زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مهنا رستمی : دانشجوی کارشناسی پرستاری ؛ دانشگاه آزاد اسلامی قزوین

زیر نظر: دکتر رزا زاوشی ؛ متخصصین تغذیه و رژیم درمانی ؛ و دانشیاران دانشگاه علوم پزشکی قزوین

 تحریریه زندگی آنلاین : امروزه افزایش جمعیت و روند رو به رشد آن مشکلاتی را ایجاد می‌کند که از جمله یکی از موارد آن می‌توان به تأمین غذا اشاره کرد. استفاده از مواد غذایی مکمل و جایگزین کردن آن‌ها در صنایع غذایی از جمله مواردی است که در جوامع در حال رشد دیده می‌شود.

بیشتربخوانید:

آشنایی با خواص کینوا این دانه شگفت انگیز

یافته‌ها

یکی از مواد غذایی که امروزه در صنایع مختلف استفاده می‌شود می‌توان به کینوا اشاره نمود که در ادامه به خواص و کاربرد‌های آن اشاره می‌کنیم. کینوا (Quinoa) گیاهی است با نام علمی Chenopodium quinoa willd، یکی از گیاهانی که تا کنون در ایران مورد بررسی قرار نگرفته و از آن بهره‌برداری نشده است. گیاه کینوا بومی کوه‌های آند در بولیوی، شیلی و پرو است.

کینوا غله‌ای است که آن را به‌خاطر دانه‌های خوراکی‌اش کشت می‌کنند. در واقع کینوا غله واقعی نیست، بلکه شبه‌غله است. به عبارت دیگر، کینوا اساساً دانه است، اما شبیه غلات آماده و مصرف می‌شود. در گذشته، در امپراتوری اینکا (یک امپراتوری از سرخ‌پوستان آمریکای جنوبی)، کینوا محصول خیلی مهمی بود.

آن را «مادر همه غلات» می‌خواندند و اعتقاد داشتند که مقدس است. هزاران سال است که در آمریکای جنوبی از این غله استفاده می‌شود، اما تنها چند سال است که شناخته شده و در همه‌جای دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 امروزه می‌توانید کینوا و محصولات تهیه‌شده از آن را در تمام دنیا مخصوصاً در فروشگاه‌ها و رستوران‌هایی که غذای سالم عرضه می‌کنند، پیدا کنید. این دانه‌ خوراکی در میان افرادی که به تغذیه‌ سالم اهمیت می‌دهند، بسیار محبوب شده است. دانشمندان ناسا روی این محصول به‌عنوان محصولی مناسب برای کاشت در فضا تحقیق کرده‌اند؛ این تصمیم بیشتر به‌خاطر مواد مغذی بالا و استفاده و کاشت آسان آن بوده است. به‌خاطر مواد مغذی بالا و توانایی کینوا برای ایجاد امنیت غذایی در سرتاسر دنیا، سازمان ملل سال ۲۰۱۳ را «سال بین‌المللی کینوا» نام‌گذاری کرد. این گیاه امروزه مورد توجه بسیاری از گیاهخواران و همچنین اکثر افرادی که به دنبال تغییر سبک‌زندگی خود هستند قرار گرفته است.

 گیاه کینوا نسبت به برنج سبک‌تر بوده و راحت‌‌‌‌تر هضم می‌شود. به همین دلیل جایگزین مناسبی برای برنج به شمار می‌رود.

دانه‌های کینوا منبعی غنی از پروتئین، منیزیم، فیبر، فسفر، ویتامین B1 (تیامین)، B2 (ریبوفلاوین)، B6 (پیریدوکسین)، B9 (اسیدفولیک)، پتاسیم، آهن و ... است، پروتئین بالا و کالری کم باعث شده است این گیاه در بین مردم ارزش زیادی پیدا کند.  این گیاه به دلیل فیبر بالا باعث سیری طولانی‌مدت می‌شود. یکی از مهم‌ترین خواص دانه کینوا این است که می‌تواند انرژی مورد نیاز بدن را هم تأمین کند. ۱۸۵ گرم کینوا حدود ۲۲۲ کالری انرژی، ۳۹ گرم کربوهیدرات و ۴ گرم چربی دارد. کینوا همچنین حاوی مقدار کمی اسیدچرب امگا سه است.

بیشتر بخوانید:

آشنایی با خواص خاویار گیاهی یا کینوا

همچنین کینوا حاوی 25 درصد پروتئین بیشتری نسبت به غلات تصفیه شده است. سه نوع اصلی کینوا وجود دارد: کینوای سفید، کینوای قرمز و کینوای سیاه.

 کینوای قرمز یکی از انواع دانه‌های خوراکی صاف، بیضی شکل و ترد فاقد گلوتن، بومی آمریکای جنوبی است که گاهی اوقات به رنگ بنفش هم دیده می‌شود. کینوای قرمز سرشار از ضد اکسیدان‌ها، بتالین، تیامین، ریبوفلاوین، ویتامین B6، فولات، منگنز، منیزیم، روی، آهن، مس، فسفر، پروتئین و فیبر است. کینوای قرمز بعد از پخت بیشتر به رنگ قهوه‌‌ای روشن تبدیل می‌شود و از نظر طعم و بو شبیه فندق به نظر می‌رسد.

کینوای سفید رایج‌ترین نوع کینوا است. کینوای سفید دارای بافتی بسیار نرم و طعمی خوشمزه می‌باشد و مشابه برنج سفید است. پخت و پز کینوا بسیار سریع و آسان می‌باشد. کینوا منبع خوبی از پروتئین است و ۵۰ درصد ارزش غذایی روزانه ریبوفلاوین را تأمین می‌کند. هر سه نوع کینوا را می‌توان کاملاً همانند برنج دم کرد.

کینوای سیاه دارای ویتامین و مواد معدنی بسیاری است و همانند سایر کینواها منبع خوبی از ریبوفلاوین و ویتامین‌های B،C و E می‌باشد و غنی از کلسیم است. کینوای سیاه نیز همانند کینوای قرمز بوده و حین پخت و پز شکل خود را حفظ می‌کند و دارای بافتی ترد است.

کینوا و لاغرى

کینوا توسط بسیاری از متخصصان تغذیه به عنوان یک غذای فوق‌العاده شناخته شده است: در بین همه خواص کینوا، این غله به عنوان یک ماده غذایی مناسب برای لاغری پیشنهاد شده است که به دلیل وجود پروتئین و کربوهیدرات پیچیده در این غله می‌باشد. ترکیبی از پروتئین و کربوهیدرات‌های پیچیده از اجزای مهم تغذیه سالم به حساب می‌آیند. مصرف کینوا به جای برنج همراه با شام ممکن است از زیاده‌روی در خوردن به خصوص در میان‌وعده جلوگیری  کند و در نتیجه به کاهش وزن کمک می‌نماید. می‌توان از کینوا در غذاهای شیرین یا طعم‌دار استفاده نمود، زیرا یکی از خواص کینوا، ممکن است کمک به از دست دادن وزن باشد. مصرف کینوا به همراه سبزیجات یا مخلوط آن با ماست و توت‌فرنگی، باعث احساس سیری و کاهش وزن خواهد شد. پروتئین و کربوهیدرات پیچیده انرژی لازم برای بدن را فراهم می‌کند که باعث کاهش وزن می‌شود. کینوا حاوی پروتئین بیشتری نسبت به سایر غلات است. کینوا به دلیل دارا بودن مقدار زیادی پروتئین، یک غله بسیار مناسب به جای گوشت می‌باشد و حاوی مواد معدنی مانند منگنز و مس می‌باشد. این دو ماده معدنی غله کینوا را به یک غله لاغری تبدیل کرده‌اند و همچنین به عنوان آنتی‌اکسیدان عمل می‌کنند و به بدن در مبارزه با رادیکال‌های آزاد و انواع بیماری‌ها کمک می‌کنند. یکی از خواص بسیار مهم غله کینوا، فاقد گلوتن بودن آن می‌باشد که این امر در کاهش وزن بسیار کمک کرده و همچنین در رژیم شاخص گلیسمی و رژیم افراد دیابتی ممکن است عمل کند.

بیشتر بخوانید:

آشنایی با دانه کینوا یا خاویار گیاهی و خواص آن

کینوا و دیابت

شاخص گلیسمی یا شاخص قند خون، توانایی افزایش قند خون یک ماده غذایی را مشخص می‌کند. مواد غذایی که شاخص قند بالایی داشته باشند، برای سلامتی بدن مضر هستند، زیرا فرد سریع‌تر از حالت عادی گرسنه می‌شود. از سوی دیگر سطح بالای انسولین در خون باعث اضافه وزن و چاقی می‌شود. در چنین شرایطی است که فرد مبتلا به بیماری‌های قلبی یا دیابت نوع دو می‌شود. به‌دلیل پایین بودن شاخص قند کینوا، این غله، برای افراد مبتلا به دیابت مناسب است. همچنین به‌دلیل شاخص قند خون پایین باعث کاهش وزن و کنترل بهتر قند خون می‌شود. باید در نظر داشت که تغذیه سالم مهم‌ترین عامل کنترل قند خون است. کینوا به‌دلیل داشتن فیبر بالا و شاخص قند خون پایین، دو عامل مهم کنترل قند خون را دارد.

 کینوا، در غذای زنان باردار

در دوران باردارى باید رژیم غذایی که حاوی مقدار فراوان پروتئین، ویتامین و مواد معدنی است را انتخاب کرد. کینوا کلیدی است که همه خواص را دارا می‌باشد و مجموعه بسیاری از مواد مغذی را در قالب غذایی سودمند دارا است. کینوا منبع بسیار مناسبی از منیزیم است.

 برخی از زنان در دوره قاعدگی دچار کمبود مواد معدنی می‌شوند، از این رو نکته مهم آن است که در دوران بارداری مواد معدنی به بدن تأمین شود.

همچنین ممکن است کینوا طیف وسیعی از محصولات جانبی را برای مواد غذایی، لوازم آرایشی و بهداشتی، دارویی و سایر موارد مشابه تأمین نمایند.

 نشاسته کینوا ثبات خوبی در شرایط انجماد و انجمادزدایی دارد و ممکن است بتواند جایگزین مناسبی برای نشاسته اصلاح‌شده شیمیایی باشد.

 نشاسته کینوا به علت اندازه کوچک، دارای پتانسیل بالایی برای استفاده صنعتی مانند تولید آئروسل، خمیر کاغذ، کاغذ کپی، دسرها، مواد افزودنی در صنایع پلاستیک، تالک‌ها و پودر افست است.

ساپونین حاصل از ارقام تلخ کینوا می‌تواند در صنعت داروسازی مورد استفاده قرار گیرد، زیرا ساپونین‌ها می‌توانند با تغییراتی که در نفوذپذیری روده ایجاد می‌کنند، برای جذب داروهای خاص و ‌هایپرکلسترولمی مفید باشند.

 همچنین ساپونین ممکن است بتواند به عنوان یک آنتی‌بیوتیک و کنترل‌کننده قارچ، داروی ضد بارداری، داروهای استروئیدی و هورمونی در صنایع دارویی استفاده شود.

بیشتر بخوانید:

چه دانه‌هایی را باید در رژیم غذایی خود بگنجانیم؟