انجمن علمی ترويج تغذيه با شير مادر ايران
پدر یا مادر شدن اتخاذ یك نقش جدید در زندگی است كه تا این زمان زوجین، هیچ‌گاه چنین تجربه‌ای نداشته‌اند و لازم است برای این تغییرات و ایفای نقش جدید، آمادگی داشته و با آن سازگار شوند. به‌عنوان مثال تغییرات بدنی كه در طی حاملگی اتفاق می‌افتد و یا مهم‌تر از آن تغییرات هیجانی و ذهنی كه با تولد فرزند ارتباط دارد ممكن است برای والدین مثبت و هیجان‌آور یا مشكل‌آفرین باشد.
برخی از جنبه‌های مثبت ورود كودک به خانواده
منحصر به فرد بودن تجربه حضور كودك: كودكان موجوداتی منحصر به فرد و ویژه‌اند و والدین با حضور آنها می‌توانند یاد بگیرند كه از دنیای جدیدشان لذت ببرند.
تجربه جدید عشق: تولد یك كودك تجربه جدیدی در عشق برای والدین در بر دارد كه می‌تواند عمیق باشد.
ایجاد برداشت‌های جدید از خود در والدین: بسیاری از والدین به‌دنبال تولد فرزند، احساس پختگی و مسئولیت‌پذیری می‌كنند.
حس جدید از زندگی خانوادگی: فرزندان به شكل‌گیری حس جدیدی از ارتباط خانوادگی كمك می‌كنند.
رشد فردی: تربیت فرزند فرصتی را برای هدایت، آموزش و انتقال ارزش‌ها فراهم می‌سازد. همچنین به ایجاد مسئولیت‌پذیری اقتصادی، حمایت مستقیم از كودك و ایجاد تعادل در فعالیت‌های كاری و زندگی مشترك جدید كمك می‌كند.
در ابتدا انتظار می‌رود والدین به دو سؤال اساسی زیر پاسخ دهند
1- به عنوان پدر یا مادر چه كارهایی را باید انجام دهند؟
2- انتظار چه تغییراتی را در زندگی و ارتباطات خود دارند؟
برای پاسخ دادن به این دو پرسش، لازم است در مورد نیازهای این نقش جدید فكر كنید. تجربیات گذشته، توانایی‌های فردی و كسب اطلاعات می‌توانند در آماده شدن شما برای پدر یا مادر شدن كمك كننده باشند.
چه باید بكنیم تا برای پدر یا مادر شدن، آماده شویم؟
برای كسب آمادگی، نكات مفیدی وجود دارند كه می‌توانید آنها را به‌كار ببرید
اضطراب شما در مورد اتخاذ نقش پدر یا مادر شدن ناشی از نگرانی شما در مورد چگونگی مدیریت درست كودك است. خودتان را به‌عنوان یك پدر یا مادر ببینید و مهارت‌هایتان را رشد دهید.
در مورد رشد و تكامل كودك آگاهی‌های لازم را كسب كنید و سعی كنید رویكردتان نسبت به نقش پدر یا مادر توأم با انتظارات مثبت و واقعی باشد.
زمانی كه نكات منفی، محور انتظار شما باشند تربیت فرزند مشكل می‌شود بنابراین سعی كنید یك رویكرد مثبت نسبت به رشد كودك داشته باشید و به دنبال نكات مثبتی بگردید كه هر روز در زندگی كودك اتفاق می‌افتند.
فعالیت‌هایی را سازمان‌دهی نمایید كه ارتباط شما را با كودك زیادتر كند مثل نواختن موسیقی، خواندن ترانه‌های آرام و دلنواز، صحبت و گفتگو با كودك.
ارتباط مناسب زوجین یك سیستم حمایتی كلیدی برای كودك فراهم می‌سازد لذا بر روابط مشترك مثبت با همسرتان تمركز نمائید و سعی كنید اختلافات و درگیری‌ها را كاهش دهید.
از امكاناتی كه می‌تواند به شما به‌عنوان یك پدر یا مادر جدید كمك نماید با همسرتان، با والدین‌تان، با بستگان و دوستان‌تان به نحو مطلوب استفاده كرده و افرادی را پیدا كنید كه می‌توانند به شما كمك كنند یا شما می‌توانید از آنها راهنمایی بگیرید.
اختلال افسردگی می‌تواند نقش شما را به‌عنوان پدر یا مادر خدشه‌دار سازد و آن را به چالش بكشد، اگر مستعد افسردگی هستید كمك‌های پزشكی مناسب را جستجو كنید و حمایت‌های اجتماعی را برای مقابله با آن به خدمت بگیرید.
اگر در ارتباط با والدین خودتان از دوران كودكی خود تجربیات منفی دارید مثل كودك‌آزاری یا عدم مراقبت كافی از سوی والدین‌تان، این تجربیات منفی را در نظر بگیرید و از این فرصت برای یافتن روش‌های مثبت رفتار با كودك استفاده كنید.
پدر شدن
پدر شدن یك واقعه مهم در زندگی مردان است. گاهی پدر شدن ممكن است بر بهداشت روان مردی كه در حال روبرو شدن با این نقش جدید است اثرات منفی بگذارد. اگر مشكلاتی در رابطه بین زوجین وجود داشته باشد به‌‌ویژه كیفیت رابطه زناشویی، در 10 ماه اول دوره پدر شدن می‌تواند بیشترین تأثیر را برسازگاری پدر با نقش پدری او داشته باشد. حضور پدر در فرآیند تولد و فرصت تماس اولیه با نوزاد سبب افزایش همراهی پدر با شیرخوار می‌شود و فعالیت‌های مراقبتی پدر از شیرخوار می‌تواند در شكل‌گیری بارز رابطه عاطفی پدر ـ شیرخوار نقش مهمی ایفا نماید. تحقیقات نشان داده‌اند كه سازگاری مردانی كه به تازگی پدر شده‌‌اند مشكل‌تر است تا خانم‌هایی كه به تازگی مادر شده‌‌اند. مردان نسبت به زنان استرس‌های خاصی دارند.
برخی از این استرس‌ها عبارتند از
امكانات حمایتی مردها نسبت به زن‌ها ضعیف‌تر است، ضمن آنكه باید از همسرشان نیز حمایت كنند.
مسئولیت فراهم نمودن امكانات حمایتی برای شرایط جدید، استرس‌های كاری و اقتصادی دیگری را برای آنان ایجاد می‌نماید.
بسیاری از مردان ممكن است الگوهای خوبی از نقش پدر نداشته‌اند.
مردان جوان نسبت به زنان جوان در مورد حاملگی، تولد نوزاد و پدر یا مادر ایده‌آل بودن، نگران‌ترند.
مردان نسبت به زنان، در صورت روبرو شدن با مشكلات هیجانی، كمتر از كمك دیگران استفاده می‌كنند و به‌جای آن ممكن است به روش‌های غیرمنطقی مانند رفتارهای پرخطر پناه ببرند.
براین اساس انجام مراقبت‌های بهداشت روان، استفاده از شبكه حمایتی خانواده، مراجعه به پزشكان در صورت وجود نشانه‌های افسردگی و مشكلات هیجانی، حل تعارضات زناشویی، درگیر شدن بیشتر پدران در تولد نوزاد و مراقبت از نوزاد و به‌طور كلی شیرخوار، برای انطباق و سازگاری بهتر با نقش پدری لازم به‌نظر می‌رسد.
مادر شدن و مراقبت از شیرخوار
مادرشدن، تجربه‌ای سرشار از شگفتی‌هاست. بزرگترین شگفتی، شدت احساسات مادر نسبت به كودك تازه به دنیا آمده است. قبل از تولد فرزند، حتی تجسم زندگی همراه با مسئولیت مراقبت و نگهداری از یك كودك دشوار به‌نظر می‌رسد اما پس از تولد او ،زندگی بدون وجود این انسان كوچك و دوست داشتنی غیرقابل تصور می‌شود. مادر شدن تجربه‌ای است كه زن را برای همیشه تغییر می‌دهد، اما كیفیت این تجربه در زنان مختلف متفاوت است.
دلبستگی ماد‌رـ كودك و اهمیت آن در شكل‌گیری شخصیت كودك
دانشمندان در مطالعه مادران و شیرخواران به یك خصوصیت عمومی و چشمگیر برخورده‌اند كه در سراسر دنیا به‌صورت یكنواخت دیده می‌شود. این خصوصیت، توانایی و قابلیت مادر و كودك در ایجاد یك رابطه عاطفی مستحكم و پایدار است كه به خصوص بر شكل‌گیری ساختار شخصیتی كودك تأثیر عمیقی دارد. این رابطه با رفتارهای كودك و واكنش مادر (یا مراقب اصلی) آغاز می‌شود. كودك سعی دارد تا با رفتارهای خود، مانند گریه‌كردن و لبخند زدن، نزدیكی و تماس خود را با مادر حفظ كند.
معمولاً كودك زمانی این رفتارها را نشان می‌دهد كه به مادر نیاز دارد، یعنی خسته و بیمار است یا از چیزی ترسیده است. به‌تدریج با بزرگ‌تر شدن كودك این رفتارها متوجه یك شخص خاص كه باز هم مادر است می‌شود و بسته به نوع پاسخی كه مادر به نیازها و رفتارهای كودك می‌دهد وی تصویری ذهنی از مادر و نیز از دنیای پیرامون خود پیدا می‌كند. براساس اكثر واكنش‌های مادر (نه بر اثر یك اتفاق یا برخورد) ممكن است تصویری از یك مادر حساس و مهربان یا مراقبی بی‌تفاوت و طرد كننده یا غیرقابل پیش‌بینی، در ذهن كودك شكل گیرد كه میزان اعتماد وی به پدر و مادر و دنیای اطراف، همچنین واكنش‌های او در روابط بین فردی در طول زندگی‌اش را پایه‌گذاری كند.
