چهارم آذرماه (25 نوامبر) در حالي از سوی سازمان ملل به عنوان «روز جهانی نفی خشونت علیه زنان» تعیین شده كه زنان و امنیت و حقوق آنها همواره در بسیاری از جوامع دنیا نادیده گرفته می‌شوند، با بی‌احترامی با آنها برخورد می‌شود و به لحاظ جسمی و روحی مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند. به همين دليل آزار و اذیت و خشونت علیه زنان در هزاره سوم در حالی که زنان در هر عرصه سودمند و سازنده‌ای پابه‌پاي مردان فعاليت مي‌كنند، جاي بحث و بررسي دارد. به منظور بررسي موشكافانه خشونت عليه زنان نيز نخستین نشست بررسی ابعاد منع خشونت علیه زنان از دیدگاه فقه و حقوق توسط کارگروه حقوق معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری در كتابخانه ملي برگزار شد. نشستي تخصصي كه بررسي و نقد اين مهم كه زنان قربانی خشونت، می‌توانند از هر سن، نژاد، سطح تحصیل و طبقات مالی باشند را با سخنرانی آیت‌الله سید محمد موسوی‌بجنوردی، صادق آیینه‌وند، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و استاد تاریخ اسلام، محمدعلی افنانی، سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس و هما داوودی؛ استادیار دانشگاه و رئیس کانون وکلای دادگستری استان البرز مورد بازبيني قرر دارد.
قوانين بايد مانع اعمال خشونت‌ها شوند
مرجان سهرابی، دبير کارگروه تخصصی حقوق معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری در خصوص چرايي برگزاری این نشست که در آستانه روز جهانی نفی خشونت علیه زنان برگزار شد، عنوان كرد: در ماه‌هاي اخير بارها خبرهايي مبني بر اعمال خشونت بر عليه زنان در محافل و انزار عمومي به گوش رسيده همچون اسيدپاشي‌هاي اخير در شهر اصفهان. از همين رو اين نشست تخصصي را برگزار كرديم تا با بررسی مسئله خشونت علیه زنان در ابعاد مختلف و تاکید بر رویکرد دین رحمانی اسلام نسبت به زنان و نفی هرگونه خشونت در هر شکل و نوع پرداخته شود.
به گفته سهرابی در سال‌هاي اخير معاونت زنان و به وي‍ژه كارگروه تخصصي حقوقي كوشيده تا با استفاده از پتانسیل مجموعه علمی و قانونی متخصصان در مسير تبیین قوانين حوزه زنان گام‌هاي اثرگذاري بردارد زيرا به نظر مي‌رسد با توجه به شرايط كنوني جهان، قانون‌گذاران بايد در مسير اهداف استیفای حقوق شرعی و قانونی زنان که مورد تأکید مقام معظم رهبری و اسناد چشم‌‌انداز و برنامه توسعه قانون اساسی است، گام بردارند. از همين رو این سلسله نشست‌های تخصصی كه به بررسی ضرورت‌ها، آسیب‌ها و خلاءهای قانونی درحوزه زنان و خانواده مي‌پردازند به صورت مستمر ادامه دارند تا در آخر منجر به تدوين مقدمات علمی و تخصصی تدوین قانون برنامه ششم توسعه با نگاه علمی و کارشناسی جامع شوند.
اسلام در آينه تاريخ، هرگز منشاء خشونت بر زنان نبوده
در ادامه نشست صادق آیینه‌وند، استاد تاريخ شناس به بررسي دیدگاه‌های متفاوت اديان و فرقه‌هاي مختلف نسبت به زنان پرداخت و اعلام كرد كه آیین زرتشتی غرب ایران نگاه منفی به زن داشته. همچنین شاعران زورپرست نيز معتقد بودند زن ضعیف است و آدم نباید از فرد ضعیف تبعیت کند.
در دیدگاه جاهلیيت نيز زن مصرف‌کننده غیرمدافع بوده است. اين بدين معناست كه در دیدگاه‌های جاهلی زن سودمند تلقي نمي‌شده از همين رو در میان اعراب جاهل، بين زن که مصرف‌کننده غیرمدافع بوده و مرد شمشیرزن كه داراي فعالیت اقتصادی بوده، تبعيض وجود داشته است.اين درحالي است كه اگر به كتب دين مبين اسلام سر بزنيم در مي‌يابيم كه اطاعت مطلق زن از مرد در اسلام وجود ندارد. در واقع اعتقاد به سلطه مرد در خانواده و تلاش برای حاکمیت مرد از طریق زور و اجبار از تفکرات جاهلانه بوده که نمونه این مسئله همچنان در روستاها بسیار رواج دارد. به گفته آيينه‌وند در نقطه مقابل اين تفكرات منفي در قبال زنان، شاهد آن هستيم كه زنان تاریخ اسلام داراي ویژگی‌هایی بودند که مردان به پای آنها نمی‌رسيدند. به طوريكه اگر نگاهي دقيق به تاریخ اسلام بيندازيم در مي‌يابيم كه حتی یک نفر از زنان بعد از ایمان آوردن به خداي محمد(ص) مرتد نشدند در حالی‌که در مورد مردان این اتفاق افتاده است. همچنین در تاریخ دیده نشده که یکی از زنان در حدیثی دروغ گفته باشند اما مردان دروغ نيز گفته‌اند. از همين رو است كه تاريخ‌شناسان معتقدند اسلام به هیچ عنوان منشأ خشونت علیه زنان نیست. زيرا در روایات فراواني آمده است که کرامت و لئامت انسان در معامله با زن مشخص می‌شود و هیچ کریمی، زن را نمی‌آزارد. اگر مقام زن در خانواده رعایت نشود، حتی اگر فرد خاطي صحابه پیامبر باشد، باز دچار عذاب قبر خواهد شد. حتي پیامبر اكرم(ص) نيز فرمودند از دنیا به نماز، عطر و زن علاقه‌مند هستند که اینها ترادف اجتماعی، قدسی و خانوادگی دارند و هر سه در یک ردیف قرار گرفته‌اند. پس اسلام به هیچ عنوان منشأ خشونت علیه زنان نیست و اگر تفسیری به این‌گونه صورت گیرد، تفسیري غلط و شخصی است.
فاطمه(س) قطب اسلام و عالم است
در ادامه نخستین نشست بررسی ابعاد منع خشونت علیه زنان از دیدگاه فقه و حقوق، آیت‌الله موسوی بجنوردی به تبیین موضوع خشونت علیه زنان از دیدگاه دين مبين اسلام پرداخت و تشريح كرد: مسئله خشونت علیه زنان در همه جوامع حتي جوامع با پايه‌هاي مذهبي دیده شده اما در طول تاريخ همواره خشونت عليه زنان به ادیان نسبت داده شده، در حاليكه انسان موجودی است با طبیعتی مدنی، قانون‌گرا و عدالت‌خواه. موجودي كه طبع‌اش با خشونت منافات دارد و براساس فطرت اولیه‌اش نمی‌تواند به سمت خشونت برود. پس از آنجائيكه انسان موجودی دو بعدی است که هم نفس ناطقه و هم بدن حیوانی دارد، نمی‌توانيم بگوييم كه زن افضل از مرد است یا مرد افضل از زن؛ زیرا هر دو انسان‌اند و تنها در صورتی یکی بر دیگری برتری دارد که علم و تقوایش بیشتر باشد. آیت‌الله موسوی بجنوردی با تاكيد بر اينكه اسلام اهمیت زیادی به زن و جايگاه زنان در جامعه و خانواده می‌دهد، بي‌شك روا داشتن خشونت بر عليه چنين موجودي كه از برگ گل نازك‌تر است و نياز به حمايت دارد را جايز نمي‌داند.اين مجتهد علوم ديني با انتقاد از وقايع خشونت‌بار اخير در شهر اصفهان يادآور شد كه فاطمه‌زهرا (س) يك زن بود كه قطب دایره وجود علم شناخته شد. در تاریخ طبری هم بارها جايگاه زنان صدر اسلام همچون حضرت خديجه و زینب (س) مورد تاكيد قرار گرفته است. از همين رو است كه اسلام نمي‌تواند دين خشونت آفرين بر عليه زنان باشد. زيرا اسلام تبعیضی بین زن و مرد قائل نیست. از همين رو به جد مي‌گويم كه احکام خشونت‌بار بر عليه زنان نمی‌تواند احکام اسلامي باشد. زيرا پیامبر(ص) بارها فرموده‌اند من بر یک دین آسان مبعوث شده‌ام. اینكه برخي مدعي مي‌شوند و می‌گویند اسلام بین زن و مرد تبعیض قائل می‌شود، ظلم به دين مبين اسلام است كه عین عدالت اجتماعی است و مدافع حقوق زنان.
بالاترين آمار خشونت مربوط به زنان روستايي است
در ادامه این نشست، محمدعلي اسفنانی، سخنگوي كميسيون حقوقي مجلس شوراي اسلامي با تاكيد بر اينكه در دنيا خشونت جنبه‌هاي مختلف دارد اما در چهار گروه مشخص دسته‌بندي مي‌شود عنوان كرد كه: خشونت اقتصادي، فيزيكي، جنسي و رواني چهار مدل اصلي رفتارهاي هنجارشكنانه بر عليه زنان هستند كه در تمام دنيا در قالب دشنام دادن، بداخلاقی، بی‌احترامی كلامي، تحقیر، كتك‌زدن، تجاوز، ندادن خرجي خانه و غيره نمايان مي‌شوند.وي با تاكيد بر اينكه امروز بسياري از زنان با جنبه‌هايي از خشونت اقتصادي مواجه‌اند كه شامل ندادن خرجی و نفقه و سواستفاده مالی است، يادآور شد كه اين مدل از خشونت‌ها نيز كه عليه زنان چه از طرف همسر و چه خانواده خود يا همسر روا داشته مي‌شوند نيز نمايي از خشونت محسوب مي‌شوند هرچند در شكل و شمايل خشونت فيزيكي و قابل لمس ندارند اما بيشتر جنبه رواني دارند. از همين رو حقوق‌دانان معتقدند هر عملی که باعث آزار روحی و روانی در زنان شود، مصداق بارز خشونت است. حتی ممانعت از داشتن حجاب، ادامه تحصيل، فعاليت اجتماعي و تحقیر شخصیت در خفا نیز مصداق‌هایی از خشونت است که در برخی از شبکه‌های ماهواره‌ای شاهد ترویج آنها هستیم.اسفنانی در ادامه نخستین نشست بررسی ابعاد منع خشونت علیه زنان از دیدگاه فقه و حقوق، براي بازنمايي خشونت بر زنان آمارهايي جهاني و كشوري را اعلام كرد و گفت: يافته‌های حاصل از يك تحقيق نشان می‌دهد که با افزایش سن زوجین آمار خشونت‌ها بالا می‌رود. به طوريكه زنان 45 تا 55 ساله ايراني كه ساكن روستاها هستند بيشترين ميزان خشونت‌ها را تجربه مي‌كنند. خشونت‌هايي كه در میان مردان با تحصیلات لیسانس و بالاتر كمتر است و بالعكس در مردان با تحصيلات كمتر از ديپلم بيشتر و حتي شديدتر.وی همچنین به سونامی فروپاشی خانواده در انگلستان نيز متذكر شد كه بیش از یک میلیون فرزند بدون پدر در انگلستان زندگی می‌کنند كه تا سال 2015 اين آمار به دوبرابر افزايش مي‌يابد. تمامي اين تولدها نيز ناشي از اعمال خشونت‌ها از ابعاد گوناگون بر زنان است كه جامعه اروپا را تهديد مي‌كند. در کشور ما نيز خشونت و همسر‌آزاری در دختران 18 تا 25 سال كمترين سهم و در زنان مسن بيشترين ميزان را دارد چرا كه اين افراد به حقوق خودشان آگاهی كمتري دارند یا به دليل سن بالا برای حفظ خانواده و ترس از بی‌آبرویی تمام آزارها و اذیت‌ها را تحمل می‌کنند. از همين رو است كه به نظر مي‌رسد ميزان آگاهي دختران و زنان جامعه نسبت به حقوق‌شان بسيار كم است و نياز به بازآموزي وسيع دارد.
خلاء‌هاي قانوني، خشونت‌آميزند
در پايان نخستین نشست بررسی ابعاد منع خشونت علیه زنان از دیدگاه فقه و حقوق، هما داودی رئیس کانون وکلای دادگستری البرز با يادآوري اینکه نگاه اسلام به زن نگاه ارزشمندی است، عنوان كرد: مجریانی که اجرای قانون را برعهده دارند باید خشونت را جزء مسائل اصلي و اولويت‌‌هاي خود قرار دهند و با شناخت مسائل زنان و مسئله‌سنجی و کاویدن ابعاد بكوشند تا از ميزان خشونت‌هاي كنوني جامعه كشورمان كاسته شود.وی درباره نقايص و خلاء‌هاي قانونی در مورد جرم اسیدپاشی نيز موكد اين مهم شد كه قانون اساسي در مورد اسیدپاشی قواعد پراکنده‌ای دارد. از همين رو هنوز قانون دقیقی براي برخورد با اين جرم وجود ندارد.
وي با انتقاد از قوانين حوزه زنان نيز عنوان كرد كه در ابعاد مسائل ديگر مربوط به زنان نيز خلاء‌هاي قانوني به چشم مي‌خورد و شاهد آن هستيم كه در مباحث مهریه و طلاق، ابزارهای موازنه قدرت در دست زنان و مردان است. به طوريكه امروز حق طلاق و حق مهریه در بسیاری از دعواهای خانوادگی باعث از هم پاشیدگی بنیان خانواده شده است. از همين رو قانون‌گذاران بايد تلاش کنند تا مهریه و طلاق به جایگاه اصلی خود بازگردد. مسئله مهمي كه اين‌روزها بر شدت خشونت مردان بر عليه زنان دامن مي‌زند و نياز به بازنگري در حد وسيع دارد تا از بار مشكلات جامعه زنان بكاهد.
