخم‌های کبدی میشود. در شدیدترین حالت کبد چرب، فرد دچار نارسایی کبدی میشود.
بیشتر بخوانید:
کبد چرب خود را با این عصاره‌ها درمان کنید
کبد چرب غیرالکلی
این بیماری زمانی رخ می‌دهد، که کبد در شکستن چربی‌ها دچار مشکل میشود و با جمع شدن چربی در بافت‌های کبد، فرد دچار کبد چرب می‌گردد. این بیماری با مصرف الکل مرتبط نبوده و زمانی مشخص میشود که 10 درصد و یا بیشتر وزن کبد حاوی چربی باشد. این بیماری خود نیز به چند دسته تقسیم شده و در شدیدترین مراحل باعث سیروز کبدی و یا زخم و سپس نارسایی کبدی می‌گردد.
علائم کبد چرب
کبد چرب معمولاً یک بیماری خاموش است و به خصوص در مراحل اولیه نشانه‌ای ندارد. زمانی که بیماری پیشرفت کند، می‌تواند باعث علائم مبهمی همچون موارد زیر شود: خستگی کاهش وزن و یا کاهش اشتها ضعف تهوع گیجی، مشکل در تصمیم‌گیری و یا تمرکز سایر نشانه‌هایی که ممکن است احساس شود، عبارتند از: درد در مرکز و یا سمت راست قسمت بالایی شکم و بزرگ شدن کبد
درمان
با رعایت موارد زیر، شما می‌توانید کبد چرب را کنترل و درمان کنید. این موارد عبارتند از:
کاهش وزن
در صورتی که شما اضافه وزن دارید و یا چاق هستید، با کاهش میزان کالری مصرفی در روز و افزایش فعالیت بدنی، اقدام به کاهش وزن نمایید. همچنین با اتخاذ یک رژیم غذایی سالم نیز می‌توانید به درمان بیماری خود کمک نمایید. در خصوص راهنمایی در این مورد به متخصص تغذیه مراجعه نمایید.
بیشتر بخوانید:
نسخه ای برای پیشگیری از چرب شدن کبد
متهم ردیف اول کبد چرب چیست؟
ورزش و فعالیت بدنی‌‌تان را افزایش دهید
هدفتان را حداقل 30 دقیقه ورزش در طول روز قرار داده و اگر نیاز به کاهش وزن هم دارید، این میزان را افزایش دهید. دیابت و کلسترول خون خود را کنترل کرده و به توصیه‌های پزشک‌تان عمل نمایید. از کبد خود محافظت نمایید. ضمناً از کارهایی که فشار زیادی بر کبد وارد می‌نمایند، همچون مصرف الکل و یا مصرف خودسرانه دارو اجتناب نمایید.
محققان دانشگاه ناپلی ایتالیا عنوان می‌کنند مصرف ۵ تا ۶ فنجان قهوه در روز می‌تواند به درمان کبد چرب کمک کند. محققان با تحقیق بر روی موش‌ها دریافتند مصرف روزانه قهوه می‌تواند به پیشگیری از بیماری کبد چرب غیرالکلی از طریق کاهش نفوذپذیری در روده‌ها کمک کند. آن‌ها دریافتند مصرف روزانه قهوه معادل شش فنجان اسپرسو برای انسان‌ها، موجب بهبود چندین نشانگر اصلی بیماری در موش‌هایی میشود که رژیم غذایی پرچرب می‌خوردند. همچنین این موش‌ها در مقایسه با سایر موش‌هایی که از رژیم غذایی مشابه بدون مصرف قهوه استفاده کرده بودند هم افزایش وزن کمتری داشتند. وینچنزو لمبو، عضو تیم تحقیق، در این باره می‌گوید: «در مطالعات قبلی مشخص شده بود که قهوه می‌تواند مانع از آسیب ناشی از کبد چرب غیرالکلی شود، اما این اولین بار است که اثبات میشود قهوه می‌تواند بر میزان نفوذپذیری به روده تأثیر داشته باشد».
نحوه تشخیص بیماری
آزمایش‌ها و تست‌هایی که برای مشخص کردن ابتلا به کبد چرب استفاده می‌شوند، عبارتند از: آزمایش خون، که شامل تست عملکرد آنزیم‌های کبدی میشود.
تصویر‌برداری، که از طریق روش‌های مختلف همچون CT اسکن و اولتراسوند و یا ام‌آر‌آی (MRI) انجام میشود.
آزمایش بافت‌های کبدی، که با یک سوزن کوچک بخش کوچکی از کبد برای انجام آزمایش برای تشخیص ابتلا به کبد چرب برداشته میشود.
تأثیر قهوه بر کبد چرب
سؤال این است که: آیا نوشیدن قهوه در بهبود بیماری‌های کبدی مؤثر است؟ پاسخ مثبت است. قهوه برای سلامت کبد مفید است. کبد از اعضای مهم بدن است که میزان آسیب‌پذیری آن بسیار بالا است.
با توجه به تحقیقات انجام شده قهوه فواید زیر را برای سلامت کبد دارد:
نوشیدن قهوه موجب بهبود و کاهش سطح آنزیم‌های کبدی GGT, ALT و AST میشود.
این نوشیدنی باعث افزایش حساسیت‌پذیری به انسولین و در نتیجه کاهش خطر ابتلا به کبد چرب میشود.
باعث افزایش توان بدن و پاسخ‌دهی به دارو درمانی در بیماران مبتلا به هپاتیت C میشود.
قهوه باعث کاهش خطر ابتلا به سیروز کبدی در افراد مبتلا به هپاتیت ویروسی و یا معتاد به الکل میشود.
باعث کاهش خطر ابتلا به سرطان کبد می‌گردد.
این فواید فوق‌العاده نوشیدن قهوه برای سلامت کبد، با نوشیدن حداقل سه لیوان قهوه در روز به دست می‌آید. قهوه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌های پرقدرت پلی‌فنول است که گمان می‌رود میزان بالای آن در سلامت کبد مؤثر واقع شود.
بیشتر بخوانید:
بهترین و بدترین غذا‌ها برای کبد
چند ماده غذایی برای پاکسازی کبد
و نهایتاً
بیماری‌های کبدی متاسفانه تا وخیم شدن اوضاع علائم خاصی ممکن است نداشته باشند. به همین دلیل توصیه میشود افراد حتماً به صورت مرتب میزان آنزیم‌های کبدی خود را چک کنند. سلامتی کبد سلامت کل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سوء‌هاضمه، نفخ، سختی تنفس، خستگی و به سختی وزن کم کردن از نشانه‌های اختلال در سلامت کبد است. علائم را جدی بگیرید.
نتیجه‌گیری
طبق مطالعات نوشيدن 2 فنجان قهوه باعث کاهش آسيب ناشي از هپاتيت C تا 13 درصد مي‌گردد. همچنين 4 فنجان نوشيدن آن در روز موجب کاهش 24 درصدي علائم و نشانه‌هاي کبد چرب مي‌شود.
قهوه از نوشيدني‌هاي پرطرفدار در سراسر دنيا است، البته توجه داشته باشيد که با اضافه کردن شکر و يا ساير افزودني‌ها خاصيت درماني آن را از بين نبريد و باعث بدتر شدن وضعيت سلامت کبد خود نشويد!
