تحریریه پزشك امروز
شیوه سالم زندگی
بسیاری از بیماری‌های عمومی مثل بیماری‌های قلبی، سكته مغزی، فشارخون بالا، دیابت و انواع سرطان‌ها در نتیجه شیوه ناسالم زندگی رخ می‌دهد. افراد سالمند می‌توانند با روش‌های زیر و تغییر در شیوه زندگی خود خطر ابتلا به بیماری‌های فوق را كاهش دهند.
الف- ترك سیگار
ب- تغذیه مناسب
ج- ورزش منظم
الف: ترك سیگار
با ترك سیگار در افراد سالمند:
- خطر ابتلا به سرطان ریه، حملات قلبی و سكته مغزی كاهش پیدا میكند.
- بنیه و توان آنها افزایش می‌یابد.
- تنفس آنها آسان میشود.
- سرفه‌های مخصوص به افراد سیگاری در آنان از بین می‌رود.
- ذائقه چشایی و بویایی آنها بهتر میشود.
نكاتی كه به سالمندان در ترك سیگار كمك میكند:
1- دور انداختن همه سیگارها، جاسیگاری‌ها و فندك‌ها.
2- دوری كردن از افراد سیگاری.
3- چنانچه عادت به كشیدن سیگار بعد از غذا دارند، می‌توانند پس از صرف غذا مدتی پیاده‌روی كنند.
4- وقتی كه تمایل به مصرف سیگار دارند حتما خود را با یك فعالیت مفید سرگرم كنند.
ب: تغذیه مناسب
با افزایش سن، اهمیت مقوله سلامت بیشتر میشود. توجه به تغذیه برای داشتن بدنی سالم ضروری است.
- همه غذاها باید از همه گروه‌های متفاوت غذایی كه در «هرم رژیم غذایی سالم» نشان داده شده است، انتخاب شوند تا تعادل تغذیه‌ای حفظ گردد.
افراد سالمند فعالیت كمتری دارند، بنابراین باید:
- لقمه‌های كوچك‌تری بگیرند و از اضافه كردن شكر و نمك به غذا و یا نوشیدنی‌ها پرهیز كنند.
- میوه‌ها جایگزین مصرف كیك و شیرینی شوند.
احتمال ابتلای افراد سالمند به فشارخون بیشتر است، بنابراین:
- از نمك و سس كمتری در طبخ مواد غذایی استفاده شود.
- طبخ غذا با سبزیجات و گوشت تازه بر مصرف كنسروها و سایر غذاهای آماده برتری دارد.
- هنگام صرف غذا استفاده از چاشنی‌هایی مانند سیر، پیاز و نعناع بایستی جایگزین استفاده از نمك، سس سویا، سس گوجه‌فرنگی یا سس فلفل شود.
ک، بنابراین:
- مصرف شیر كمچرب به‌خصوص در خانم‌های سالمند فراموش نشود.
- می‌توان كلسیم مورد نیاز را با مصرف ماهی تن و نیز برخی از خشكبار مانند بادام درختی تامین كرد.
احتمال ابتلای افراد فرد سالمند به امراض قلبی بیشتر است بنابراین باید:
- غذاهای كمچرب مصرف كنند و نیز چربی زائد گوشت و پوست ماكیان جدا شود.
- به جای غذاهای برشته و سرخ‌شده از انواع غذاهای آب‌پز و كبابی استفاده شود.
- از غذاهای حاوی كلسترول كم استفاده شده و مصرف زرده تخم‌مرغ به كمتر از چهار بار در هفته و گوشت قرمز به كمتر از دو بار در هفته محدود شود.
سالمندان بیشتر دچار یبوست می‌شوند، بنابراین باید:
- روزانه از سبزیجات و میوه‌های تازه استفاده كنند.
- حداقل هفته‌ای دو بار مصرف نان سبوس‌دار، برنج فرآوری‌نشده و نیز نخودفرنگی و لوبیای سبز در وعده‌های غذایی آنها گنجانده شود؛ چرا كه ضمن جلوگیری از امراض گوارشی، حركات منظم روده‌ها را نیز تسهیل میكند.
مواد زائد و سموم آهسته‌تر از بدن افراد سالمند دفع میشود بنابراین:
- آب بیشتر نوشیده شود. نیاز فرد عادی حداقل شش تا هشت لیوان مایعات در طول روز است. این مقدار همچنین شامل سوپ‌های رقیق، آب‌میوه و سایر نوشیدنی‌های كم‌شیرین نظیر شیر نیز میشود.
رعایت موارد ذیل به داشتن زندگی سالم در دوران طلایی عمر، كمك میكند:
- از غذاهای نرم نظیر برنج، شیربرنج، سوپ جو، ماهی، گوشت چرخ‌كرده، پنیر كمچرب و غیره استفاده شود.
- گوشت و سبزیجات به صورت سوپ و آبگوشت طبخ گردد.
- غذاها بایستی تا حد امكان خرد و چرخ شوند؛ به این منظور می‌توان از مخلوط‌كن استفاده كرد.
- در خرید مواد غذایی و طبخ آنها دقت شود.
- سالمندان تنها، بهتر است در طبخ غذا از كمك یك دوست استفاده كنند، زیرا علاوه بر آنكه فعالیت كمتری برای طبخ آن خواهند داشت چشیدن دست‌پخت دیگران نیز برایشان میسر میشود.
- سالمندان تنها باید برای روزهای بارانی یا ایام بیماری خود مقداری مواد غذایی به شرح زیر در منزل نگهداری كنند:
الف- برنج یا ماكارونی اضافی
ب- پودر شیر
ج- بیسكویت یا نان‌شیرینی
د- گوشت یا ماهی كنسروی
هـ - كمپوت
و- آب میوه بدون شكر
- به مساله تداخل داروها توجه شود.
- برای جلوگیری از مشكلات عاطفی – احساسی سالمندان بهتر است به عادات غذایی آنها احترام گذاشته شود و هرگونه تغییری با ملایمت و ایجاد روابط دوستانه به وجود آید.
- تعداد وعده غذا باید زیاد (حداقل روزی پنج وعده) و مقدار غذا در هر وعده كم باشد.
- چای و قهوه غلیظ نباید مصرف شود و استفاده از آنها نیز باید پس از ساعت شش بعدازظهر محدود شود. در صورت كم‌خوابی، خوردن یك لیوان شیر قبل از خواب توصیه میشود.
- مصرف تخم‌مرغ به دو الی سه عدد در هفته محدود شود.
ج: ورزش منظم
ورزش كردن موجب افزایش سطح هماهنگی حركات بین اندام‌ها و تقویت عضلات و ماهیچه‌های فرد سالمند گردیده و مهارت‌های حركتی را در وی بهبود می‌بخشد.
- برای فرد سالمند باید جنبه‌های مثبت ورزش نظیر تنظیم ضربان قلب، تثبیت میزان چربی و قند خون، افزایش میزان اكسیژن در شش‌ها و تنظیم جریان خون، ایجاد حالت نشاط و امیدواری نسبت به زندگی تشریح گردد تا به ورزش كردن تشویق شود.
- محل‌هایی كه افراد سالمند برای پیاده‌روی انتخاب می‌كنند، باید عاری از موانع محیطی، لغزندگی و مواد آلاینده باشد.
