محمود سعید
برخی از روزها به‌واسطه اتفاقی که در خود جای داده‌اند، برای همیشه در تاریخ باقی می‌مانند و هرگاه کسی می‌خواهد در زمینه آن موضوع، مطلبی بنویسد یا سخنی بگوید، به آن روز خاص اشاره خواهد کرد. یکی از آن روزها، 18 مهرماه سال 1398 است.
یک اتفاق جالب در این روز رخ داد: بالاخره بعد از چندین سال، زنان ایرانی، بدون گزینش و البته با محدودیت در تعداد نفرات (حدود 4000 تماشاگر) توانستند آزادی را فتح کنند و وارد استادیوم ورزشی آزادی شوند تا از نزدیک بازی تیم ملی ایران و تیم ملی کامبوج را در هفته سوم رقابت‌های مقدماتی جام جهانی 2022 قطر از نزدیک تماشا کنند. این اتفاق نادر البته پیش، حین و پس از بازی، بازهم حواشی زیادی را به‌دنبال داشت؛ از اعتراض‌های تعداد محدودی از بانوان به حضور زنان در استادیوم آزادی تا اخباری مبنی بر دستگیری چند تن از بانوان که در نهایت امر، تکذیب شد. اگرچه واکنش‌های ملی و جهانی نیز به این اقدام، گسترده و در خور توجه بود لکن با وجود این هنوز هیچ چشم‌انداز درخشانی برای حضورهای آتی زنان در ورزشگاه‌ها دیده نمی‌شود و باید منتظر ماند و دید آیا این جواز برای سایر بازی‌های ملی و باشگاهی نیز صادر می‌شود؟
قدم خیر بانوان
در بازی تیم‌های ملی ایران و کامبوج اینکه تیم ملی ایران بتواند به پیروزی آسانی در ورزشگاه آزادی دست پیدا کند، چندان دور از ذهن نبود ولی اینکه شاگردان ویلموتس فقط در یک نیمه 7 گل به حریف‌شان بزنند و کامبوج فقط نظاره‌گر همکاری ملی‌پوشان ایران باشد، چندان قابل پیش بینی نبود. سفیدپوشان ایران در نیمه اول یکی
از ساده‌ترین بازی‌های خود در چند سال اخیر را به نمایش گذاشتند.
آن‌ها هفت بار گل زدند و موقعیت‌های زیادی را هم از دست دادند. البته علی‌رغم نمایش بسیار خوبی که بازیکنان ایرانی داشتند، نمی‌توان از عملکرد پراشتباه بازیکنان کامبوج و دروازه‌بان این تیم به‌سادگی عبور کرد.
در نیمه دوم هم ماجرا غیر از این نبود؛ غیر از پنالتی‌ای که کامبوجی‌ها در دقیقه 46 به‌دست آوردند و بیرانوند بار دیگر موفق به مهار یک پنالتی دیگر شد، تیم ملی بسیار هجومی بازی کرد و موفق شد 7 گل دیگر هم بزند تا در نهایت با حساب 14 بر صفر این بازی را ببرد.
و این 50 نفر
سه روز پیش از بازی ایران و کامبوج که برای اولین بار زنان می‌توانستند با تهیه بلیت بازی را تماشا کنند، حدود 50 نفر تحت عنوان «ستاد مردمی امر به معروف و نهی از منکر» مقابل مقابل مجلس شورای اسلامی تجمع کردند و در اعتراض به آزادی ورود زنان به ورزشگاه‌ها شعار دادند. این تجمع بدون اخذ مجوز از مراجع قانونی و به‌صورت غیرقانونی برگزار شد و علی‌رغم پخش گسترده تراکت‌ها و تبلیغات در فضای شهری تعداد محدودی را در برگرفت. حاضران در این مراسم پس از سر دادن شعارهایی علیه برخی نهادهای رسمی کشور، کار خود را با صدور بیانیه‌ای خاتمه دادند.
در این بیانیه ضمن قدردانی از مواضع رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه در اجلاس سازمان ملل و تقدیر از سیاست مبارزه با فساد اقتصادی رئیس قوه قضائیه، بر لزوم برخورد با کسانی که شرایط حضور زنان در ورزشگاه‌ها را فراهم آورده‌اند تاکید شده بود. البته این اعتراض 50 نفره بازتاب بسیار کمی در رسانه‌ها و فضای رسانه‌های اجتماعی داشت اما به هرحال این اعتراض نشان داد که حتی در بدنه خود جامعه بانوان، هم‌چنان کسانی هستند که نمی‌خواهند بانوان به‌عنوان تماشاگر بازی‌های فوتبال را از نزدیک دنبال کنند.
به یاد دختر آبی
در روزی که بانوان ایرانی برای اولین بار بعد از چند دهه می‌توانستند وارد استادیوم شوند و بازی تیم ملی کشورشان را از نزدیک تماشا کنند و هورا بکشند و به حمایت تیم ملی محبوب خودشان بپردازند، اتفاقات جالب توجهی نیز افتاد. مثلاً در یک فیلم کوتاهی که از لحظه ورود بانوان به ورزشگاه گرفته شده، تعدادی از بانوان از شوق حضور، اشک می‌ریزند و هیجان خود را بروز می‌دهند. برخی از رسانه‌ها گزارش دادند که اما در حین بازی تیم‌های ملی ایران و کامبوج، تعداد محدودی از بانوان حاضر در ورزشگاه که پلاکاردهایی در حمایت از سحر خدایاری در دست داشتند و در شعارهای‌شان از دختر آبی یاد می‌کردند، دستگیر شده‌اند.
اگرچه در تصاویر منتشرشده در فضای رسانه‌های اجتماعی، برخوردهای خیلی جزئی را نیز شاهد بودیم اما مرکز اطلاع‌رسانی پلیس پایتخت بعد از پایان بازی اعلام کرد: «بازی امروز تیم ملی فوتبال کشورمان مقابل کامبوج در کمال امنیت و آرامش و بدون هیچ مشکل خاصی انجام شد. این مرکز ضمن قدردانی از همکاری و همراهی تماشاگران این بازی با خدمت‌گزاران خود در نیروی انتظامی، اعلام می‌کند، علی‌رغم برخی شایعات معاندان که همواره به دنبال ایجاد تشویش اذهان عمومی هستند، در این زمینه هیچ‌کس دستگیر و بازداشت نشده است و این بازی در کمال نظم، امنیت و آرامش برگزار شد.»
بیرانوند شرمنده همسرش نشد
اولین واکنش جدی و جالب به‌حضور بانوان در استادیوم آزادی در همان میدان مسابقه رخ داد و بعد از پایان بازی تیم‌های ایران و کامبوج، بازیکنان تیم ملی ایران، به‌سمت هواداران زن رفتند تا از ایشان تشکر و قدردانی کنند.
البته گویا مسعود شجاعی کاپیتان تیم ملی که بارها از حضور زنان در استادیوم حمایت کرده بود، پس از بازی، بازیکنان را جمع کرد و به گوشه‌ای از استادیوم برد که چهار هزار زن در آن حضور داشتند و مورد استقبال آن‌ها قرار گرفت.
هم‌چنین علیرضا بیرانوند، دروازه‌بان تیم ملی ایران، در پایان دیدار تیم‌های ملی فوتبال ایران و کامبوج، با اشاره به حضور زنان برای نخستین بار در ورزشگاه آزادی از جمله همسر و دختر خودش گفت: «همسرم آرزو داشت یک‌روز به ورزشگاه آزادی بیاید و دیدار تیم ملی ایران را از نزدیک تماشا کند و خوشحالم از اینکه با شادی ورزشگاه را ترک کردند.»
دروازه‌بان تیم ملی درباره مهار ضربه پنالتی نیز اظهار داشت: «از اینکه ضربه پنالتی را مهار کردم و مقابل همسرم شرمنده نشدم خوشحالم. در مجموع امروز با حضور زنان در ورزشگاه، جو بسیار خوبی حاکم بود و به‌خاطر این اتفاق مبارک به مسئولان تبریک می‌گویم و امیدوارم این حضور تداوم داشته باشد.»
بازی دو سر برد
واکنش‌ها به اولین حضور آزادانه زنان در آزادی، در سطح ملی و بین‌المللی زیاد بود. صفحه اینستاگرام کنفدراسیون فوتبال آسیا آن را اتفاقی خوب برای فوتبال ایران دانست.
آی‌تی‌ای اسپورت‌پرس نوشت: «ایران تاریخ‌سازی کرد. این دیدار یک بازی دو سر برد برای ایران بود. آن‌ها هم به برد پرگلی برابر کامبوج دست یافتند و هم تماشاگران بانوی ایرانی در ورزشگاه بازی تیم ملی کشورشان را از نزدیک تماشا کردند.» هم‌چنین گلوبو نوشت: «از ۵ اکتبر ۱۹۸۱ که دو تیم استقلال و پرسپولیس برابر هم قرار گرفتند، ۳۸ سال می‌گذرد و در این مدت تماشاگران زن نتوانستند در ورزشــگاه آزادی تیم ملی کــشورشان را
حمایت کنند ولی این روند در بازی برابر کامبوج به پایان رسید.
هیچ قانون شفافی درباره ممنوعیت ورود زنان به ورزشگاه وجود ندارد ولی ایرانی‌ها که تمایل به تغییرات دارند و علاقه وافری نیز به فوتبال دارند توانستند به این اتفاق مهم دست یابند.
البته بازتاب‌های جهانی فراتر رفت و رویترز، آسوشیتدپرس و تی‌دی آلمان نیز به بررسی حضور زنان در ایران و همکاری خوب ایران با فیفا پرداختند که یکی از اتفاقات خوب فوتبالی جهان رخ داد. گاردین هم در مقاله‌ای مفصل به این بحث پرداخت و از آینده حضور تماشاگران زن ایرانی در ورزشگاه نوشت.
پیروزی روی سکوها
بی‌بی‌سی و سی‌ان‌ان نیز در کنار آس اسپانیا از جشن هواداران زن ایرانی در آزادی خبر دادند که در یک روز تاریخی به وقوع پیوست و در آن تیم ملی ایران توانست برد پرگلی برابر کامبوج به دست بیاورد. در گزارش نشریه اکیپ آمده است: «پیروزی تیم ایران برابر تیم کامبوج تنها در زمین بازی به دست نیامد و در رابطه با برابری زنان و مردان نیز اتفاق مثبتی در ورزشگاه رخ داد و برای اولین‌بار زنان اجازه حضور در ورزشگاه را به‌دست آوردند تا یک برد دیگر برای ایران ثبت شود.» هم‌چنین رسانه‌های دیگر از جمله لوموند فرانسه، بخش رسانه‌ای گاردین و شبکه‌های توئیتر رسانه‌های ورزشی دنیا نیز این اتفاق را بازتاب داده‌اند. نکته جالب توجه اینکه بخش زیادی از این رسانه‌های معتبر خارجی، صفحه نخست خود را به تصاویری منتخب از اولین حضور بانوان ایرانی در استادیوم آزادی اختصاص دادند. هم‌چنین این رسانه‌ها در صفحه توئیتر خود با انتشار تصاویری از این اتفاق، در زمینه حضور زنان ایرانی در آزادی، توئیت‌هایی منتشر کردند. مثلاً فاکس‌ساکر در توئیترش درباره حضور بانوان نوشت: «پس از چهل سال محرومیت از حضور در ورزشگاه‌ها سرانجام به چندهزار بانوی ایرانی در دیدار ایران مقابل کامبوج در مقدماتی جام جهانی، اجازه حضور داده شد.»
فشار فیفا یا امری خودخواسته؟
به‌هرحال طلسم حضور آزادانه زنان در استادیوم‌های ورزشی بعد از چند دهه در ایران شکسته شد تا حدودی دولت روحانی توانست در این زمینه همه حواشی را به جان بخرد و این رخداد را به نام خود ثبت کند.
هرچند این هنوز آغاز راه است و هنوز معلوم نیست در آینده چه اتفاقاتی رخ خواهد داد. اینکه آیا زنان در سایر بازی‌های مهم نیز که وارد استادیوم خواهند شد، جای سؤال است؟ اینکه آیا یک روز زنان ایرانی می‌توانند برای تماشای فوتبال در سطح باشگاهی نیز به استادیوم‌ها بروند، ابهام دارد.
یک سؤال دیگر نیز در این رابطه مطرح شد که آیا این امر، در اثر فشارهای فیفا بوده است؟ علی ربیعی، سخنگوی هئیت دولت وجود هرگونه فشار را به‌شدت تکذیب کرده و در پاسخ به این سؤال که گفته شده ایران تحت فشار فیفا به بانوان اجازه حضور در آزادی را داده است، گفته بود: «ما زیر قطعنامه‌های سنگین سازمان ملل بودیم و نشان دادیم در داخل تسلیم نمی‌شویم.
گروه B در آمریکا نتوانست به ما فشار بیاورد. نمی‌دانم چرا عده‌ای هویت‌شان را از دست داده‌اند و دوست دارند اثبات کنند زیر فشار خارجی تصمیم گرفته‌ایم.
به‌عنوان عضو دولت می‌گویم قبل از اطلاعیه‌های فیفا این تصمیم گرفته شده بود.»
