شناسایی سرطان سینه در مراحل اولیه بسیار با اهمیت است. غربالگری سرطان سینه یک از روش‌های شناسایی سرطان سینه است. غربالگری استفاده از یکسری آزمایش و روش‌های معاینه‌ای پزشکی به منظور شناسایی و تشخیص سرطان قبل از ظاهر شدن علائم بیماری در فرد است.
زمانی که علائم سرطان ظهور کنند ممکن است به نقاط دیگر بدن انتشار یافته باشند، ولی اگر سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود درمان آن ساده‌تر خواهد بود و زندگی فرد نجات پیدا می‌کند. اگر به شما گفته شده که بافت سینه‌تان متراکم است، با پزشک‌تان در مورد اینکه چه نوع غربالگری سینه برای‌تان مناسب است صحبت کنید.
سرطان سینه چیست؟
سرطان سینه سرطانی است که در سینه ایجاد می‌شود. چکاپ‌های منظم و غربالگری سرطان سینه می‌تواند این بیماری را در مراحل اولیه تشخیص دهد و درمان، بهترین نتیجه را داشته باشد.
چه کسانی دچار سرطان سینه می‌شوند؟
همه‌ی خانم‌ها می‌توانند مبتلا به سرطان سینه شوند. هر چند دلایل سرطان سینه هنوز ناشناخته است، اما فاکتور‌هایی وجود دارند که می‌توانند احتمال ابتلای یک خانم به سرطان سینه را افزایش بدهند:
- افزایش سن
- بیشتر خانم‌هایی که دچار سرطان سینه می‌شوند ۵۰ سال یا بیشتر دارند.
- زود پریود شدن (زودتر از ۱۲ سالگی)
- دیر یائسه شدن (بعد از ۵۵ سالگی)
- هرگز بچه دار نشدن یا بچه دار شدن بعد از ۳۰ سالگی
- نداشتن سابقه‌ی شیردهی
- سابقه‌ی سرطان سینه یا یک بیماری غیرسرطانی مربوط به سینه
- ابتلای یکی از اعضای نزدیک خانواده به سرطان سینه خصوصا در سن پایین (مادر، خواهر یا فرزند دختر)
- داشتن جهش ژنتیکی بخصوص مثلا BRCA۱ یا BRCA۲
- چاقی یا اضافه وزن
- نوشیدن الکل
- ورزش نکردن
- قرار گرفتن در معرض پرتو‌های مضر در ناحیه‌ی سینه در سنین پایین
- استفاده‌ی طولانی مدت از درمان جایگزینی با هورمون
یک خانم اگر یک یا حتی چند ریسک فاکتور را داشته باشد به این معنی نیست که دچار سرطان سینه خواهد شد. همچنین خیلی از خانم‌هایی که دچار سرطان سینه می‌شوند، هیچ ریسک فاکتوری ندارند. به همین دلیل است که غربالگری سرطان سینه برای همه‌ی خانم‌ها اهمیت دارد.
زنانی که سابقه‌ی سرطان سینه در خانواده را دارند بهتر است با کمک مشاور ژنتیک متوجه شوند که آیا بیشتر در معرض سرطان سینه قرار دارند یا خیر.
علائم سرطان سینه چیست؟
شایع‌ترین علامت سرطان سینه، ظاهر شدن یک غده یا توده و یا برآمدگی جدید است. توده‌ای که درد ندارد، سفت است و شکل نامنظمی دارد به احتمال زیاد سرطانی است، اما توده‌ی سرطانی سینه می‌تواند دردناک، نرم و یا با شکل منظم هم باشد؛ بنابراین مهم است که هر گونه برآمدگی یا تغییر در سینه‌تان را به پزشک اطلاع دهید. سایر علائم سرطان سینه که باید توسط پزشک بررسی شوند شامل موارد زیر می‌شوند:
- تورم در تمام یا بخشی از سینه (حتی اگر توده یا برآمدگی احساس نشود)
- حساس به لمس شدن یا فرورفتگی در پوست سینه
- درد در سینه یا نوک آن
- تو رفتگی نوک سینه
- قرمزی، پوسته پوسته شدن یا ضخیم شدن نوک سینه یا پوست سینه
- ترشح از نوک سینه که شیر نیست
گاهی سرطان سینه می‌تواند به گره‌های لنفاوی زیر بغل گسترش پیدا کرده و سبب تورم یا برآمدگی در این قسمت شود، حتی قبل از اینکه تومور در بافت سینه آنقدر بزرگ شود که بتوان آن را احساس کرد.
چرا باید غربالگری سرطان سینه را انجام دهید؟
بیشتر کارشناسان عقیده دارند غربالگری روتین سینه برای تشخیص سرطان سینه در همان مراحل اولیه مفید است. این عارضه هر چه زودتر تشخیص داده شود، احتمال نجات بیمار نیز بیشتر خواهد بود و ضمنا اگر سرطان سینه در مراحل اولیه شناسایی شود کمتر احتمال دارد که لازم شود بافت سینه تخلیه شود (ماستکتومی) یا شیمی درمانی انجام شود.
غربالگری سرطان سینه گاهی سرطان‌هایی را شناسایی می‌کند که ممکن است هیچگونه علامتی بروز نداده باشند و بسیار خطرناک باشند.
انجام غربالگری سرطان سینه از چه سنی توصیه می‌شود؟
- در افراد سالم که سابقه سرطان سینه در خانواده آن‌ها وجود ندارد باید بعد از ۴۰ سالگی هر سال انجام شود.
- در افرادی که نوعی جهش ژنتیکی دارند باید از حدود ۲۵ تا ۳۰ سالگی انجام شود.
- در افرادی که سابقه سرطان در خانواده آن‌ها وجود دارد باید خیلی زودتر و از حدود ۲۰ سالگی غربالگری سینه انجام شود.
ماموگرافی
در ماموگرافی از اشعه‌های X با دوز پایین برای معاینه‌ی سینه استفاده می‌شود. ماموگرافی سالیانه می‌توانند به میزان قابل توجهی از تعداد زنان ۴۰ سال و بالاتر که در اثر سرطان سینه جان خود را از دست می‌دهند کم کند. در این آزمایش توده‌های بسیار کوچک و غیر قابل لمس شناسایی می‌شوند. در این روش سینه‌های فرد بین دو صفحه قرار می‌گیرند و فشرده می‌شوند این فشرده سازی باعث ایجاد تصویری بهتر می‌شود، اما ممکن است برای فرد ایجاد درد و ناراحتی کند.
ماموگرافی در زمان بارداری وشیردهی به دلیل تراکم بافت سینه و بالابودن حساسیت به اشعه انجام نمی‌شود مگر اینکه فرد دارای علائم سرطان سینه باشد.
انجام ماموگرافی معمولا شامل گرفتن دو عکس اشعه X یا بیشتر از هر سینه می‌شود. تصاویر اشعه X می‌تواند تومور‌ها را نشان بدهد. همچنین ناهنجاری‌هایی که گاهی نشاندهنده‌ی سرطان سینه‌اند نیز با این شیوه شناسایی می‌شوند. ماموگرافی می‌تواند برای تشخیص سرطان سینه زمانی که فرد در حال حاضر علائم این بیماری را دارد نیز به کار برود.
سونوگرافی سینه
در سونوگرافی سینه از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از بافت سینه استفاده می‌شود. حین سونوگرافی سینه، یک پروب روی پوست سینه تان قرار می‌گیرد. این پروب، امواج صوتی با فرکانس بالا به سینه‌های‌تان می‌فرستد که از از بافت بازخورد گرفته و به پروب برمی‌گردند. سپس امواج منعکس شده به تصاویر تبدیل شده و شما می‌توانید آن‌ها را روی کامپیوتر سونوگرافی ببینید.
سونوگرافی سینه اغلب برای ارزیابی ناهنجاری‌هایی که حین ماموگرافی یا معاینه‌ی بالینی شناخته می‌شوند به کار می‌رود. دقت و درستی این تکنیک تا حدود زیادی به سطح مهارت و اطلاعات کسی دارد که سونوگرافی را انجام می‌دهد.
ماموگرافی سه بعدی (توموسنتزیس)
توموسنتزیس سینه که به آن ماموگرافی سه بعدی هم می‌گویند، یک تکنولوژی جدید است. در این شیوه، تصاویری از زوایای گوناگون از سینه گرفته می‌شود و تصاویر سه بعدی از بافت ارائه می‌دهد. توموسنتزیس سینه، مانند سونوگرافی سینه می‌تواند برای زنانی که بافت سینه‌شان متراکم است مفید باشد.
ماموگرافی دیجیتال با کنتراست بالا (CEDM)
در ماموگرافی دیجیتال با کنتراست بالا، ماموگرافی دیجیتال با تزریق ماده‌ی حاجب به عنوان عامل کنتراست ترکیب می‌شود. سلول‌های سرطانی نسبت به بافت‌های سالم اطراف، مقدار بیشتری عامل کنتراست را جذب می‌کنند و به همین دلیل، پزشکان می‌توانند سرطان‌ها را از طریق ماموگرافی شناسایی کنند.
CEDM یک تکنولوژی نسبتا جدید است و می‌تواند به صورت روتین مورد استفاده قرار بگیرد. مثلا در غربالگری سرطان سینه در زنانی که در شرایط بالاتر از ریسک متوسط قرار دارند یا زنانی که بافت سینه‌شان متراکم است نقش مهمی دارد.
MRI سینه
MRI سینه اگر برای بررسی سرطان سینه به کار برود، شامل استفاده از امواج رادیویی بوده و یک مگنت قوی به کامپیوتر وصل است که تصاویری دقیق با جزئیات از سینه‌تان می‌گیرد. حین تست MRI، مایعات تزریق می‌شود تا قابل مشاهده بودن درون بافت سینه، بیشتر شود.
مطالعات نشان می‌دهند انجام منظم ماموگرافی همراه با MRI سینه می‌تواند نسبت به سایر روش‌ها، مزایایی برای زنانی داشته باشد که در معرض سرطان سینه قرار دارند. اما معمولا برای زنانی که در حد متوسط در معرض سرطان سینه‌اند، توصیه نمی‌شود.
معاینه‌ی بالینی سینه
معاینه‌ی بالینی سینه توسط پزشک و مراقبین بهداشت انجام شده و شامل معاینه‌ی هر دو سینه، زیربغل و استخوان ترقوه از جهت هر گونه علامتی از سرطان سینه می‌شود.
معاینه سینه توسط خود فرد
معاینه سینه توسط خود فرد که به آن خود آزمایی سینه نیز می‌گویند، معاینه‌ای است که خودتان آن را انجام می‌دهید. شما می‌توانید سینه‌های‌تان را از جهت هر چیزی که احساس میکنید غیرمعمول است معاینه کنید. شما باید به هر گونه برآمدگی، تغییر در سایز یا شکل سینه، ترشح مایعات از نوک سینه‌ها یا ضخیم و سفت شدن بافت سینه دقت کامل داشته و حساس باشید.
البته هر چند خودآزمایی سینه بسیار مفید است و کمک زیادی به تشخیص به موقع سرطان سینه می‌کند، اما هرگز جایگزین تست‌های روتین غربالگری سرطان سینه که توسط پزشک و کارشناس انجام می‌شود، نمی‌تواند باشد.
چرا خانم‌ها از سن ۵۵ سالگی می‌توانند هر دو سال یک بار غربالگری سرطان سینه را انجام دهند؟
هرچند سرطان سینه در زنان سالمند بعد از یائسگی شایع‌تر است، اما در بیشتر خانم‌ها، سرطان سینه رشد آهسته‌تری دارد و راحت‌تر می‌توان آن را در مراحل اولیه تشخیص داد، زیرا بافت سینه‌ها تراکم کمتری دارد. از آنجایی که بیشتر خانم‌ها از ۵۵ سالگی به بعد، در دوران پس از یائسگی به سر می‌برند، و به این دلیل که شواهد حاکی از مفید بودن غربالگری سالیانه سرطان سینه در زنان پس از یائسگی نیستند، دستورالعملی که بر سر آن توافق شده این است که زنان از ۵۵ سالگی می‌توانند هر دو سال یک بار غربالگری سینه را انجام دهند.
محدودیت‌های ماموگرافی چیست و چرا باید نسبت به آن‌ها آگاه باشید؟
ماموگرافی بهترین تست تشخیصی است که تاکنون برای تشخیص زودهنگام سرطان سینه ارائه شده است، اما ماموگرافی هم محدودیت‌های خاص خودش را دارد. ماموگرافی می‌تواند بیشتر سرطان‌های سینه، و نه همه‌ی آن‌ها را، شناسایی کند. مطالعات نشان می‌دهد آگاه کردن خانم‌ها نسبت به محدودیت‌های ماموگرافی باعث می‌شود تا حدودی از اضطراب آن‌ها کاسته شود.
درستی ماموگرافی با بالا رفتن سن خانم‌ها بیشتر می‌شود؛ بنابراین دقت و درستی ماموگرافی برای زنانی که در دهه ۵۰ زندگی خود هستند، نسبت به زنانی که در دهه ۴۰ عمر خود به سر می‌برند، تا حدودی بیشتر است. اما زنانی که غربالگری سرطان سینه را انجام می‌دهند باید بدانند که ماموگرافی در هر سنی، ۱۰۰ درصد درست نیست. به طور کلی ماموگرافی تقریبا ۸۵ درصد از سرطان‌های سینه را می‌تواند کشف کند.
همچنین خانم‌ها باید آماده باشند تا اگر بابت تست‌های بیشتر با آن‌ها تماس گرفته شد، این کار را انجام دهند. البته بیشتر خانم‌هایی که تست‌های افزوده روی‌شان انجام می‌شود، سرطان سینه ندارند. به طور متوسط حدود ۱۰ درصد از خانم‌ها جهت ارزیابی‌های بیشتر فراخوانده می‌شوند که این ارزیابی می‌تواند شامل ماموگرافی یا سونوگرافی و یا گاهی نمونه برداری برای بررسی از جهت سرطان باشد.
همچنین خانم‌ها باید بدانند اگر نتیجه‌ی ماموگرافی‌شان نرمال بود، اما مدتی بعد، پیش از اینکه موعد ماموگرافی بعدی‌شان فرا برسد، علامتی دیدند باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنند.
در مورد غربالگری سرطان سینه در خانم‌های جوان‌تر چطور؟ آیا زنان جوان هم ممکن است دچار سرطان سینه شوند؟
موارد سرطان سینه در زنانی که در دهه ۳۰ زندگی خود به سر می‌برند نادرند، اما به این معنی نیست که اهمیت ندارند. به طور کلی ماموگرافی‌های مرتب برای زنان زیر چهل سال پیشنهاد نمی‌شود، زیرا در این زمان بافت سینه رو به متراکم شدن می‌رود و ماموگرافی معمولا موثر واقع نیست. در سال ۲۰۱۵ جامعه‌ی سرطان آمریکا سن تست ماموگرافی را به چهل و پنج سالگی افزایش داد. بیشتر متخصصان معتقدند که خطر‌های کمتر این سن و سال با پرتو یا ماموگرافی قابل توجیه نیستند. اما ماموگرافی ممکن است برای زنان جوانی که سابقه‌ی سرطان سینه یا عوامل پرخطر دیگر را دارند توصیه شود.
چگونه می‌توان احتمال ابتلا به سرطان سینه را کاهش داد؟
تحقیقاتی در مورد راه‌های پیشگیری از سرطان سینه انجام شده است. هر چند هنوز راهی شناخته نشده که بتواند به طور کامل جلوی ابتلا به سرطان سینه را بگیرد، اما روش‌هایی برای کاستن از این احتمال وجود دارد:
- اجتناب از الکل
- ورزش منظم
- حفظ وزن سالم
- شیردهی (خصوصا طی شش ماه اول زندگی کودک و تداوم آن به مدت ۱۲ ماه یا بیشتر)
- عدم استفاده از درمان جایگزینی با هورمون در صورتی که واقعا نیازی نیست یا راه دیگری وجود دارد.
منبع : برترینها
