ملیکا فلاح؛ کارشناس ارشد تغذیه، زیر نظر: دکتر احمد ساعدی
دیابت بارداری چیست؟
این بیماری معمولاً بین هفته‌های ۲۴ تا ۲۸ بارداری به علت تغییر ترشحات هورمونی جفت ظاهر می‌شود.
باوجوداینکه دیابت بارداری نوعی ساده از عدم تحمل گلوکز است، می‌تواند تا حدی تحت کنترل قرار گیرد اما درصورتی‌که موردتوجه قرار نگیرد می‌تواند خطرات جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
چه خانم‌هایی در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری قرار دارند؟
خانم‌های بارداری که بیشتر در معرض خطر دیابت بارداری قرار دارند به‌احتمال‌زیاد موارد ذیل می‌باشند:
* اضافه‌وزن و چاقی
* سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت
* سابقه تولد نوزاد بیش از ۴ کیلوگرم
* ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
* سابقه دیابت در بارداری‌های قبلی
* قند خون بالا قبل از دوران بارداری
عوارض دیابت بارداری
پیامدهای مادری و جنینی در زنان مبتلابه دیابت بارداری به ترتیب زیر می‌باشد:
• رشد نامناسب جنین
• زایمان زودرس
• اضافه‌وزن برای مادر و جنین
• افزایش بیش‌ازحد وزن مادر که باعث مشکلات تنفسی می‌شود
• افزایش احتمال تولد نوزاد بالای ۴ کیلوگرم
• افزایش احتمال چاقی نوزاد در آینده
• افزایش احتمال ابتلای مادر به دیابت در سال‌های آینده
• افت شدید قند خون نوزاد به علت بالا بودن مداوم انسولین طی بارداری
آیا اختلالات خواب می‌تواند در بروز دیابت بارداری مؤثر باشد؟
اختلالات خواب از جمله مواردی است که اخیراً جهت بروز دیابت بارداری مورد بحث و بررسی قرارگرفته است.
اختلالاتی نظیر کاهش و افزایش مدت‌زمان خواب شبانه‌روز، کاهش کیفیت خواب، مشکلات تنفسی شبانه می‌تواند در بروز دیابت بارداری مؤثر باشد.
بیشتر مطالعاتی که تاکنون در این زمینه انجام‌شده تا حدی ارتباط دیابت بارداری با اختلالات خواب را تأیید می‌کند.
اختلالات خواب چگونه می‌تواند منجر به بروز دیابت شود؟
مکانیسم‌های ذکرشده در این زمینه با مسیرهای التهابی و استرس اکسیداتیو در ارتباط هستند.
اختلالات خواب با تغییر در سطح هورمون‌های مرتبط با اشتها مثل لپتین و گرلین می‌تواند هموستاز انرژی را تخریب کند و باعث افزایش وزن شود که به‌خودی‌خود می‌تواند بیشترین زمینه را برای بروز دیابت بارداری فراهم سازد.
چگونه کیفیت خوابتان را افزایش دهید؟
به‌جای اندازه گرفتن و شمردن اینکه چند ساعت خوابیدید و نگران شدن برای این موضوع، سعی کنید بر کیفیت خواب تمرکز کنید.
عادت‌های مفید برای خواب خودتان پیدا کنید. می‌توانید راه‌های زیر را برای داشتن خواب بهتر امتحان کنید تا عادت‌های صحیح خود را بیابید.
* سعی کنید هر روز را رأس یک ساعت مشخص از خواب بیدار شوید. این کار کمک می‌کند بدن شما روی یک ریتم سالم و منظم برای خوابیدن و بیدار شدن قرار گیرد.
* در طول روز ورزش کنید، ورزش باعث می‌شود بدن شما نسبت به انسولین حساس‌تر شود.
اما از ورزش شدید در شب و نزدیک به ساعت خواب خود پرهیز کنید. ورزش سنگین قبل از خواب باعث می‌شود میزان هوشیاری شما بالا برود و نتوانید خواب عمیق داشته باشید و در به خواب رفتن دچار مشکل می‌شوید.
* اگر در طول روز احساس میکنید باید بخوابید، سعی کنید بیشتر از نیم ساعت نخوابید یا یک چرت میان‌روز کوتاه داشته باشید.
اگر احساس میکنید خوابیدن در طول روز، روی خواب شب شما تأثیر منفی می‌گذارد سعی کنید خودتان را سرگرم کنید و نخوابید.
* برای شام غذاهای سبک بخورید و از غذاهای سنگین، چرب و تند، همچنین نوشیدن نوشیدنی پرهیز کنید، چراکه باعث سو هاضمه و سوزش معده می‌شود و شمارا بی‌خواب می‌کند.
* قبل از خواب از کشیدن سیگار خودداری کنید. نیکوتین می‌تواند نظم خواب بدن را بر هم بزند.
* از نوشیدن قهوه و نوشیدنی‌های دارای کافئین خودداری کنید چون علاوه بر بی‌خوابی و دیر خوابیدن، خواب سبک و بی‌کیفیتی خواهید داشت.
* استفاده از موبایل، تبلت و لپ‌تاپ و تماشای تلویزیون قبل از خواب یا در تخت خواب را کنار بگذارید؛ به این دلیل که نور صفحه‌نمایش آن‌ها ریتم سیرکادین (circadian rhythm) که نظم طبیعی خواب شماست را دچار اختلال می‌کند و باعث بیدار ماندن شما می‌شود.
* محیط را برای خواب محیا کنید؛ نور چراغ‌ها را کم کنید و فضا را ساکت و آرام کنید. اگر کتاب خواندن باعث می‌شود خوابتان بگیرد، قبل از خواب کمی کتاب بخوانید.
* یک ذهن ناآرام و مضطرب خواب را از سر دور می‌کند. قبل از خواب یوگا یا مدیتیشن کنید، یا حتی شروع کنید به کشیدن چند نفس عمیق برای دور کردن استرس‌ها و تنش‌های روز و با این کار کیفیت خواب خود را بالا ببرید.
با کمی تمرین کردن متوجه عواملی که خواب شمارا برهم می‌زند می‌شوید و می‌توانید کنترل خواب خود را دوباره به دست بگیرید و باکم خوابی، پرخوابی و کسلی و خواب‌آلودگی در طول روز خداحافظی کنید.
خواب باکیفیت هم ازنظر روحی و هم ازنظر روانی برای شما سلامتی به همراه خواهد داشت.
آیا دیابت بارداری قابل‌پیشگیری است؟
چه قصد بچه‌دار شدن دارید و چه در حال حاضر باردار هستید، بهتر است روش‌های درمان و پیشگیری دیابت در بارداری را بشناسید تا سلامت خودتان و فرزند کوچکتان تضمین شود.
با توجه به اینکه علت دقیق دیابت بارداری مشخص نیست نمی‌توان به‌طورقطع روشی برای پیشگیری آن تجویز نمود ولی رعایت موارد ذکرشده می‌توانند احتمال ابتلا به دیابت را طی دوره بارداری کاهش دهند.
* ورزش قبل و در دوران بارداری از دیابت بارداری پیشگیری می‌کند. سعی کنید روزی 30 دقیقه ورزش کنید. پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و شنا برای شما مفید هستند.
اگر این زمان برایتان سخت است، می‌توانید زمان را کم کنید و تعداد دفعات را در روز افزایش دهید.
* قبل از اقدام برای بارداری وزن خود را کم کنید. متخصصین تغذیه توصیه کاهش وزن در دوران بارداری ندارند ولی اگر قصد بچه‌دار شدن دارید، قبل از آن وزنتان را کم کنید.
برخی از عادات غذایی خود را تغییر دهید. برای کاهش وزن به خود این انگیزه را بدهید که برای بلندمدت سلامت بیشتر ازجمله سلامت قلب، انرژی بیشتر و اعتمادبه‌نفس بالاتر به دست می‌آورید.
* حتماً با متخصص تغذیه صحبت کنید و توصیه‌های مراقبتی آن‌ها برای سلامت بیشتر و کنترل سطح گلوکز خون را جدی بگیرید.
زمانی که با متخصص خود مدام در ارتباط باشید می‌توانید سطح گلوکز خونتان را مرتب اندازه بگیرید و نگران مشکل سلامت خود و جنینتان نباشید.
* برای اینکه بتوانید از سلامت بیشتر خود مطمئن شوید از متخصص تغذیه بخواهید که برای دیابت بارداری رژیم غذایی تعریف کند.
اگر قبل و در حین بارداری اولویت رژیم خود را مواد مغذی و مقوی در نظر بگیرید، به کنترل قند خون خود کمک بزرگی کرده‌اید.
پزشکان متخصص غدد می‌توانند در صورت ریسک بالای ابتلا به دیابت بارداری کمکتان کنند.
البته بهتر است با پزشک زنان هم مشورت کنید. باوجود شرایط جدید و موقتی خود فعالیت‌های بدنی‌تان را تا حد ممکن ادامه دهید.
بیشتر بخوانید:
دیابت در زمان حاملگی
