به قلم : لیلا اقبالی ، کارشناس علوم تربیتی
تحریریه زندگی آنلاین : نگاه ابزارانگارانه به زن از پیامدهای بدیهی رویکردهای منفعت طلبانه، مردسالار، لذت‌گرا و اخلاق گریز دنیای مدرن است و زنان و احساسات انسانی ایشان از قربانیان اصلی این واقعیت اجتماعی هستند.ابزارانگاری زن واقعیتی اجتماعی است که زن را صرف نظر از شخصیت و هویت او، به عنوان ابژه جنسی برای لذت جویی مورد توجه قرار می دهد. این نوع نگاه به زن زاییده عوامل مختلف اجتماعی، فرهنگی و روانشناختی است که در این مطلب به بررسی آنها از نقطه نظر پژوهش های علمی می پردازیم.
بر اساس نظریه شیء انگاری، نگاه ابزارگرایانه به زن بر نگرش های کما بیش صریح مردانه، کنایه های جنسی یا اظهارنظرهای متمرکز بر ظاهر فیزیکی زنان اشاره دارد. این نوع بازخوردهای بین فردی می تواند توسط زنان، درونی شده و باعث خودابزارانگاری در آنها شود. کاهالون و همکاران در مقاله ای پژوهشی که در سال ۲۰۱۸ در فصلنامه روانشناسی زنان به چاپ رسید، با بررسی ۱۵۰ دانشجوی زن و مرد به بررسی همبستگی بین تعریف و تمجیدهای ظاهری با عملکرد ریاضی دانشجویان پرداختند. نتایج نشان داد دانشجویان زن که تعریف و تمجیدهای صرفا ظاهری دریافت کرده بودند، با وجود بهبود خلق و خوی آنها، در عملکردهای شناختی امتیاز کمتری کسب کردند؛ درحالی که زنان و مردانی که تمجیدهای مربوط به شایستگی های فردی دریافت کرده بودند، عملکرد ریاضی- شناختی بهتری ارائه دادند.
بیشتربخوانید:
منصوره اتحادیه : اصلاح ساختاری پیش نیاز چالش های زنان
پژوهشگران گروه روانشناسی دانشگاه میلان ایتالیا در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۹ بر روی ۱۰۵ دانشجوی زن شرکت کننده در یک انجمن زیست محیطی آنلاین انجام شد، از شرکت کنندگان خواستند تا یادداشت های مطالعاتی خود را از طریق پروفایل خود بارگذاری کنند. شرکت کنندگان پس از ثبت نام، بازخورد یک کاربر مرد ارشد را دریافت می کردند. در مرحله بعدی شرکت کنندگان پرسشنامه خودنگری و اعتقاد به اراده آزاد را پاسخ می دادند. نتایج نشان داد در شرایطی که زنان بازخورد کاربر ارشد مرد را با تاکید بر ویژگی های ظاهری خود دریافت کرده بودند، در ارزیابی مربوط به خودنگری، افزایش ادراک خود به عنوان بدن غیرانسانی فاقد مهارت های ذهنی انسانی و افزایش خودابزارانگاری را نشان دادند. داده های پژوهش همچنین ازنظر همبستگی بازخوردهای شیءانگارانه بر اعتقاد به اراده آزاد شخصی مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج آن این نظریه را تقویت کرد که نگرش شیءانگارانه به زنان باعث کاهش باور آنها به اراده آزاد و پذیرش مسئولیت اعمال فردی است.
محققان علوم اعصاب در مطالعه ای آزمایشی که در دسامبر ۲۰۱۹ در مجله Corrtex منتشر شد، رابطه بین همدلی اجتماعی و عینیت سازی جنسی را بررسی کردند. در این تحقیق جورجیا سیلانی متخصص علوم اعصاب در دانشگاه وین اتریش به همراه همکارانش از شرکت کنندگان یک بازی دیجیتالی پرتاب توپ خواست به تماشای ویدئوهای دیگران بپردازند. در این ویدئوها دو مدل شرکت کننده دیده می شد؛ یکی با شلوار بلند و لباس ساده و دیگری با لباس کوتاه، کفش پاشنه بلند و آرایش غلیظ. هنگامی که شرکت کنندگان فیلم ها را تماشا می کردند، محققان به اندازه گیری جریان خون در قسمت هایی از مغز که وظیفه کنترل همدلی را بر عهده دارند، پرداختند. نتایج بررسی نشان داد هنگامی که مدل زن با لباس ساده از بازی کنار گذاشته می شد، شرکت کنندگان در نواحی مغزی مرتبط با احساس همدلی فعالیت بیشتری داشتند. بر اساس تعمیم یافته های پژوهش، مردم نسبت به زنانی که لباس های باز می پوشند، در مقایسه با زنانی که لباس های پوشیده بر تن دارند، احساس همدلی اجتماعی کمتری دارند.
بیشتربخوانید:
زنان در دوران گذر مدرنیته مراقب فرهنگ باشند
مطالعه دیگری که بر روی ۲۶۸ زن ۱۸ تا ۴۶ ساله آمریکایی انجام شد از زنان خواست اپلیکیشنی روی گوشی هوشمند خود نصب کنند و در طول یک هفته، روزانه چندین بار احساسات خود را ارزیابی کنند. این ارزیابی شامل میزان درگیری با ظاهر فیزیکی خود، و مورد هدف رفتار جنسی شیء انگارانه قرارگرفتن یا شاهد آن بودند، می شد. داده ها نشان داد بیش از ۶۵ درصد زنان مورد مطالعه حداقل یک بار در طول دوره نظارت، شخصا هدف رفتار جنسی قرار گرفتند که شامل نگاه جنسی، متلک یا کنایه و یا نجوای زیر لب بود. بر اساس یافته های پژوهش، زنان گزارش کردند زمانی که مورد هدف رفتارهای جنسی قرار می گرفتند، ۴۰ درصد بیشتر درگیر ظاهر فیزیکی خود می شدند. این جهش های لحظه ای در خودشیء انگاری زنان، افزایش های بعدی در احساسات منفی آنان به ویژه احساس شرم از بدن را پیش بینی می کرد.
گزارش های فوق تنها بخشی از مطالعات بی شمار در مورد شیءانگاری زن و تاثیر آن بر روحیات و احساسات زنان هستند. نگاه ابزارانگارانه به زن از پیامدهای بدیهی رویکردهای منفعت طلبانه، مردسالار، لذت گرا و اخلاق گریز دنیای مدرن است و زنان و احساسات انسانی ایشان از قربانیان اصلی این واقعیت اجتماعی هستند. نگاه جنسی به زن از سوی مردان نه تنها به احساس طردشدگی و نادیده گرفته شدن وجود انسانی زن منجر می شود بلکه پیامدهای خودشیء انگارانه مرتبط با کاهش عزت نفس و نارضایتی از خود و اختلالات افسردگی را بدنبال دارد.
اختلاط غیرضروری و روابط بی حد و مرز زن و مرد در اجتماع، کاهش حدود حجاب اجتماعی، اخلاق گریزی در مناسبات بین فردی، عیان سازی جذابیت های زنانه در محیط اجتماع و عواملی از این دست زمینه ساز نگاه جنسی و شیءانگارانه به زن هستند که پیامدهای فردی و اجتماعی آن مورد بحث قرارگرفت.
بیشتربخوانید:
علت اصلی خشونت فیزیکی مردان علیه زنان چیست؟
زنان و یک تأیید تشریفاتی
زن ، نبض خانواده و جامعه است ( قسمت اول )
