گردآوری و ترجمه : سولماز دانشور نیک
تحریریه زندگی آنلاین : اگر به دیابت مبتلا هستید و قصد دارید فرزند‌دار شوید، باید قبل از بارداری سعی کنید سطح گلوکز خون خود را به محدوده هدف خود نزدیک کنید. حفظ محدوده هدف طی دوران بارداری، که ممکن است با محدوده هدف در دوران غیربارداری متفاوت باشد، نیز مهم است. قندخون بالا که در اصطلاح عمومی بیماری قندخون یا دیابت نامیده می‌شود، می‌تواند در هفته‌های اول بارداری به کودک شما آسیب برساند، حتی قبل از اینکه متوجه شوید باردار هستید. اگر دیابت دارید و در حال حاضر باردار هستید، در اسرع وقت به پزشک خود مراجعه کنید تا برنامه‌ای برای مدیریت دیابت شما تهیه کند. گرچه بیماری دیابت با مشکلات و عوارض خاص خود همراه است، اما همکاری با تیم مراقبت‌های بهداشتی و پیروی از برنامه مدیریت دیابت می‌تواند به شما کمک کند بارداری سالم و کودکی سالم داشته باشید.
اگر برای اولین بار در دوران بارداری به دیابت مبتلا شوید، دیابت بارداری دارید.
بیشتربخوانید:
مشکلات چاقی برای بارداری
دیابت چگونه بر کودک من تأثیر می‌گذارد؟
اندام‌های کودک مانند مغز، قلب، کلیه‌ها و ریه‌ها در 8 هفته اول بارداری شروع به شکل‌گیری می‌کنند. سطح بالای گلوکز خون در این مرحله اولیه از بارداری می‌تواند مضر باشد و احتمال ابتلای کودک شما به نقایص مادرزادی مانند نقص قلبی، مغزی یا نقص در ستون‌فقرات را افزایش دهد. سطح بالای گلوکز خون در دوران بارداری همچنین می‌تواند احتمال تولد زودهنگام نوزاد، وزن بیش از حد، مشکلات تنفسی یا قندخون پایین بلافاصله پس از تولد و احتمال سقط جنین و تولد نوزاد مرده را افزایش دهد.
دیابت چگونه می‌تواند در دوران بارداری بر روی مادر تأثیر بگذارد؟
تغییرات هورمونی و سایر تغییرات بدن در طول بارداری بر سطح گلوکز خون شما تأثیر می‌گذارد، بنابراین ممکن است لازم باشد نحوه مدیریت دیابت خود را تغییر دهید، حتی اگر سال‌ها است که به دیابت مبتلا هستید، ممکن است لازم باشد برنامه غذایی، روال معمول فعالیت‌های بدنی و داروهایتان را تغییر دهید. اگر از داروهای خوراکی دیابت استفاده میکنید، ممکن است نیازمند تغییر به انسولین باشید. با نزدیک شدن هرچه بیشتر به وقت زایمان، برنامه مدیریتی شما ممکن است دوباره نیازمند تغییر باشد.
بیشتربخوانید:
تاثیرات چاقی مادر در دوران بارداری روی نوزاد
چه مشکلاتی ممکن است به‌دلیل دیابت سلامتی مادر را در دوران بارداری تهدید کند؟
بارداری می‌تواند برخی از مشکلات مزمن و طولانی‌مدت دیابت مانند مشکلات چشمی و بیماری کلیوی را بدتر کند، به‌خصوص اگر سطح گلوکز خون شما خیلی بالا باشد. شما همچنین می‌توانید در نیمه دوم بارداری دچار فشارخون بالا و دفع پروتئین بیش‌ازحد از ادرار شوید که شانس‌تان برای ابتلا به پره‌اکلامپسی (Preeclampsia) که گاهی اوقات توکسمی (Toxemia) نیز نامیده می‌شود را بیشتر می‌کند. پره‌اکلامپسی می‌تواند مشکلات جدی یا تهدیدکننده‌ای را برای زندگی شما و کودک‌تان ایجاد کند. تنها راه درمان پره‌اکلامپسی زایمان است. اگر به پره‌اکلامپسی مبتلا هستید و به هفته 37 بارداری رسیده‌اید، احتمالا پزشک بخواهد زودتر از موعد نسبت به تولد نوزادتان اقدام کند. قبل از 37 هفته هنوز این امکان وجود دارد که شما و پزشک‌تان گزینه‌های دیگری را برای کمک به رشد هرچه بیشتر کودک قبل از تولد در نظر بگیرید.
در صورت ابتلا به دیابت چگونه می‌توانم برای بارداری آماده شوم؟
اگر دیابت دارید، تلاش حداکثری یعنی نگه داشتن در حد امکان قندخون به میزان طبیعی چه قبل و چه در طول بارداری برای سالم ماندن و داشتن فرزندی سالم مهم است. انجام معاینات قبل و در طول بارداری، پیروی از برنامه غذایی مناسب دیابت، فعالیت بدنی طبق توصیه تیم مراقبت‌های بهداشتی و مصرف داروهای دیابت در صورت نیاز به شما در مدیریت دیابت کمک می‌کند. ترک قطعی سیگار (حداقل 6 ماه قبل از آغاز بارداری) و مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌های دارویی بر طبق تجویز و توصیه پزشک نیز می‌تواند به شما و کودک‌تان کمک کند تا سالم بمانید.
بیشتربخوانید:
خود مراقبتی در دیابت بارداری
با تیم پزشکی خود همکاری کنید
ملاقات منظم با اعضای تیم مراقبت‌های بهداشتی که در زمینه دیابت و بارداری متخصص و متبحر هستند، کمک می‌کند که شما و کودک‌تان بهترین مراقبت را دریافت کنید. تیم مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است موارد زیر را شامل شود:
یک پزشک متخصص در مراقبت‌های دیابتی، مانند یک متخصص غدد داخلی یا دیابت؛
یک متخصص زنان و زایمان با تجربه در درمان زنان مبتلا به دیابت؛
یک مدرس دیابت (Diabetes Educator) که می‌تواند به شما در مدیریت دیابت یاری رساند؛
پرستار متخصص (Nurse Practitioner) که در طول بارداری مراقبت‌های این دوران را به شما ارائه دهد.
یک متخصص تغذیه دارای مجوز (Registered Dietitian) برای کمک به برنامه‌ریزی وعده‌های غذایی؛
متخصصانی که مشکلات مرتبط با دیابت از جمله، مشکلات بینایی، بیماری‌های کلیوی و بیماری‌های قلبی را تشخیص داده و درمان می‌کنند؛
یک مددکار اجتماعی یا روانشناس که به شما کمک می‌کند تا با استرس، نگرانی و نیازهای مضاعف بارداری کنار بیایید؛
به‌خاطر داشته باشید، شما مهم‌ترین عضو تیم هستید. تیم مراقبت‌های بهداشتی شما می‌تواند به شما مشاوره تخصصی بدهد، اما مدیر اصلی هدایت‌کننده این دوران در مسیر صحیح و بی‌خطر خود شما هستید که مدیریت هر روزه دیابت‌تان را بر عهده دارید.
بیشتربخوانید:
راهکارهایی برای کنترل دیابت بارداری
آیا جنسیت جنین بر دیابت بارداری تاثیر گذار است؟
معاینه‌های کامل و منظم دوره‌ای و تجویزی
قبل از باردار شدن یا به‌محض اینکه متوجه شدید باردار هستید، معاینه کامل انجام دهید. پزشک شما باید موارد زیر را بررسی کند:
فشارخون بالا
بیماری‌های چشمی
بیماری قلبی و عروقی
آسیب‌های عصبی
بیماری‌های کلیوی
بیماری تيروئيد
بارداری می‌تواند برخی از مشکلات حاصل آمده به‌واسطه دیابت را تشدید کند. برای جلوگیری از این امر، تیم مراقبت‌های بهداشتی به شما توصیه می‌کند تا درمان خود را قبل از بارداری آغاز کنید.
سیگار کشیدن ممنوع
سیگار کشیدن می‌تواند شانس شما را برای تولد نوزاد نارس یا مرده افزایش دهد. سیگار کشیدن به‌ویژه برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مضر و با عوارض بیشتری نسبت به افراد عادی همراه است. سیگار کشیدن می‌تواند مشکلات سلامتی مرتبط با دیابت مانند بیماری‌های چشمی، قلبی و کلیوی را افزایش دهد. اگر سیگار می‌کشید یا از سایر محصولات تنباکو استفاده میکنید، آن را متوقف کنید. کمک بخواهید تا مجبور نباشید به‌تنهایی این کار را انجام دهید. برای مطالعه و دریافت راهنمایی در مورد ترک سیگار می‌توانید علاوه بر منابع داخلی به آدرس اینترنتی Smokefree.gov نیز مراجعه کنید.
به یک متخصص تغذیه معتبر مراجعه کنید
اگر قبلا به متخصص تغذیه مراجعه نکرده‌اید، باید قبل از باردار شدن این کار را انجام دهید. یک متخصص تغذیه معتبر (Registered Dietitian Nutritionist) می‌تواند به شما کمک کند که بدانید قبل از بارداری چه بخورید، چه مقدار بخورید و چه زمانی بخورید تا به وزن مناسب برسید یا آن را حفظ کنید. شما و متخصص تغذیه با همکاری یکدیگر یک برنامه غذایی متناسب با نیازها، زمانبندی‌های روزانه، اولویت‌های غذایی، شرایط پزشکی، داروهای مصرفی و فعالیت‌های بدنی را برای خود طراحی میکنید. در دوران بارداری، برخی از زنان باید تغییراتی در برنامه غذایی خود ایجاد کنند، مانند اضافه کردن کالری بیشتر، پروتئین و سایر مواد مغذی. در دوران بارداری باید هر چند ماه یکبار به متخصص تغذیه مراجعه کنید، زیرا نیازهای غذایی شما تغییر می‌کند.
فعالیت بدنی داشته باشید
فعالیت بدنی می‌تواند به شما کمک کند تا به میزان گلوکز خون مورد نظر خود برسید. فعالیت بدنی همچنین می‌تواند فشارخون و سطح کلسترول شما را در محدوده سالم و طبیعی نگه دارد، استرس‌تان را کاهش دهد، قلب و استخوان‌هایتان را تقویت کند و قدرت عضلانی و انعطاف‌پذیری مفاصل را بهبود بخشد.
از الکل اجتناب کنید
هنگام تلاش برای باردار شدن و در طول بارداری باید از نوشیدن مشروبات الکلی خودداری کنید. وقتی مشروب می‌خورید، الکل روی کودک شما نیز تاثیر منفی خود را می‌گذارد. الکل می‌تواند منجر به مشکلات جدی جسمی، ذهنی و روانی بر کودک شما شود و سلامتی کودک شما را به‌صورت مادام‌العمر به مخاطره بیندازد.
مصرف داروهای خود را کنترل کنید
استفاده از برخی داروها در دوران بارداری بی‌خطر نیست و باید قبل از بارداری مصرف آن‌ها را قطع کنید. در مورد تمام داروهایی که مصرف میکنید، مانند داروهای کاهنده کلسترول و فشارخون بالا، با پزشک خود مشورت کنید. پزشک به شما می‌گوید که کدام داروها را باید قطع کنید و حتی ممکن است داروی جایگزین دیگری را تجویز کند که برای استفاده در دوران بارداری بی‌خطر یا با عوارض کمتر است. پزشکان اغلب انسولین را برای دیابت‌های نوع 1 و 2 در دوران بارداری تجویز می‌کنند. اگر پیش از بارداری از انسولین استفاده می‌کردید، احتمالا باید نوع، مقدار، نحوه و زمان مصرف آن را طی بارداری تغییر دهید. ممکن است در سه‌ماهه اول بارداری به انسولین کمتری نیاز داشته باشید، اما احتمالا پس از این مدت به انسولین بیشتری نیاز خواهید داشت. با نزدیک‌تر شدن به موعد زایمان، نیاز به انسولین شما ممکن است دو - یا حتی سه‌برابر شود. در طول بارداری، تیم مراقبت‌های بهداشتی با شما همکاری خواهد کرد تا با ایجاد یک روال معمول روزانه برای مصرف انسولین، نیازهای در حال تغییر شما برآورده گردد.
مکمل‌های غذایی، ویتامین‌ها و مواد معدنی مصرف کنید
اسید فولیک ویتامین مهمی است که باید قبل و در طول بارداری برای محافظت از سلامت کودک خود مصرف کنید. حداقل یک‌ماه قبل از بارداری باید مصرف اسید فولیک را شروع کنید. شما باید مولتی‌ویتامین یا مکملی را مصرف کنید که حاوی حداقل 400 میکروگرم (mcg) اسید فولیک باشد. هنگامی که باردار شدید، باید روزانه 600 میکروگرم از این ویتامین را مصرف کنید.
چه‌چیزهایی را باید حین و قبل از بارداری در مورد آزمایش قندخون بدانم؟
اینکه پیش از بارداری هرچندوقت‌یکبار سطح گلوکز خون خود را چک می‌کردید، ممکن است در طول بارداری تغییر کند. ممکن است لازم باشد تا به اندازه‌گیری قندخون خود بیش از پیش اهمیت بدهید و تعداد دفعات سنجش آن را افزایش دهید. اگر قبل از بارداری نیازی به بررسی قندخون خود نداشتید، احتمالا باید بعد از بارداری، بررسی آن را آغاز کنید. از تیم مراقبت‌های بهداشتی خود بپرسید که هرچندوقت‌یکبار و در چه‌زمان‌هایی باید سطح گلوکز خون خود را چک کنید. محدوده هدف گلوکز خون شما در طول بارداری تغییر می‌کند. تیم مراقبت‌های بهداشتی شما همچنین ممکن است در صورت بالا بودن گلوکز خون‌تان، از شما بخواهد سطح کتون (Ketone) خون خود را نیز بررسی کنید.
سطح گلوکز خون قبل از بارداری را هدف قرار دهید
زمانی که قصد بارداری دارید، میزان گلوکز خون روزانه شما ممکن است با محدوده‌های هدف قبلی فرق داشته باشد. از تیم مراقبت‌های بهداشتی خود بپرسید که کدام هدف برای شما مناسب است. شما می‌توانید با استفاده از ثبت روزانه گلوکز خون خود سطح آن را پیگیری کنید. برای سهولت انجام این کار می‌توانید از جدول صفحه مقابل یک کپی تهیه کنید تا بتوانید میزان قندخون روزانه خود را پس از اندازه‌گیری ثبت نمایید و با میزان استاندارد آن مقایسه کنید. همچنین می‌توانید از یک سیستم الکترونیکی ردیابی قندخون در رایانه یا دستگاه تلفن همراه خود بهره بجویید. هر بار که قندخون خود را بررسی میکنید، نتایج را ثبت کنید. سوابق قندخون شما می‌تواند به شما و تیم مراقبت‌های بهداشتی‌تان کمک کند تا دریابید که آیا طرح مراقبت از دیابت شما کارآمد است یا خیر. همچنین می‌توانید میزان انسولین خون و کتون‌های خون یا ادرار خود را ثبت کنید. فراموش نکنید طی دوران بارداری و در هنگام ملاقات با تیم مراقبت‌های بهداشتی، همیشه ردیاب خود را، خواه به‌صورت کاغذی خواه الکترونیکی، به‌همراه داشته باشید.
سطح گلوکز خون را در دوران بارداری هدف قرار دهید
محدوده هدف گلوکز خون روزانه توصیه شده برای اکثر زنان باردار مبتلا به دیابت به شرح زیر عبارت است از:
قبل از غذا، قبل از خواب و در طول شب: 90 یا کمتر
1 ساعت بعد از غذا: 130 تا 140 یا کمتر
2 ساعت بعد از غذا: 120 یا کمتر
از پزشک خود بپرسید که چه هدف یا اهدافی برای شما مناسب است. اگر دیابت نوع 1 دارید، اهداف شما ممکن است بالاتر باشد، بنابراین بروز گلوکز خون پایین یا به‌عبارتی افت قندخون، که هیپوگلیسمی (Hypoglycemia) نیز نامیده می‌شود، در شما ایجاد نمی‌گردد.
اعداد A1C
راه دیگر برای اینکه ببینید آیا به اهداف مورد نظر خود رسیده‌اید یا خیر، انجام آزمایش خون A1C است. نتایج آزمایش A1C نشان‌دهنده میانگین سطح گلوکز خون شما در طول سه‌ماه گذشته است. بیشتر زنان مبتلا به دیابت باید قبل از باردار شدن، A1C را تا حد امکان نزدیک به سطح طبیعی یا در اصطلاح نرمال (در حالت ایده‌آل زیر 6.5 درصد) نگه دارند. بعد از سه‌ماه اول بارداری، هدف شما ممکن است تا میزان 6 درصد هم کاهش یابد. این اهداف می‌تواند با اهداف A1C تجربه شده در گذشته متفاوت باشد. پزشک می‌تواند به شما در تعیین بهترین اهداف A1C متناسب با شرایط‌تان کمک کند.
سطوح کتونی
وقتی گلوکز خون شما خیلی بالا است یا به اندازه کافی غذا نمی‌خورید، بدن‌تان مستعد ساخت کتون می‌شود. وجود کتون در ادرار یا خون به این معنی است که بدن شما به جای گلوکز از چربی برای تولید انرژی استفاده می‌کند. سوزاندن مقادیر زیادی چربی به‌جای گلوکز می‌تواند برای سلامتی شما و کودک‌تان مضر باشد. با بررسی کتون‌ها می‌توانید از بروز مشکلات جدی برای سلامت خود و فرزندتان جلوگیری کنید. ممکن است پزشک به شما توصیه کند که به‌صورت روزانه یا زمانی که گلوکز خون شما بالاتر از سطح معینی مثلا 200 است، ادرار یا خون خود را از نظر کتون نیز آزمایش کنید. اگر از پمپ انسولین (Insulin Pump) استفاده میکنید، احتمالا پزشک در زمان بالا بودن سطح گلوکز خون به شما توصیه می‌کند تا آزمایش کتون را هم انجام دهید. پمپ انسولین دستگاهی الکترونیکی، مکانیکی و هیدرولیکی با توانایی تزریق انسولین به زیر پوست بیمار دیابتی بر طبق الگوهای معین در زمان و مقدار تعیین شده است که مشکلات تزریق را از میان می‌برد و نسبت به دیگر روش‌ها، مدیریت بهتری را برای کنترل قند خون در اختیار بیمار قرار می‌دهد. تیم مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند به شما آموزش دهد که چگونه و چه‌زمانی ادرار یا خون خود را برای سنجش کتون آزمایش کنید. با پزشک خود در مورد آنچه که باید در صورت داشتن کتون در خون یا ادرار انجام دهید، گفتگو کنید. ممکن است پزشک شما تغییراتی را در میزان انسولین مصرفی یا زمان مصرف آن تجویز کند. همچنین در صورت نیاز به مصرف کربوهیدرات بیشتر، پزشک ممکن است تغییر در وعده‌های غذایی یا میان‌وعده‌ها را توصیه کند.
چه آزمایشاتی سلامت کودک من را در دوران بارداری مورد بررسی قرار می‌دهند؟
شما در طول بارداری آزمایشاتی مانند آزمایش خون و سونوگرافی را برای بررسی وضعیت سلامت کودک انجام خواهید داد. با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد اینکه چه آزمایش‌هایی را باید در چه زمانی قبل از تولد نوزاد انجام دهید، صحبت کنید.
چند توصیه کلی
قبل از باردار شدن، فعالیت بدنی منظم را به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی خود تبدیل کنید. در 5 روز هفته 30 دقیقه فعالیت جسمانی داشته باشید.
با تیم مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد اینکه چه فعالیت‌هایی برای شما در دوران بارداری بهتر است، صحبت و مشورت کنید.
اطلاعاتی را در مورد نحوه تغذیه بهتر و فعالیت بیشتر - نه بیش‌ازحد توصیه شده توسط پزشک - در دوران بارداری و پس از تولد نوزاد به‌دست آورید و مطالعه خود را افزایش دهید.
منابع در دفتر مجله موجود است.
