زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

حرفه پزشكي از گذشته‌هاي بسيار دور حرفه‌اي مقدس و قابل احترام بوده و بزرگان اين حرفه از بقراط و جالينوس گرفته تا ابن‌سينا، سعي فراوان در حفظ قداست آن داشته‌اند كه اين مهم تا زمان ما نيز ادامه يافته است. با توجه به اينكه تخطي از استاندارد حرفه‌اي در رشته پزشكي موجب خدشه‌دار شدن اين حرفه مقدس خواهد شد، لذا آگاهي پزشكان از قوانين حاكم بر امور پزشكي از اهميت به سزايي برخوردار است. رعايت تكاليف حرفه‌اي و اخلاقي يادشده موجب اعتماد و اطمينان بيشتر بيماران به پزشك و نيز حفظ شان و جايگاه معنوي جامعه پزشكي خواهد شد و با توجه به اين انتظارها است كه قانون‌گذار براي حفظ سلامت اين حرفه مجازات نسبتا شديدي را براي متخلف‌هاي ملبس به كسوت پزشكي در نظر گرفته است. گواهي‌نويسي و رعايت استانداردهاي آن از سرفصل‌هاي مهم اخلاق پزشكي است. بيمار حق دارد از پزشك خود طلب صدور گواهي كند و وظيفه پزشك هم اين است كه به درخواست بيمار پاسخ مناسب دهد. گواهي‌نامه‌هاي پزشكي اسناد معتبري هستند كه پزشكان به دنبال ارايه خدمات پزشكي، تشخيصي، آزمايشگاهي و درماني خود درباره سلامت يا بيماري يا يكي از امور مربوط به پزشكي تنظيم مي‌كنند. اين گواهي به منزله سندي معتبر مورد پذيرش و استفاده است و لذا ضمن اينكه پزشك وظيفه دارد با توجه به سوگندنامه‌هاي پزشكي بهترين خدمات را به مراجعان ارايه كند، بايد بداند كه شرافت و شان حرفه مقدس طبابت نيز به نوعي با گواهي‌نامه‌هاي گوناگوني كه وي تنظيم و ارايه مي‌كند، مرتبط است.
گواهي‌نامه‌هاي پزشكي به دو گروه عمده تقسيم مي‌شوند:
الف)‌ گواهي‌نامه‌هاي پزشكي معمولي
ب)‌ گواهي‌نامه‌هاي پزشكي رسمي
گواهي‌نامه‌هاي پزشكي معمولي
اين گواهي‌نامه به تقاضاي شخص بيمار صادر و تحويل وي داده مي‌شود. هنگام تنظيم اين گواهي‌نامه‌ها احراز هويت و درج مشخصات كامل بيمار، سير بيماري، مدت استراحت پزشكي و در صورت رضايت بيمار، نوع بيماري وي بايست اعلام شود. معمول است گواهي‌نامه‌هاي پزشكي كه به درخواست اشخاص تنظيم وصادر مي‌شود بايد به خود آنان تحويل داده شود. بديهي است كه پزشكان بايد از صدور گواهي بيماري كه شخصا او را ويزيت نكرده‌اند و نيز از تحويل گواهي به افراد ديگري كه فاقد هويت يا صلاحيت لازم هستند، خودداري كنند.
قاتل فراري و پزشك بي‌تجربه
مردي كه داراي فتق مغبني بود به يك جراح مراجعه و تقاضاي عمل جراحي مي‌كند و پزشك نيز مي‌پذيرد و حق عمل نيز تعيين مي‌شود. عمل جراحي در تاريخ مقرر صورت مي‌گيرد. بيمار موقع ترخيص از بيمارستان با قيافه حق به جانب از پزشك مي‌خواهد كه تاريخ بستري شدن را يك روز جلوتر از عمل در گواهي پزشكي اعلام كند. پزشك چون مطلب را مهم تلقي نمي‌كند، خواهش بيماري را مي‌پذيرد. دو سه هفته بعد از مرخصي بيمار از بيمارستان، پزشك به عنوان همكاري با قاتل يك نفر به دادگستري احضار مي‌شود. مطلب از اين قرار بوده كه بيمار روز قبل از عمل جراحي با نقشه قبلي در يكي از شهرها، شخصي را به قتل مي‌رساند و بي‌آنكه كسي از موضوع باخبر شود فرار مي‌كند. پليس با تحقيقات به عمل آمده قاتل را پيدا و دستگير مي‌كند. شخص مظنون، براي بي‌گناهي خود گواهي پزشك جراح را ارايه مي‌دهد اما با توجه به دلايل متقن به دست آمده،‌ اتهام شخص مظنون قطعي و پزشك نيز گرفتار مي‌شود.
گواهي‌نامه‌هاي پزشكي رسمي
اين گواهي‌نامه‌ها در پاسخ به پرسش‌هاي سازمان‌هاي قضايي، دولتي و مراجع قانوني از جمله موارد زير صادر مي‌شوند.
1-‌ گواهي‌نامه براي استخدام (گواهي سلامت) يا خارج شدن از استخدام (از كار افتادگي) در دواير دولتي
2-‌ گواهي‌نامه براي معافيت از خدمت نظام وظيفه
3-‌گواهي‌نامه براي شركت در مجامع گوناگون نظير مسابقات ورزشي، سفر حج و...
4-‌ گواهي‌نامه تندرستي براي رانندگي
5-‌ گواهي‌نامه براي سازمان‌هايي كه خسارت جاني بيماران را جبران مي‌كنند نظير شركت‌هاي بيمه
6-‌ گواهي‌هاي صادره بنا به درخواست مراجع قضايي
چگونگي تنظيم گواهي‌نامه‌ها
توجه به موارد ذيل در تنظيم گواهي‌نامه‌هاي پزشكي امري اساسي و مهم است:
1-‌ در گواهي‌نامه‌هاي پزشكي بايد نام و نام خانوادگي پزشك، شماره نظام پزشكي، نوع تخصص و گروه كاري پزشك، نشاني دقيق محل كار و تاريخ و ترجيحا ساعت معاينه ذكر شود.
2-‌ مطالب درج‌شده در گواهي بايد صريح، خوانا و دور از هرگونه ابهام و بر اساس موازين علمي روز دانش پزشكي باشد.
3- احراز هويت اهميت تعيين‌كننده دارد و بر اساس شناخت قبلي، كارت شناسايي معتبر، معرفي مامور انتظامي يا با الصاق عكس از چهره فرد به گواهي، صورت مي‌گيرد.
4- محتواي گواهي بايد بر اساس يافته‌هاي باليني پزشكي و منطبق بر واقعيت باشد.
5-‌ علايم سوبژكتيو را كه از طرف بيمار بيان مي‌شود (مثلا بيمار اظهار تألم از كمردرد دارد) را مي‌توان در گواهي قيد كرد.
6-‌ با توجه به اينكه مراجع قضايي، انتظامي و ساير كساني كه گواهي براي ملاحظه آنان صادر مي‌شود معمولا از افرادي هستند كه حرفه اصلي و تخصصي پزشكي ندارند، بهتر است در تنظيم گواهي، از واژه‌ها و اصطلاحات پزشكي و پيچيده استفاده نشده و اگر استفاده از‌ آنها گريزناپذير است بايد در خصوص آن توضيح لازم داده شود.
7-‌ نوع بيماري در صورت رضايت يا درخواست بيمار در گواهي درج شود.
8-‌ تاريخ شروع و خاتمه استراحت به حروف و اعداد درج و مدت استراحت در نظر گرفته شده براي بيمار منطبق بر اصول علمي باشد.
9-‌ مهر و امضاي پزشك در ذيل گواهي آورده شود.
10-‌ بهتر آن است كه پزشكان تصوير يا رونوشتي از تمامي گواهي‌هاي پزشكي صادرشده را از طرف خود براي بايگاني شخص نگه‌داري كنند.
11-‌ گواهي‌نامه‌ها بايد به صاحب آنها تحويل داده شود مگر در مواردي كه از بيمار كسب اجازه شده باشد يا درخواست‌كننده، مراجع قضايي يا دولتي رسمي معتبر باشند كه در اين صورت گواهي بايد به مراجع مربوط تحويل شود.
صدور گواهي خلاف واقع
يكي از روش‌هاي غيراخلاقي براي فرار از انجام تكاليف قانوني، تمسك به عذر بيماري است. فرد متخلف براي رسيدن به مقصود سوء خود شخصا اقدام به جعل گواهي‌نامه به نام پزشك براي خود مي‌كند با اينكه با مراجعه به پزشك او را راضي به صدور چنين گواهي‌نامه‌اي مي‌كند. اين نوع گواهي‌نامه‌هاي خلاف به جهت آثار سويي كه دارند، ممكن است موجب ضرر و زيان دولت يا اشخاص حقيقي يا حقوقي ديگر شوند بنابراين جرم شناخته مي‌شوند.
ماده 538 قانون مجازات اسلامي:
هر كس شخصا يا توسط ديگري از خدمت دولت يا نظام وظيفه يا براي تقديم به دادگاه گواهي به اسم طبيب جعل كند به حبس از شش ماه تا يك سال يا سه تا شش ميليون ريال جزاي نقدي محكوم خواهد شد. موارد مذكور در ماده فوق، از مهم‌ترين و شايع‌ترين دلايلي است كه فردي براي اخذ گواهي خلاف واقع به پزشك مراجعه مي‌كند. قانون‌گذار نيز براي جلوگيري از صدور چنين گواهي‌هايي كه نتيجه آنها ممكن است ايراد خسارت به دولت يا اخلال در امور باشد، علاوه بر ماده 538، ارتكاب آن را توسط پزشكان به طور مستقل پيش‌بيني و مجازات شديدتري را براي آنان در نظر گرفته است.
ماده 539 قانون مجازات اسلامي:
هر گاه طبيب تصديق‌نامه برخلاف واقع درباره شخصي براي معافيت از خدمت در ادارات رسمي يا نظام وظيفه يا براي تقديم به مراجع قضايي بدهد به حبس از شش ماه تا دو سال يا به سه تا دوازده ميليون ريال جزاي نقدي محكوم خواهد شد. جرم صدور گواهي خلاف واقع توسط پزشك، به جرم شهادت كذب شباهت دارد. اما اين جرم در فصل پنجم كتاب پنجم قانون مجازات اسلامي تحت عنوان جعل و تزوير، آورده شده است. جرم صدور گواهي خلاف واقع توسط پزشك در واقع از انواع جعل معنوي است زيرا مرتكب ابتدا با قلب حقيقت در ذهن خود، امري خلاف حقيقت را در ذهن مي‌سازد و سپس آن را به صورت نوشته درآورده و تاييد مي‌كند. احراز ارتكاب اين جرم تنها از طريق گواهي خلاف ممكن نيست بلكه از طريق ديگر از قبيل انجام معاينه مجدد عملي خواهد بود. در حالتي كه شخصي براي معافيت خود به اسم طبيب مرتكب جعل مي‌شود، اين نوع جعل از انواع جعل مادي محسوب مي‌شود كه احراز آن نيز با كارشناسي از خود نوشته و گواهي امكان‌پذير است.
ماده 540 قانون مجازات اسلامي
براي ساير تصديق‌نامه‌هاي خلاف واقع كه موجب ضرر شخص ثالثي باشد يا ‌آن كه خسارتي بر خزانه دولت وارد آورد، مرتكب علاوه بر جبران خسارت وارده، به شلاق تا 74 ضربه يا به دويست هزار تا دو ميليون ريال جزاي نقدي محكوم خواهد شد. با مقايسه متن اين ماده با ماده 539 ملاحظه مي‌شود كه ماده 540 قلمروي وسيع‌تري دارد و شامل هرگونه گواهي‌نامه خلاف واقع مي‌گردد اما تاكيدي كه در ماده 540 مبني بر ضرر شخص ثالث يا وقوع خسارت به خزانه دولت آورده شده قابل بررسي مي‌باشد زيرا ممكن است براي تحقق اين جرم صرف صدور گواهي‌نامه خلاف واقع كفايت نكند و ضروري باشد تا ضرري به شخص ثالث يا خزانه دولت وارد شده باشد. بنابراين براي ايجاد مسووليت كيفري علاوه بر احراز ارتكاب عمل، لازم است ضرر هم واقع شده باشد و اين ضرر با گواهي‌نامه خلاف رابطه سببيت داشته باشد.