دکتر عمار صالحی - دکتری تخصصی تغذیه بالینی و رژیم درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : امروزه دیده شده که دیابت بارداری چیزی در حدود 7 درصد تمام دیابت‌ها را به خود اختصاص داده است. پس به نظر می‌رسد که تعداد بسیار زیادی از افراد جامعه که دیابتیک هستند، نوع دیابت بارداری را تجربه می‌کنند. دیابت بارداری، بالا رفتن قند خون در زمان بارداری است. معمولا دیابت حاملگی بعد از به دنیا آمدن نوزاد بر طرف می‌شود، اما احتمال ابتلای فرد را به دیابت نوع 2 در مراحل بعدی زندگی افزایش می‌دهد. دیابت بارداری به دلیل عدم تعادل هورمونی که در هنگام بارداری اتفاق می‌افتد به وجود می‌آید. در بارداری تعادل هورمونی به هم می‌خورد و یکی ازاتفاقاتی که می‌افتد این است که متابولیسم قندها به هم می‌خورد، حساسیت به انسولین کاهش و مقاومت به انسولین افزایش پیدا می‌کند که در نهایت باعث افزایش قند خون این خانم‌‌ها از مقادیر طبیعی می‌شود. یکی از مهم‌ترین کمک‌هایی که می‌شود به مادران باردار با دیابت بارداری کرد، این است که با رژیم غذایی مناسب، قند خون را کنترل نمود. مادر باید 5 تا 6 وعده غذایی را حتما در برنامه غذایی خود داشته باشد. نباید مادری که دچار دیابت بارداری شده، بیش از 4 ساعت ناشتا بماند، به خاطر اینکه افت قند خون و ناشتایی‌های طولانی مدت باعث بروز اسیدوز متابولیک خواهد شد، یعنی محیط بدن را اسیدی می‌کند و در نهایت باعث می‌شود این مواد اسیدی که عمدتا اجسام کتونی هستند، از جفت عبور کنند و به بدن جنین برسند. به همین علت 5 تا 6 وعده غذایی را با فواصل بسیار مناسب طراحی می‌کنیم که از گرسنگی‌های طولانی مدت اجتناب شود، حتی در خیلی از موارد ممکن است میان‌وعده آخر شب را در ساعت 11 یا 12 شب استفاده نماییم.
بنابراین توصیه می‌شود برای مادران باردار که دیابت بارداری دارند، حتما و حتما برای رسیدن به اهداف زیر، تحت نظر متخصص تغذیه باشند. در غیر این صورت بالا و پایین رفتن‌های قند خون در طول زمان بارداری می‌تواند اثرات مخربی را هم برای مادر و هم برای جنین در پی داشته باشد.
بیشتربخوانید:
خود مراقبتی در دیابت بارداری
کنترل ميزان قند خون با هدف دستيابي به سطح قندخون در محدوده طبيعي
تامين تغذيه مناسب براي شما و همچنين براي جنين در حال رشد
دستيابي به تغييرات مناسب وزن در طول دوران بارداري
نیازهای تغذیه‌ای از 6 گروه اصلی غذایی تأمین شود
روزانه حداقل سه تا چهار واحد از گروه میوه‌ها، دو تا سه واحد از گروه شیر و لبنیات و چهار تا پنج واحد سبزیجات برای این مادران ضروری است. آگاهی از ترکیبات مواد غذایی می‌تواند ما را در هر چه بهتر مصرف کردن مواد غذایی راهنمایی کند.
ترکیبات مواد غذایی شامل کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌ها «درشت‌مغذی» و مواد مهم دیگری مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی «ریزمغذی‌ها» هستند. کربوهیدرات‌ها منبع اصلی تأمین انرژی برای بدن محسوب می‌شوند که بیشتر از مواد نشاسته‌ای مانند نان، برنج، سیب‌زمینی، ماکارونی و ... قابل دریافت است.
کربوهیدرات‌ها به عنوان مهم‌ترین و اصلی‌ترین عامل افزایش قند خون ناشی از مصرف غذا برای این افراد مشکلی به وجود نمی‌آورند، بلکه مصرف انواع کربوهیدرات‌ها به مقدار مجاز نه تنها ممنوع نیست، بلکه ضروری نیز می‌باشد.
بیشتربخوانید:
راهکارهایی برای کنترل دیابت بارداری
آیا جنسیت جنین بر دیابت بارداری تاثیر گذار است؟
توصیه‌های تغذیه‌ای به زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری
محدودیت در دریافت و مصرف پروتئین‌های حاوی چربی‌های اشباع نظیر لبنیات پرچرب و گوشت قرمز باید لحاظ شود. جدا کردن چربی‌های قابل رؤیت گوشت و پوست مرغ قبل از پخت، به حداقل رساندن مصرف فرآورده‌های گوشتی مانند سوسیس، کالباس و همبرگر، آب‌پز نمودن فرآورده‌های گوشتی به جای سرخ کردن آن و گنجاندن حبوبات مانند انواع نخود، لوبیا و عدس در برنامه غذایی روزانه به دلیل داشتن فیبر بهترین راهکارها برای اجرایی کردن این مهم است. 25 تا 35 درصد کل انرژی مصرفی روزانه در زنان باردار دیابتی می‌تواند از چربی‌ها تأمین شود، البته این افراد بایستی دریافت غذاهای غنی از چربی‌های ترانس و اشباع شده نظیر فست‌فودها، روغن‌های نباتی جامد، غذاهای سرخ کرده و لبنیات پرچرب را کاهش داده و بیشتر از منابع غذایی حاوی امگا 3 نظیر ماهی و MUFA نظیر روغن زیتون استفاده کنند. چربی‌های امگا 3 در تکامل عصبی و مغزی جنین نیز بسیار ضروری هستند.
استفاده از روغن‌های مایع گیاهی در طبخ غذا و روغن مخصوص سرخ کردنی در صورت مصرف غذاهای سرخ شده، الزامی است. بیماران مبتلا به دیابت بارداری باید از مصرف روغن‌های جامد و فرآورده‌های غذایی صنعتی و جامد حاوی این نوع روغن مانند غذاهای آماده و بسته‌بندی شده و فرآورده‌های قنادی خودداری کنند. مصرف چاشنی‌هایی نظیر آبلیمو، سرکه و آبغوره بهترین جایگزین برای انواع سس مایونز است.
بیشتربخوانید:
اختلالات خواب و دیابت بارداری
وعده‌های غذایی را حذف نکنید
زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری وعده‌های غذایی را به شش وعده تقسیم نمایند. هیچ یک از وعده‌های غذایی نباید حذف شود، به خصوص در مادران بارداری که انسولین تزریق می‌کنند.
سبزیجات و میوه‌های تازه به مقدار کافی در برنامه غذایی روزانه به منظور دریافت ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز، گنجانده شود. تا حد امکان از مصرف غذاهای کنسرو شده به دلیل میزان نمک و چربی بالا خودداری شود. زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری مصرف مغزهای خام و بو نداده که فاقد نمک افزودنی هستند را به برنامه‌های غذایی روزانه بیفزایند. برای طعم دادن به غذا و سالاد از گیاهان معطر و ادویه فاقد نمک استفاده شود و روزانه به مقدار کافی شیر، ماست و دوغ کم چرب هم مصرف شود.
بیشتربخوانید:
دیابت در زمان حاملگی
