به قلم : پریناز حاجی حسینعلی ؛ کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
تحریریه زندگی آنلاین : در این مطلب قصد داریم تا درباره انزوا و گوشهگیری کودکان صحبت کنیم. دوریگزینی و گوشهگیری از همان کودکی نشانگان خود را نشان میدهد. از سنین ۵ الی ۶ سالگی هنگامی که کودکان مشغول بازیها و فعالیتهای گروهی میشوند، آغاز میشود و در دوران نوجوانی به اوج خود میرسد. به همین دلیل مسئله مهمی است که باید والدین از همان ابتدا زمینههایی را ایجاد کنند تا از آن جلوگیری شود. انزوا و گوشهگیری در کودکان میتواند در اثر عوامل متفاوتی ایجاد شود و زمینههای ایجاد اختلالات شخصیت و ارتباطی در بزرگسالی باشد. میخواهیم عوامل زمینهای ایجاد گوشهگیریها و راههای پیشگیری را بررسی کنیم:
عوامل ایجاد انزوا و گوشهگیری در کودکان
۱. خشم بیش از حد والدین، مراقبان و نزدیکان کودک در کلام و رفتار
۲. احساس طرد شدگی توسط والدین، نزدیکان و همسنوسالان کودک
۳. برخوردهای فیزیکی نامناسب با کودک
۴. القای حس کمبود و پوچی به کودک
۵. عدم اعتماد به نفس و عزتنفس
۶. ایجاد حس شرم و خجالتزدگی نسبت به ظاهر یا رفتار کودک
۷. تکفرزند بودن کودک و احساس تنهایی
۸. استفاده زیاد از تلفنهای همراه و فضای مجازی
۹. ترجیح داشتن دوستان مجازی نسبت به دوستان واقعی
10. وابستگی زیاد به بازیهای کامپیوتری
در این زمینه رفتار نزدیکان و به ویژه والدین کودک بسیار مهم است. والدینی که در منزل فضایی آشفته به وجود میآورند، معمولا به کودکان خود حس ترسی القا میکنند که همواره ممکن است از سوی دیگران به ویژه همسنوسالانشان طرد شوند، همین امر زمینه دوری کردن از دیگران را برای کودکان ایجاد میکند. آنها معمولا در گوشهای خودشان را مخفی میکنند و حتی در جمعهای دوستانه و اجتماعی مانند مدرسه و مهدکودک هم گویی تنها هستند. بیشتر سکوت میکنند و کمتر کسی ممکن است شیطنت آنها را ببیند. بیشتر دوست دارند در دید دیگران نباشند.
راههای جلوگیری از انزوا و گوشهگیری کودکان
۱. ایجاد فضایی امن و صمیمی در منزل برای کودک
2. رابطه گرم و نزدیک والدین با کودک
3. ایجاد فضایی برای بازی کودک و ارتباط با همسالان
۴. آموزش به کودک برای پذیرش خود و عدم ایجاد حس کمبود در کودک
۵. تامین روحی و عاطفی کودک
۶. ورزش کردن، تخلیه انرژی کودک و ایجاد فضایی برای فعالیتهای جسمانی
۷. فعالیتهای فکری و بازیهای فکری مناسب سن کودک
۸. فعالیتهای هنری آرامشبخش مورد علاقه کودک مثل نقاشی کردن
انزوا و گوشهگیری در کودکان میتواند خود را به شکل خجالتزدگی یا آرامی شخصيت نشان دهد و از دید والدین و اطرافیان آنها این جنبه رفتاری خوب و مثبت باشد، اما در واقع اصطلاح (فرزند خوب) در اینجا کاملا اشتباه است. گاهی برچسبهایی که ما در جامعه بر روی کودکان خود میگذاریم، میتواند عامل شکلگیری بسیاری از نابهنجاریها و اختلالات در نوجوانی و بزرگسالی آنها باشد.
ایجاد فضایی امن و رهایی کودک از نظر اجتماعی و ارتباطی با حمایت والدین میتواند زمینه رشد شخصیت کودکانمان را فراهم کند. از نظر روانشناختی بهتر است کودکان از نظر فعالیتها و بازیهای فیزیکی و فکری اقناع شوند و در دو بعد گفته شده والدین موظف هستند برای کودک وقت بگذارند.
به طور کلی وقتی هر رفتاری بیش از حد یا کمتر از آن چیزی که باید باشد انجام میشود، میتواند زمینهساز ایجاد مشکلات باشد. والدین کودک میتوانند از انزوای کودک با مواردی که اشاره کردیم، بسیار ساده جلوگیری کنند و آن را با حس خجالتزدگی اشتباه نگیرند. با توجه به ابعاد رفتاری کودک در سالهای اولیه زندگی تضمین ادامه زندگی فرد را تا بزرگسالی فراهم میآورید. در عصر تکنولوژی و مجازی، تنهایی کودکان و پناه بردن به آن بیشتر شده است. والدین و نزدیکان کودکان میتوانند آنقدر فضای خانه، بیرون از منزل یا فعالیتها را برایشان جذاب و مهیج کنند تا از این اختلالات جلوگیری نمایند.
