دكتر الهام امير‌آذر ؛متخصص طب سوزنی ليزر تراپی
هر روز بر تعداد دختران جوانی كه دچار ریزش مو، موی زائد، چاقی و اختلالات قاعدگی هستند، افزوده می‌شود كه شایع‌ترین علت این اختلالات، كیست تخمدان، فیبروم رحم، تخمدان پلی‌كیستیك و یا اختلالات هورمونهای جنسی زنانه است.
این مشكلات در بین جوانان 20- 25 ساله شیوع بیشتری دارد. آنها در آینده در معرض ناباروری هستند و به همین جهت تحت درمان‌های دارویی مانند یاسمین، دویان، پروژسترون و .... قرار می‌گیرند كه این درمان‌ها خود می‌توانند مزید بر علت شوند!
علل شیوع اختلالات هورمونی
البته پرداختن به این موضوع نیاز به مجال دیگری دارد؛ ولی باید گفت كه نوع تغذیه كنونی، روش‌های دفع كشت‌های نباتی، آلودگی‌های هوا و غذا، پرورش حیوانات به روش‌های صنعتی، فشارهای عصبی و غیره در این امر دخیل هستند.
چگونه فشار عصبی بر هورمون‌ها تاثیر می‌گذارد؟
بدیهی است كه استرس و فشار عصبی رابطه‌ای مستقیم با هورمونهای زنانه دارد. شاید بارها تجربه كرده باشید كه مسافرت و یا استرس بر عادت ماهیانه‌تان تاثیر می‌گذارد. واقعا چه اتفاقی می‌‌افتد؟
داستان از این قرار است كه وقتی ما به مدت طولانی تحت فشار عصبی هستیم، مستعد سندرم جنرال آدابشن (General Adaption syn) می‌شویم. این روند سه مرحله دارد:
1- واكنش هشداری: اولین مواجهه با واكنش استرس‌زا را گویند؛ یعنی وقتی بدن پر از هورمونهای تنشی، مانند كورتیزول می‌شود.
اگر دائم تحت فشار عصبی باشید، حتی ورزش، مراقبه و ... هم كارآمد نخواهد بود و كورتیزول همچنان در سطح بالا باقی می‌ماند و در این زمان كورتیزول از سلول‌های عصبی، ماهیچه‌ای و استخوان‌ها برای تولید انرژی استفاده می‌كند.
میزان بالای كورتیزول منجر به افزایش وزن، خستگی، عصبانیت و احتمالا پوكی استخوان می‌شود.
اگر استرس ادامه یابد، بدن ممكن است حتی پروژسترون را هم به كورتیزول تبدیل كند! پروژسترون هورمونی است كه برای سلامت سلول‌های تناسلی (باروری) ضروری است و در عین حال بر خلق و خو و هماهنگی جسمانی ما هم تاثیر می‌گذارد و كمبود آن باعث پوكی استخوان می‌شود. به هر حال بدن تحت فشار عصبی، پروژسترون از دست می‌دهد.
2- مرحله مقاومت: اگر فشار عصبی برای مدت طولانی ادامه یابد، غدد فوق كلیه خسته می‌شوند و هورمونهای تنشی (كورتیزول) افت می‌كنند. همان‌طور كه میزان بالای كورتیزول خوب نیست، میزان كم آن نیز عوارضی در پی دارد.
افرادی كه میزان كورتیزول خونشان پایین است، تمایل زیاد به شیرینی دارند، دچار افزایش وزن، حساسیت، تپش قلب، بی‌خوابی، افسردگی، خستگی، اشكال در حافظه، ناتوانی در تمركز، یائسگی زودرس و ناراحتی‌های عادت ماهیانه و ... می‌شوند.
3- مرحله خستگی: وقتی هورمونهای تنشی از غده فوق كلیه به مدت طولانی ترشح شوند، این غدد خسته شده و باید استراحت كنند؛ وگرنه دچار فرسودگی می‌شوند و بیماری‌هایی مثل افسردگی، ورم، ضعف سیستم ایمنی و . . . بروز می‌كند.
بنابراین در جامعه ما كه چالش‌های جسمی و روحی فراوانی وجود دارد (مشكلات مالی، ناامنی، چالش‌های عاطفی و استرس)، شیوع بالای اختلالات هورمونی امری بدیهی است.
چگونه با وجود چالش‌های عصبی، هورمونهای زنانه خود را حفظ كنیم؟
هورمونهای زنانه شامل استریول، استرول و استرادیول است كه كلا به آنها استروژن می‌گویند. استروژن روی رشد و اعمال بافت‌های متفاوت بدن تاثیر می‌گذارد (مثل اندام‌های تولیدمثل و بسیاری از اندام‌های دیگر)، استخوان‌ها را تقویت می‌كند، از قلب و سیستم قلبی و عروقی محافظت می‌كند و بر خلق و خو تاثیر می‌گذارد.
استروژن از كلسترول موجود در تخمدان تولید می‌شود كه ناشی از واكنش شیمیایی غده هیپوفیز است. این هورمون از استروئید موجود در سلول‌های چربی، پوست، استخوان و سایر بافت‌ها هم ساخته می‌شود
بعد از یائسگی، تولید استروژن در تخمدان به شدت كاهش می‌یابد؛ ولی به هر حال تا حدودی از چربی بدن ترشح می‌گردد. استروژن هورمونی قوی است و كاهش آن باعث می‌شود فرد در معرض خشكی رحم، كاهش میل جنسی، اضافه وزن، افزایش كلسترول و مشكلات گردش خون و بیماری‌های قلبی قرار گیرد.
همچنین موجبات كدری پوست، ریزش مو، خستگی مفرط، پوكی استخوان و افسردگی می‌شود. اما استروژن زیاد ناراحتی‌های دیگری به دنبال دارد؛ مثل عادت ماهیانه زودهنگام، یائسگی درازمدت، سندرم پیش از عادت ماهیانه، عادت ماهیانه نامرتب، شدید و دردناك، میل به شوری و چربی و شیرینی، دمدمی مزاج شدن، فیبروم رحم، خونریزی رحم، اندومتریوز، ایجاد غده در پستان، سل پوستی، سرطان سینه و تیروئید، مخاط رحم و ... استروژن زیاد باعث تحریك بیش از حد غده تیروئید می‌شود و تنش جسمانی مداوم ایجاد می‌كند...
برای خواندن بخش سوم - اختلالات هورمونی در زنان - اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش دوم - اختلالات هورمونی در زنان - اینجا کلیک کنید.
