زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر پروین احمدی نورالدین‌وند ؛ رئیس گروه میانسالان و سالمندان مرکز بهداشت خوزستان

تحریریه زندگی آنلاین : با وجود اینکه خطر نسبی ایجاد سرطان در افراد دارای این عوامل خطر، بسیار بیشتر از سایر عوامل خطر است، شیوع این عوامل خطر بیش از ۵ درصد جامعه هدف را در بر نمی‌گیرد و باید دیگر عوامل خطر زمینه‌ای از جمله عوامل مربوط به سبک زندگی که در عموم زنان جامعه که سوابق یا علائم و نشانه ندارند، مورد توجه قرار بگیرند.سرطان پستان، نوعی سرطان است که از بافت پستان آغاز می‌شود. وجود توده در پستان، تغییر در شکل ظاهری، فرورفتگی‌های کوچک پوستی، خروج مایع از نوک پستان، نوک فرورفته پستان یا پوست قرمز و خشک (پوسته ‌پوسته) پستان علائم ابتلا به این بیماری هستند.برنامه غربالگری سرطان پستان از سن ۳۰ سالگی آغاز و برای زنان ۳۰ تا ۴۰ سال هر دو سال یک بار و برای زنان ۴۰ سال به بالا ترجیحا سالی یک بار انجام می‌شود. بدین ترتیب برای تمامی زنان بالای ۳۰ سال این خدمات ارائه می‌شود.زنانی که در فاصله معاینات به علت مشکل خاصی در پستان‌ها مراجعه می‌کنند نیز خدمات لازم را با توجه به علائم و شکایات دریافت می‌کنند.

بیشتربخوانید:

چه عواملی در بروز سرطان سینه موثر است ؟

عوامل خطر سرطان پستان را بشناسید

داشتن سابقه ابتلای فردی و خانوادگی به سرطان پستان و سایر سرطان‌ها و سابقه نمونه‌برداری مثبت از نظر بدخیمی پستان و سابقه مواجهه با اشعه برای رادیوتراپی قفسه سینه، عوامل اصلی خطر سرطان پستان هستند.با وجود اینکه خطر نسبی ایجاد سرطان در افراد دارای این عوامل خطر، بسیار بیشتر از سایر عوامل خطر است، شیوع این عوامل خطر بیش از ۵ درصد جامعه هدف را در بر نمی‌گیرد و باید دیگر عوامل خطر زمینه‌ای از جمله عوامل مربوط به سبک زندگی که در عموم زنان جامعه که سوابق یا علائم و نشانه ندارند، مورد توجه قرار بگیرند.سن بالا، نمایه توده بدنی (BMI) بالای ۳۰، سن قاعدگی کمتر از ۱۲ سال، ناباروری، عدم شیردهی، سن بالا در زمان اولین فرزندآوری، یائسگی در سن ۵۵ سالگی و بیشتر، استفاده طولانی مدت به ویژه در سن بالا از قرص‌های پیشگیری از بارداری خوراکی استروژنی، هورمون درمانی جایگزین HRT پس از یائسگی، زمینه نژادی و قومی، اجتماعی، اقتصادی، تراکم بافت پستان، مصرف بالای چربی‌های اشباع شده، استفاده از دخانیات، مصرف نوشیدنی‌های الکلی و فعالیت فیزیکی ناکافی، عوامل خطر زمینه‌ای ابتلا به این بیماری هستند.شیوع این عوامل خطر در جامعه بیشتر از عوامل خطر اصلی است بنابراین در برنامه پیشگیری از سرطان پستان در سطح جامعه، پیشگیری و حذف عوامل خطر قابل مداخله و شایع می‌تواند بسیار موثر واقع شود.

بیشتر بخوانید:

جلوگیری از سرطان سینه با این مواد غذایی

گروه‌بندی خطر ابتلا به سرطان پستان

با توجه به دو گروه کلی از نظر میزان خطر ابتلا ، افراد با خطر متوسط، افراد بدون علامت و بدون سابقه فردی یا خانوادگی سرطان یا ضایعات پیش سرطانی، بدون سابقه رادیوتراپی قفسه سینه یا بدون سابقه نمونه‌برداری از پستان هستند. افراد با خطر افزایش یافته نیز افرادی که هستند که یکی از چهار عامل خطر اصلی یعنی استعداد ژنتیک شناخته شده برای سرطان پستان، سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان پستان یا تخمدان، سابقه رادیوتراپی قفسه سینه به هر دلیل مانند لنفوم و سابقه نمونه‌برداری از پستان را دارند.

راه‌های تشخیص زودهنگام سرطان

وجود توده در پستان یا زیر بغل، تغییر در شکل (عدم قرینگی) یا قوام (سفتی) پستان، تغییرات پوستی پستان شامل پوست پرتقالی، اریتم یا قرمزی پوست، زخم پوست، پوسته پوسته شدن و اگزمای پوست، تغییرات نوک پستان شامل فرورفتگی یا خراشیدگی، ترشح نوک پستان که دارای خصوصیاتی مانند ترشحات از یک پستان باشد نه هر دو پستان و از یک مجرا باشد و نه از چند مجرا، ترشح خود به خودی و ادامه‌دار، ترشح هنگام معاینه و ترشح سروزی یا خونی علائم تشخیص این بیماری هستند.

این بیماری با شیوه‌های بالینی، تصویربرداری و نمونه‌برداری بافتی ارزیابی می‌شود که به آن ارزیابی سه گانه گفته می‌شود. یکی از روش‌های تصویربرداری شامل سونوگرافی است که در زنان جوان‌تر و یا بدون فرزند و یا کسانی که شیردهی مناسبی نداشته‌اند و بافت پستان آن‌ها متراکم است به عنوان مطالعه تکمیلی به کار می‌رود. این تصویربرداری در ارزیابی توده‌های مشکوک به کیست نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.ماموگرافی نیز به عنوان مناسب‌ترین روش تصویربرداری به ویژه در زنان با سن بالاتر، دارای چند فرزند و دارای سابقه شیردهی به کار می‌رود.

 MRI  هم در صورت در دسترس بودن برای مواردی مانند سرطان متاستاتیک با منشاء ناشناخته یا شک به درگیری پستان در نمونه بافت شناسی و.... قبل از انجام جراحی برای تعیین وسعت ضایعه و... مورد استفاده قرار می‌گیرد اما به هر حال تصمیم‌گیری برای درخواست MRI بر عهده پزشک متخصص است.

بیشتر بخوانید:

همه چیز درباره غربالگری سرطان سینه

راه‌های پیشگیری از سرطان پستان

گروه سنی ۳۰ تا ۶۹ سال باید هر یک تا دو سال در برنامه‌های غربالگری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان مشارکت داشته باشند و به مراکز جامع سلامت مراجعه کنند. اگر فردی سابقه خانوادگی قوی ابتلا به سرطان پستان یا تخمدان دارد باید موضوع را با کارکنان مراکز ارائه دهنده خدمت در مراکز جامع سلامت درباره گزینه‌های غربالگری خاص، انجام تست‌های ژنتیک یا درمان پیشگیرانه مطرح کند.

لزوم آموزش خودآزمایی پستان از سن ۲۰ سالگی

باید از سن ۲۰ سالگی نحوه انجام خودآزمایی پستان (SBE) آموزش داده شود، با شناخت علائم هشدار دهنده سرطان پستان و مراجعه به موقع به خانه‌ها و پایگاه‌های بهداشتی می‌توان ضایعات پیش سرطانی را پیش از تبدیل شدن به سرطان، زودتر تشخیص داد. به طور کلی باید به افراد آموزش داده شود که سرطان بر خلاف تصور عام، یک بیماری قابل پیشگیری است.برای پیشگیری از سرطان پستان باید بدانیم که علل ایجاد کننده سرطان و راه‌های دوری کردن از آن کدامند و چه عواملی اثر محافظتی در برابر این سرطان دارند.