زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تهیه و تنظیم :  نیکی پاک بین

با تشکر از همکاری  ملک بانو ترکمان سهرابی

صبح زود راه افتادیم. این‌بار اواخر شهریورماه و هوس انگور خوردن در باغ، به سر اهالی  گروه زده بود. توافق کردیم سفری دو روزه به سمت شهر ملایر، شهر انگور و شیره و کشمش، داشته باشیم.

تاریکی‌های صبح  و پس از خوردن صبحانه مفصل و خوشمزه رستوران مهتاب  مسیر را ادامه می‌دهم. گذر از شهر قم و اراک و بالاخره نزدیکی‌های ظهر به آب و هوای خوب کوهپایه‌ای حوالی توره می‌رسم. از خوشی‌های داخل اتوبوس نمی‌شود به آسانی گذشت.

شعر و شاعری برپا  و بازار داغ گفتگوهای چهل نفری در دستان رهبر گروه. متوجه نمی‌شوی کی به مقصد می‌رسم اما هوای خوب پر از اکسیژن  که صورتت را نوازش می‌دهد می‌دانی که نزدیک مقصد هستی. گندم‌‌های درو شده در مزارع و درختان صنوبر و گردو، زردآلو و هلو و آلوی باغستان‌‌های نزدیک ملایر.

ملایر و طبیعت معتدل کوهستانی

مَلایر شهری بزرگ و تاریخی در غرب ایران است. این شهر مرکز شهرستان ملایر و در سیصد و هشتاد و شش کیلومتری غرب پایتخت و در هفتاد کیلومتری جنوب شرقی مرکز استان  واقع شده. بعد از همدان اولین شهر بزرگ استان ، از نظر جمعیت به‌ شمار می‌آید.

ملایر در معنا به سرزمین آریایی‌ها تعبیر شده است. قدمت سکونت در محل کنونی ملایر به تمدن ایلام باز می‌گردد. پس از ایلامی‌ها، مادها در ملایر ساکن شدند. مردم مهمان دوستش به زبان فارسی و گویش ملایری تکلم می‌کنند.

ملایر دارای طبیعت معتدل کوهستانی با زمستان‌های سرد و پر برف و تابستان‌های معتدل است. وجود روستاها و زمین‌های وسیع کشاورزی و باغ‌های حاصلخیز انگور، همچنین گستردگی صنعت مبلمان و منبت در توسعه آن مؤثر بوده‌اند

از جمله آثار دیدنی در ملایر می‌توان به پارک سیفیه، یخچال میرفتاح، شهر زیرزمینی دوره اشکانیان، موزه خانه لطفعلیان، پروژه در دست احداث مینی ورد، بام ملایر و دریاچه کوثر اشاره کرد.

به مقصد که می‌رسم، نوید صرف ناهار در یکی از خانه‌های سبک قدیمی ملایر را به ما می‌دهند دیگر سر از پا نمی‌شناسم. برایمان آبگوشت محلی اصطلاح خودشان به سبک  آلت پیاز پخته باشند و با ترشی‌های گوناگون  معروف آنجا کنارش و نان تازه محلی . پس از استراحتی کوتاه گروه به راه می‌‌افتد تا از مکان‌های دیدنی بازدید کند.

اوایل فصل پاییز

آخر شهریور است و بوی رب گوجه‌پزان که فضای شهر را پر کرده است. قدم به قدم و از هر کوچه‌ای بوی رب گوجه می‌آید.

 بستنی حصیری شهر معروف است با طعم وانیلی و سنتی خود که سالیان سال است از شهر‌‌های اطراف طرفدارانش را به سوی خود می‌کشاند.

خانه لطفعلیان

 خانه‌ لطفعلیان دیدنی است با حیاطی بزرگ در وسط خانه و پنجره‌های رنگی دور تا دور که به حیاط مشرف می‌‌باشند و اتاق‌‌ها را زیباتر نموده‌اند. پله‌‌هایی باریک که شما را به طبقه‌ بالا هدایت می‌‌کنند.  معماری خاصی دارد، نمای خارجی خانه کاهگلی و فاقد پنجره است. گفته می‌‌شود دلیل حفاظتی داشته است. سقف طبقه دوم با تیرک‌‌های چوبی درست شده که به نوبه خود بی‌نظیر و دیدنی است

بازار شهر

 بازار قدیمی شهر را تا قبل از تعطیلی نباید از قلم انداخت در آستانه‌ ورودی آن انواع سبزی‌‌های محلی و بوی گیاهان تازه دارویی و کوهی مشامت را خوب نوازش می‌‌دهد انواع سوغات شهر کشمش، سایه خشک، مویز، آلو خشک، پره آلو و زردآلو، شیره انگور، باسلق، سجق، ترخینه، گردو، کلوچه ملایر و .....هرچه بگویی کم گفته‌ایم.

ملایر زادگاه انگور

ملایر زادگاه انگور و فرآورده‌‌های آن یعنی کشمش و شیره انگور است. همچنین نوعی شیرینی به نام باسلوق از شیره انگور می‌‌سازند که بسیار لذیذ است. به دلیل داشتن دشت‌‌های پهناور، زنبورهای عسل این شهر، عسل‌‌های خوشمزه‌ای هم تولید می‌‌کنند. گردو نیز دیگر سوغات ملایر است.

آنچه بر جذابیت این شهر می‌‌افزاید بندهایی است که در برخی از اتاق‌‌های خانه‌های قدیمی با سقف تیرک چوبی می‌‌بینی.انگور‌‌ها از این بندها آویزان می‌‌شوند تا در سایه خشک شوند. به آنها سایه خشک می‌‌گویند. طعم طبیعی و خوشمزه کشمش واقعی را آنجا بچشید. بی‌نظیر است.

پارک سیفیه

پارک سیفیه..... با صفا با چنارهای منحصر به فرد و تنومند قدیمی‌اش و هوای تمیز و خنک شباهنگام  هوش را از سرت می‌‌برد. بالای آن بام ملایر و شهر را زیر پای خود می‌‌توانی خوب  ببینید.

یخچال قدیمی دوقوزپله

یخچال قدیمی دوقوزپله ...... در محله قدیمی به همین نام در کنار نهر کوچکی واقع شده است. این بنا از آثار باقیمانده دوره قاجاریه است که از آن یخ می‌‌گرفتند.

طرح جهان مینیاتوری

این طرح که چهارمین طرح جهان مینیاتوری در دنیاست تاکنون تن‌ها در سه کشور چین، ژاپن و بلژیک احداث شده است. برای اجرای این طرح 138 اثر تاریخی مطرح جهان شناسایی شده و در مقیاس یک دهم در این طرح گردشگری احداث می‌‌شود.

آثار تاریخی چون برج ایفل، اهرام ثلاثه، پرسپولیس، دروازه قرآن، تخت جمشید و سایر آثار مطرح جهان و ایران در طرح مینی ورد خواهد بود که بیش از 15 اثر آن مربوط به آثار تاریخی مطرح جهان و بقیه ، ایرانی است.

بانوی نیکوکار ملایری

در اینجا ذکر یادی از بانوی خیر ملایری به نام فخرالحاجیه ترکمان سهرابی که موسس  مدرسه دخترانه در این شهر و بیمارستان  فخریه بوده است جایز است. بانویی نیکوکار که ملایری‌‌ها همیشه وی را به خاطر خواهند سپرد. مدرسه و بیمارستانی که هنوز هم پابرجاست و یادبود آن بانوی بزرگوار.

باغ‌های انگور و مراسم شیره‌پزی

فردا صبح زود دیدن باغ‌های انگور و مراسم شیره پزی در راس برنامه‌ها قرار دارد. شب را پس از این گشت‌های پشت هم باید زودتر خوابید.

روستای مانیزان

صبح زود با اکسیژن فراوان هوای و تمیز شهر آماده بسوی بازدید از روستای مانیزان و مراسم شیره پذیری شدیم. روستای مانیزان در جنوب شرقی ملایر با محصولات فراوان زراعی و باغی و مهمتر از همه انگورپذیرای گروه ماست.

انگور ملایر در کشور بی‌نظیر است این انگورهای تولید شده بخصوص در روستای مانیزان به دلیل خاک با کیفیت این منطقه بسیار شیرین و مرغوب هستند و با توجه به مهارت بالای اهالی این روستا در پخت شیره، باکیفیت‌ترین شیره و انگور و باسلق کشور در این روستا تولید می‌‌شود. شیره انگور محصولی بسیار مقوی است که از انگور کشمشی درست می‌‌شود.

مراحل شیره‌پزی

ابتدا انگورهای کشمشی را از باغ چیده و به خانه می‌آورند. انگورها را شسته در حوض مخصوص ریخته،  با چکمه‌‌‌های تمیز روی آن می‌روند و به اصطلاح لگدکوب می‌کنند تا کاملا آب انگور گرفته شود.

آب انگور بدین ترتیب از سویی دیگر از دریچه‌ای کوچک از حوضچه خارج می‌‌شود سپس همه آب انگور را در ظرف‌های مخصوصی ریخته، و به آن  مقداری پودر آهک اضافه می‌کنند و تا صبح فردا به آب انگور دست نمی‌زنند تا به اصطلاح محلی زلال شود.

روز بعد آب انگور شفاف شده را از پارچه‌های مخصوص مانند صافی رد می‌‌کنند تا پودر آن جدا شود. مایع  بدست آمده را در دیگ‌‌های مخصوص شیره پزی ریخته و روی کوره حرارت می‌‌دهند تا شیره قوام بیاید و خوشرنگ شود. این شیره را شیره عسلی می‌‌نامند.

نوع دیگر شیره، شیره سفید است. شیره عسلی را آنقدر روی اجاق هم می‌‌زنند تا شیره سفید بدست آید. از شیره‌ها در تهیه‌ شربت، یا ارده شیره و انواع و اقسام خوراکی‌‌های مقوی استفاده می‌‌شود یا در زمستان با برف تمیز منطقه خورده می‌‌شود. باید نوش جان کرد تا فهمید. آبغوره و سرکه طبیعی هم که از تولیدات دیگرملایری‌‌هاست و ترشی‌های  مختلف بانوان آنجا معروف است.

بوی عطر انگور تازه و شیره‌ها در فضا همگی را چنان مدهوش می‌‌کند که متوجه نمی‌شوند سبد سبد انگور‌‌های مختلف خورده‌اند. وقت رفتن است.گرچه نمی‌توان دل کند.

آش دوغ، آش خیار چنبر، آش بادمجان، آش ترخینه، از آش‌‌های دستپخت بانوان ملایری  در وعده ناهار دیگر حواسی به اهل گروه نمی‌گذارد یکی از دیگری خوشمزه‌تر. رسم مهمانوازی مخصوص و روی خوش و خندان ملایری‌‌ها همه را مجذوب کرده است.

برمی گردیم ملایر برای دیدنی‌‌های بی‌شمارت که در این نوشتار جای همه آنها نیست.