مریم آریافر؛ دانشجوی دکتری تخصصی علوم تغذیه، مرکز آموزشی تحقیقاتی و درمانی قلب و عروق شهید رجایی
یکی از علت‌های اصلی چاقی پرخوری می‌باشد. پرخوری یعنی دریافت کالری بیش از نیاز روزانه برای رشد و فعالیت بدنی در هر دوره سنی. پرخوری عادت ناپسندی است که از سال‌های اولیه زندگی فرا گرفته می‌شود.
قبل از هر توصیه‌ای باید به دنبال علل بروز عادت پرخوری در کودکان باشیم. اشتهای بیش از حد و غیرطبیعی کودکان ممکن است ناشی از استرس و مواجهه دائمی با شرایط هیجانی باشد.
پس اگر جو خانه‌ای متشنج است و یا کودک تحت استرس‌های روحی واضطراب قرار دارد، برای آرام کردن خود به سراغ پرخوری می‌رود. کم‌رویی و خجالتی بودن، گوشه‌گیری و محرومیت از مهر و محبت پدر و مادر هم می‌تواند کودکان را پرخور کند.
در این حالت کودک به خوردن پناه می‌برد و از این روش به‌عنوان یک مکانیسم دفاعی استفاده می‌کند، البته فقط شرایط روحی و روانی نیست که منجر به پرخوری می‌شود.
ابتلای کودک به برخی از بیماری‌ها هم از جمله علل شمرده می‌شوند. برای مثال مشکلات تیروئیدی یکی از شایع‌ترین علت‌های تغییر در اشتها و وزن در کودکان و بزرگسالان است که البته تشخیص آن نیاز به معاینات پزشکی دارد.
اگر نگران پرخوری فرزندتان هستید، توصیه می‌کنیم ابتدا به دنبال علت آن باشید.
دلایل پرخوری در کودکان
جایزه‌های خوراکی
یکی از دلایل پرخوری کودک دریافت جایزه‌های خوراکی است! این رفتار والدین، کودک را شرطی می‌کند و او هرگز یاد نمی‌گیرد که غذا فقط برای رفع نیاز بدن و گرسنگی است.
تسکین ناراحتی
یکی دیگر از اشتباهاتی که معمولا خانواده‌ها مرتکب می‌شوند، خوراکی دادن به بچه‌ها برای جبران و تسکین ناراحتی‌های‌شان است.
این مسئله باعث می‌شود کودک درباره مفهوم غذا خوردن نتیجه اشتباهی بگیرد و تلاشی برای کنترل اشتهای سیری‌ناپذیر خود نکند.
نوعی سرگرمی
یکی از علل شایع پرخوری در کودکان این است که گاهی والدین برای رسیدن به امور شخصی خود یا از سر باز کردن کودک، در هر موقعیت و مکانی فرزندشان را با غذا سرگرم می‌کنند.
دیر خوابیدن
خواب دیرهنگام شبانه که موجب اختلال در روند ترشح و عملکرد هورمون‌ها، به هم ریختگی روند رشد جسمی و گسترش فکر و اندیشه، نحوه توزیع و انباشتگی چربی‌ها و عدم رغبت کودک به خوردن صبحانه و سایر وعده‌ها خواهد شد.
نکته آخر
علت پرخوری کودک را درک کنید
چرا فرزند شما زیاد غذا می‌خورد و اصلا چه موقعی پرخوری می‌کند؟ آیا پرخوری‌اش ناشی از بی‌حوصلگی است و کار دیگری برای انجام دادن ندارد؟
آیا زیاد غذا می‌خورد تا توجه اطرافیان را جلب کند؟ آیا در میان اعضای خانواده شخص پرخوری هست که کودک می‌خواهد از او تقلید کند؟
یادتان باشد به محض اینکه دلیل پرخوری کودک را درک کنید، می‌توانید با رفع علت، این رفتار نادرست را نیز اصلاح کنید.
توصیه می‌شود الگوی غذا خوردن خود را در خانواده اصلاح کنید. معمولا کودکان رفتار‌های غذایی نادرست را از والدین خود می‌آموزند.
سعی کنید صحنه‌های وسوسه‌انگیز و محرک اشتها را برای کودکان کم کرده و آنها در معرض بوی غذا و تحریک اشتها قرار نگیرند.
راهکار‌های غلبه بر پرخوری
* از قانون بیست دقیقه انتظار استفاده کنید به این معنی که بعد از خوردن غذا یا میان وعده اگر کودک هنوز گرسنه است و تقاضای غذا دارد او را بیست دقیقه معطل کنید تا پیام سیری به مغز او برسد.
* برای کودک خود در بشقاب کوچک‌تری غذا بکشید تا ببیند هنوز هم یک بشقاب پر غذا می‌خورد.
* غذا خوردن را تنها به آشپزخانه یا میز ناهارخوری منحصر کنید و مدت زمان خاصی را برای این کار در نظر بگیرید.
* به جای غذا خوردن او را مشغول به کار دیگری کنید، زیرا در بعضی موارد نشانه بی‌حوصلگی و بیکاری است.
* غذاهای پرکالری را از دسترس او دور کرده و به جای آن از سبزیجات کم کالری استفاده کنید.
* هنگام تماشای برنامه‌های تلویزیونی، به کودک اجازه غذا خوردن ندهید.
* سعی کنید غذا خوردن کودک نظم داشته باشد و ساعات غذا خوردنش دیر یا زود نشود.
در مواقعی که غذا خوردن به هر دلیلی دیر می‌شود، یک میان‌وعده کوچک به او بدهید تا بخشی از گرسنگی‌اش رفع شود.
گرسنه نگه داشتن کودک تا زمان صرف غذای اصلی باعث می‌شود که وقتی غذا آماده شد هجوم بیاورد و بدون فکر و بیشتر از چیزی که واقعا میل دارد، غذا بخورد.
* در صورتی که استرس باعث پرخوری کودک است، استرس‌های روحی و روانی کودک را کم کنید.
* با یک کارشناس یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا بدانید فرزندتان چه قدر باید غذا بخورد.
بعد از اینکه متوجه شدید فرزندتان به چه میزان کالری در طول روز نیاز دارد، با کمک کارشناس تغذیه یک رژیم غذایی متنوع و متعادل برای کودک در نظر بگیرید.
خوراکی‌های پرکالری و کم حجم را از برنامه غذایی روزانه او حذف کرده، در عوض مواد غذایی حاوی پروتئین را جایگزین کنید.
چربی و قندهای اضافه را کم کرده و مواد غذایی حاوی قند سالم از جمله میوه و میوه خشک را در برنامه غذایی او بگنجانید.
* گاهی وقت‌ها پرخوری کودک به این دلیل است که تند غذا می‌خورد و به مغزش اجازه نمی‌دهد تا سیر شدن را درک کند.
جویدن آرام غذا و مکث کردن بین لقمه‌ها را به او یاد بدهید.
بیشتر بخوانیم:
نحوه برخورد منطقی با چاقی کودکان و نوجوانان
کوچولوهای چاق را به ورزش تشویق کنیم
