دكتر حمیدرضا اكبری گیلانی؛ ارولوژیست
سنگ‌های كلیه، مواد معدنی سخت بلوری شكلی هستند كه درون كلیه و یا دستگاه ادراری تشكیل می‌شوند. یكی از علل شایع وجود خون در ادرار یا درد شدید شكم، پهلو و یا كشاله ران، سنگ كلیه است. چه كسانی در معرض ابتلا به سنگ كلیه قرار دارند؟
احتمال تشكیل سنگ كلیه در بدن هر فردی وجود دارد، اما به طور كلی كسانی كه برخی بیماری‌ها و شرایط را دارند (در زیر به آن اشاره خواهیم كرد) و یا كسانی كه از برخی داروهای خاص استفاده می‌كنند، بیشتر خطر ابتلا به این بیماری را دارند. از هر 10 نفر یك نفر در آمریكا، حداقل یكبار تجربه سنگ كلیه و دفع آن را داشته است.
بیشتر افراد در سنین 20 الی 49 سال مبتلا می‌شوند و كسانی كه مستعد ابتلا به سنگ كلیه هستند، در دهه دوم و سوم زندگی، به دفعات متعدد با این مشكل روبه‌رو خواهند شد. در كشورهای صنعتی، سنگ بیشتر، درون كلیه افراد تشكیل می‌شود تا مثانه آنها (دستگاه ادراری) و برعكس در كشورهای در حال توسعه سنگ‌كلیه، اغلب در دستگاه اداری به وجود می‌آید كه به نظر می‌رسد دلیل این تفاوت، رژیم غذایی متفاوت این كشورها باشد.
سنگ‌های ادراری در مردان، سه برابر بیشتر از زنان است. در مردان، از سن 40 تا 70 سالگی، این بیماری بسیار شیوع دارد و از هر هشت مرد، یك نفر را مبتلا میكند. افرادی كه بیش از یك سنگ كلیه دفع می‌كنند، ممكن است بارها به این عارضه دچار شوند. یكی از دیگر عوامل ابتلا به سنگ كلیه ژنتیك و سابقه خانوادگی است. معمولاً شیوع سنگ كلیه در آسیایی‌ها و سفیدپوستان بیشتر از آمریكایی‌های بومی و یا آفریقایی‌هاست. در افرادی كه میزان اسیداوریك خون آنها بالاست، سنگ كلیه اسیداوریك شایع‌‌تر است.
در زنان نیز از هر 1500- 3000 نفر یك نفر در دوره بارداری دچار سنگ كلیه می‌شود. به نظر می‌رسد تغییراتی كه در دوره بارداری در بدن اتفاق می‌افتد، خطر تشكیل سنگ كلیه را افزایش می‌دهد. به دلیل افزایش ترشح پروژسترون در دوره بارداری و بزرگ شدن رحم و كاهش ظرفیت مثانه، احتمال تشكیل سنگ كلیه بیشتر می‌شود. حتی در ادرار زنان باردار كاملاً سالم نیز مقداری كلسیم وجود دارد. با این حال هنوز به طور دقیق مشخص نشده است كه آیا تغییرات دوران بارداری عامل مستقیم تشكیل سنگ كلیه است یا عوامل زمینه‌ای دیگری وجود دارد.
چه چیزی موجب تشكیل سنگ كلیه می‌شود؟
سنگ كلیه زمانی تشكیل می‌شود كه حجم ادرار كاهش و یا مواد تشكیل‌دهنده سنگی در ادرار افزایش یابد. رایج‌ترین نوع سنگ كلیه از تركیب كلسیم با اگزالات و یا فسفات تشكیل می‌شود. مواد شیمیایی دیگری كه می‌توانند سنگ كلیه بسازند، عبارتند از: اسیدآمینه و اسیداوریك. از دست دادن آب بیش از حد بدن (دی‌هیدراته شدن) به دلیل ننوشیدن آب كافی و یا تعریق و ورزش زیاد، دفع ادرار را كاهش و احتمال ابتلا به سنگ كلیه را افزایش می‌دهد.
انسداد راه‌های ادرار نیز می‌تواند به سنگ كلیه منجر شود. آب و هوا هم یكی دیگر از دلایل ابتلا به سنگ كلیه است؛ به این معنا كه ساكنین مناطق گرم و خشك، بیشتر در معرض خطر هستند، زیرا آب بیشتری از دست می‌دهند و كاهش آب بدن از دلایل اصلی تشكیل سنگ كلیه است.
سنگ‌هایی كه به دلیل عفونت دستگاه ادراری به وجود می‌آیند را سنگ‌های عفونتی می‌نامند. بعضی از شرایط مختلف پزشكی نیز می‌توانند خطر ابتلا را افزایش دهند؛ مانند: بیماری نقرس كه در آن مقدار اسیداوریك خون افزایش می‌یابد. هیپركلسی اوریا (كلسیم بالا در ادرار)، در بیش از نیمی از افراد مبتلا، علت كلسیم بالای ادرار است. در این شرایط بدن شخص كلسیم زیادی از غذا جذب میكند و این كلسیم اضافی در ادرار با اگزالات و یا فسفات كلسیم تركیب شده و تشكیل سنگ می‌دهد. دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های كلیوی و التهابات روده.
داروهای ادرارآور و یا داروهای حاوی كلسیم و داروهایی كه برای درمان بیماری ایدز استفاده می‌شوند. تغذیه نادرست و ورزش بیش از حد در افراد مستعد، تشكیل سنگ را تقویت میكند. مصرف كم مایعات و یا مصرف زیاد پروتئین حیوانی، رژیم‌های غذایی پر نمك، مصرف بیش از حد شكر، ویتامین D، مصرف بیش از حد غذاهای حاوی اگزالات مثل اسفناج جالب است كه بدانید مقدار كم كلسیم نیز تعادل میان كلسیم و اگزالات را از بین می‌برد و دفع بیش از اندازه اگزالات ایجاد سنگ میكند...
براي خواندن بخش دوم - پیشگیری و درمان سنگ كلیه - اينجا كليك كنيد.
براي خواندن بخش سوم- پيشگيري و درمان سنگ كليه- اينجا كليك كنيد.
