تحريريه دنيای سلامت
سالن‌های ورزشی مملو از مردانی است كه سعی دارند به حجم بدن خود بدون افزایش چربی‌ها، بیفزایند و تا جایی كه ماهیچه‌های‌شان قابلیت بزرگ شدن دارد، به حجیم شدن آنها ادامه دهند. این اتفاق ظاهراً با ورزش كردن به طور مرتب نمی‌افتد و آنها برای رسیدن به فرمی كه دوست دارند، كراتین مصرف می‌كنند.
چند دهه پیش، رسانه‌ها سعی در ارائه تصویری منفی از كراتین داشتند؛ تا جایی كه سوء استفاده از آن در مسابقات ورزشی و مسابقات بزرگ المپیك موجب حذف فرد مصرف‌كننده از بازی‌ها می‌شد. اما امروزه اغلب مردم بر این باورند كه كراتین یكی از مكمل‌های مورد نیاز بدن است.
كراتین تركیبی از دسته تركیبات پروتئینی است كه از سه آمینواسید (میتوناین، آرژی‌ناین و گلیسین) تشكیل شده است. این ماده كه در بدن به صورت تركیب فسفاته (كراتین فسفات) در می‌آید، نخستین بار در سال 1832 توسط «مایكل یوگن سوژول» به عنوان یكی از اجزای آلی گوشت اسكلتی كشف شد. پانكراس، كبد و كلیه‌ها به طور طبیعی مقداری كراتین در بدن تولید می‌كنند.
ما بدون اینكه بدانیم، كراتین موجود در ماهی را می‌خوریم و بافت ماهیچه‌های‌مان قوی‌تر می‌شود و به هیچ‌وجه دچار مشكل گوارشی نمی‌شویم؛ زیرا حجم بسیار پایین كراتین در رژیم غذایی (1-2 گرم در روز) هیچ عارضه و مشكلی ایجاد نمی‌كند. ولی برخلاف مردم عادی، ورزشكاران از پودر و قرص‌های كراتین استفاده می‌كنند تا ماهیچه‌های‌شان بزرگ‌تر شوند. كراتین در سال‌های اخیر به عنوان مكمل تقویت انرژی ورزشكاران محبوبیت زیادی پیدا كرده است. برخلاف استروئیدهای بدن‌ساز، تنها عارضه مصرف كراتین، افزایش وزن است.
هنگامی كه یك ورزش سنگین و كوتاه مدت انجام می‌‌دهید، یك واكنش شیمیایی خاص اتفاق می‌افتد تا انرژی كافی در اختیار عضلات قرار دهد. بدن انسان به طور طبیعی نیمی از كراتین مورد نیازش را می‌سازد و نیم دیگر آن از طریق غذا تامین می‌شود. بهترین منابع غذایی حاوی كراتین، گوشت قرمز و ماهی است. در سال 2003، گروهی از پژوهشگران به این نتیجه رسیدند كه كراتین در عملكرد مغز افراد گیاهخوار مؤثر است. از آنجایی كه افراد گیاهخوار گوشت قرمز و ماهی مصرف نمی‌كنند، با مصرف مقدار كمی كراتین می‌توانند این كمبود را جبران كنند (یعنی اتفاقی كه با خوردن گوشت در افراد گوشتخوار می‌افتد).
كراتین ماده‌ای است كه در بدن انسان طی فرایند سوخت و ساز پروتئین تولید می‌شود. این ماده در غذاها و مكمل‌ها به همین نام وجود دارد. كراتین منوهیدرات برای افزایش ذخایر كراتین و كراتین فسفات بدن مصرف می‌شود. كراتین فسفات در بدن انسان از تركیب كراتین و فسفات تولید و همراه با آدرنالین تری فسفات در بافت عضله ذخیره می‌شود.
مهم‌ترین تاثیرات كراتین عبارتند از
1- افزایش قدرت عضلات
2- در فواصل بین تمرینات سنگین، بازسازی ذخایر انرژی را سرعت می‌بخشد.
3- بدون افزایش چربی، در افزایش توده عضلات بدن نقش قابل توجهی دارد.
4- مانع از خستگی بدن در تمرینات ورزشی می‌شود.
برخی از ورزشكاران معتقدند كه كراتین انرژی بدن را حفظ و از خستگی ماهیچه‌ها جلوگیری كرده و ورزشكار با ورزش سنگین و فشرده كمتر احساس خستگی می‌كند. مصرف كراتین بیشتر در میان بدنسازان حرفه‌ای متداول است. آنها بسته به وزن خود روزانه چیزی حدود 15- 25 گرم كراتین مصرف می‌كنند. شناگران، دوچرخه‌سواران، دوندگان و وزنه‌برداران در كنار ورزش و تمرین مقدار كمی نیز كراتین مصرف می‌كنند تا به اندام دلخواه خود برسند. توجه داشته باشید مقدار كراتینی كه مصرف می‌شود، باید متناسب با وزن بدن و میزان فعالیت آن باشد. بارها پیش آمده است كه افرادی در اثر مصرف زیاد كراتین علی‌رغم بی‌خطر بودنش، دچار مشكلات جدی شده‌اند و حتی در برخی موارد به مرگ نیز ختم شده است.
افرادی كه با مصرف كراتین مخالف هستند، بر این باورند كه كراتین فقط مقدار آب بدن را اضافه می‌كند و حجیم‌تر شدن بدن نیز به همین علت است و با مصرف آن، ورزشكاران زمان بیشتری را به تمرین اختصاص می‌دهند و به این ترتیب به برخی از ارگان‌های بدن خود آسیب می‌رسانند. متخصصان می‌گویند كه مصرف كراتین و ورزش سنگین به كلیه‌ها آسیب می‌رساند و به طور كلی سلامت افراد را تهدید می‌كند.
برخی از مطالعات نیز نشان می‌دهند كه مصرف درازمدت كراتین، زمینه‌ساز بیماری‌های خاص كلیوی و در افراد جوان موجب خشم ناگهانی و افزایش خشونت می‌شود. گرفتگی شدید عضلانی از عوارض دیگر مصرف كراتین است. اما علی‌رغم نظر منفی این گروه از پژوهشگران، بسیاری از پزشكان و دانشمندان، مصرف كراتین را به اندازه متناسب برای بدن و تقویت ماهیچه‌ها بسیار مؤثر می‌دانند.
تا به حال نیز هیچ گزارشی از عوارض جانبی مصرف به اندازه كراتین در ورزشكاران ارائه نشده است. تنها جنبه منفی مصرف كراتین تا به امروز، عكس‌العمل‌های رسانه‌ها بوده است. NCAA اعلام كرده است كه مربیان و سایر مسوولان به هیچ وجه اجازه ندارند مصرف كراتین را برای ورزشكاران خود توصیه كنند؛ ولی در عین حال اگر ورزشكاری كراتین مصرف كرد، كار غیرقانونی انجام نداده است. البته در مورد مصرف كراتین باید تحقیقات گسترده‌تری انجام شود. معمولاً داروها عوارض جانبی نیز دارند كه گاهی اوقات تأثیر مصرف آن سال‌ها بعد بروز می‌كند؛ اما در مورد كراتین می‌توان گفت كه مصرف به اندازه این مكمل هیچ خطری برای بدن ندارد.
