دكتر سید مهدی میرغضنفری
احادیث
آغاز و پایان غذا با نمك
پیامبر اكرم (ص): هر كس غذای خود را با نمك آغاز كند و با نمك به پایان ببرد، از هفتاد و دو درد در امان می‌ماند.
حضرت علی (ع): غذای خود را با نمك آغاز كنید. اگر مردم آنچه را در نمك است می‌دانستند، آن را بر تریاق تجربه شده (داروهای مفید و پادزهر) برمی‌گزیدند.
در اصول كافی، احادیث ذکر شده از امام باقر(ع)، امام صادق(ع) و امام كاظم (ع) حاکی از این هستند که غذا را با نمك یا سركه آغاز كنیم و به پایان ببریم. سفره‌ای كه در آن نمك نباشد بی‌بركت است.
نكته
نمك ماده بسیار مفیدی است و فواید زیادی مثل ضد التهاب یا ضد میكروب بودن را دارد. چشیدن مختصری نمك قبل از غذا باعث آغشته شدن مخاط دهان و مری به نمك و ضدعفونی شدن مسیر عبور غذا، تحریك اشتها، ترشح کافی بزاق و مخاط، لزج شدن محل عبور غذا در مری و پایین رفتن راحت‌تر لقمه غذایی و تسهیل عملیات هضم میشود زیرا عملیات هضم هم به ترشح شیره‌‌های گوارشی و هم به میزان تحرك معده و روده‌‌ها مرتبط است.
چشیدن مقدار كمی نمك پس از غذا نیز باعث ضد عفونی كردن دهان و مری میشود به طوری كه ذرات باقیمانده غذایی در خلل و فرج فضای دهان و مری نتوانند التهاب و عفونت‌های احتمالی بعدی را ایجاد كنند. مسلما افرادی كه فشارخون بالا یا مزاج گرم دارند، نباید در مصرف نمك زیاده‌روی كنند، زیرا مزاج نمك گرم و خشك است.
سركه هم مزاج سرد و خشك دارد و در برخی خواص مانند ضد عفونی كردن و اثر بر شیره‌‌های گوارشی، مشابه نمك است. بهتر است در مناطق گرمسیری بیشتر از سركه ( سركه طبیعی انگور یا سركه سیب) و در مناطق سرد‌سیر و یا مزاج‌های سرد، بیشتر از نمك استفاده شود. بدیهی است كه خود غذای مصرفی باید نمك بسیار كمی داشته باشد وگرنه اگر غذا پرنمك باشد و نمك اضافی در ابتدا و انتهای غذا نیز مصرف شود، به سلامت فرد لطمه خواهد زد.
آغاز كردن غذاها با سبكترین غذاها
امام رضا(ع): غذای خود را با سبكترین غذایی كه بدنت را به اندازه عادتت و برحسب وطن، فعالیت و زمانه‌ات تغذیه می‌كند آغاز كن.
مکرر ذکر شد که موکد است در هر وعده از یک نوع غذا استفاده شود اما امروزه اغلب دیده میشود كه چندین نوع غذا بر سر سفره‌ها گذاشته میشود و شخص نمی‌داند كدام غذا را اول بخورد. در این حدیث گفته شده از غذای سبك‌تر و لطیف‌تر كه هضم آن راحت‌تر است (مانند آش، سوپ و سالاد) در ابتدا استفاده شود.
نكاتی كه در این حدیث گفته شده عبارتند از: عادت شخص به برخی انواع خوردنی ها و نوشیدنی ها برای حفظ سلامتی مهم و محترم است، به اقلیم زندگی شخص باید توجه نمود (منطقه گرمسیری یا سردسیری) و غذا متناسب با آن باید تنظیم شود، میزان فعالیت شخص نیز مهم است (تغذیه شخص فعال و غیر فعال با هم متفاوت است)، به زمانه و فصول (زمستان یا تابستان) هم باید دقت شود. بنابراین غذاخوردن صحیح، نكات زیادی دارد.
خوردن غذای گرم پیش از سرد شدن
پیامبر اكرم(ص): گرمی غذا بركت دارد.
بركت یعنی مفید بودن غذا و اینكه از آن غذای خورده شده، مواد مفیدی به جا بماند و اثرش ماندگار باشد برای سلامتی.
خدمت امام صادق(ع) غذایی فرستادند. ایشان فرمودند پیش از آنكه سرد شود بخورید، چرا كه این خوش‌تر است. در توضیح باید گفت غذاهای آماده شده با شعله (پخته، كباب شده و ...) را نگذارید سرد شوند، بلكه وقتی دمای آنها به حدی برسد كه دهان را نسوزاند، باید مصرف شوند.
در این صورت برای هضم هم بهتر خواهد بود، زیرا وقتی غذا سرد میشود (به ویژه اگر موادی مانند گوشت داشته باشد)، کار معده و هضم آن سخت میشود و انسان دچار مشكل می‌گردد چون هضم نیاز به حرارت معده دارد.
در غذا فوت نكنید
حضرت علی(ع): نه در غذای خود بدمید و نه در نوشیدنی.
امروزه هم ثابت شده كه گازهای خروجی از ریه، گازهای خوبی نیستند (CO2 و گازهای دفعی).
همچنین ممكن است شخص دچار بیماری ویروسی و یا میكروب خاصی باشد و یا ذره‌ای در دهانش باشد و با دمیدن وارد خوردنی و نوشیدنی شود. رویكرد دیگر این حدیث این است كه خوردنی و نوشیدنی داغ را با فوت كردن، سرد نكنید و بخورید زیرا ظاهر آن خنك میشود ولی باطن آن هنوز داغ است و با ورود به بدن، بدن را می‌سوزاند. پس کلا چه از نظر اصول بهداشتی خود شخص و اطرافیان و چه از حیث رعایت ادب و اخلاق موکد است که رعایت شود.
پرهیز از خوردن غذای داغ
اسلام دین اعتدال است. نه باید گذاشت غذا و نوشیدنی های با ماهیت گرم، سرد و سپس خورده یا نوشیده شوند و نه باید خیلی داغ داغ غذا یا نوشیدنی را خورد و نوشید.
غذایی كه داغ نیست، بلكه دمای آن متعادل شده است، گواراتر و پربركت‌تر است.
در اصول كافی، از حضرت علی(ع) نقل شده است که غذای داغ را پس از كمی خنك شدن بخورید، چون خدا آتش را خوراك انسان نكرده است و ما از خوردن آتش نهی شده‌ایم و بركت در این است كه خنك شود....
برای خواندن بخش دوم- آداب غذا خوردن در طب‌سنتی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- آداب غذا خوردن در طب‌سنتی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش چهارم- آداب غذا خوردن در طب‌سنتی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش پنجم- آداب غذا خوردن در طب‌سنتی- اینجا کلیک کنید.
