دكترلادن سیفی - متخصص جراحی زنان
تحریریه زندگی آنلاین : آیا به كسی كه فشارخون بالاتر از حد طبیعی دارد می‌گوئیم ماشاالله فشارخونت بالاست؟ یا اگر كسی قند و چربی خونش بالا باشد. او را تشویق می‌كنیم.چاقی بیماری قرن اخیر است. چرا متاسفانه هنوز در فرهنگ ما در توصیف فرد چاق از ماشاءالله استفاده می‌كنیم یعنی بیماری را تحسین می‌كنیم!در حالیكه برای وزن مناسب باید این عبارت را به كار برد. یادمان باشد كه بافت چربی بافتی فعال با ترشح مواد هورمونی و شیمیایی است و منبع سیتوكین‌های التهابی (آدیپوكین) است كه ممكن است منجر به اختلال آندوتلیال عروقی در مادر و جفت شود و عوارض حاملگی را بدهد. در چاقی انسولین، آندروژن، و لپیتین بالا می‌رود و این بالارفتن هامی‌تواند مخرب باشد. یكی از آمادگی‌های قبل از بارداری آمادگی وزنی است یعنی خانم باید با وزن مناسب وارد مرحله حاملگی شود و در مدت 9 ماه حاملگی افزایش وزن متعادل و مناسب داشته باشد نه كمتر و نه بیشتر.
بیشتربخوانید:
زنان بارداری که اضافه وزن دارند بخوانند !
مشکلات خانمهای چاق قبل از بارداری
شانس دوقلویی دو تخمكی خودبخودی در این افراد بیشتر است .دوقلویی حاملگی با خطر بالا است (high risk)
شانس سقط در این افراد بالاتر است كه به دلیل اختلال كرموزومی نیست بلکه مربوط به كیفیت نامناسب تخمك و نامناسب بودن پذیرش اندومتراست.
شانس عفونت ادراری در خانمهای چاق بیشتر است بویژه وقتی كه حامله می‌شوند.(دوبرابر بیشتر )عفونت ادراری به نوبه خود خطر زایمان زودرس دارد.
احتمال تست تحمل گلوكزمختل در این افراد بیشتر است.
شانس تبدیل تست تحمل گلوكز مختل به دیابت نوع 2 بالاتر است . (2 برابر)
احتمال دیابت حاملگی در افراد چاق 3 برابر افراد با وزن مناسب است.
كسانیكه وزن بالای 90 كیلو دارند 6 -13 برابر بیشتر در معرض دیابت حاملگی‌اند. و نیز كسانیكه وزن اوایل حاملگی تا 20 هفتگی‌شان زیاد بالا رفته است بیشتر به این بیماری مبتلا می‌شوند.
افراد چاق بیشتر در معرض ابتلا به فشارخون حاملگی هستند كه به دلیل اختلالات عروقی، هیپرلیپیدمی، مقاومت به انسولین و التهاب مزمن ساب كلینكال است.
احتمال زایمان زودرس در خانمهای چاق بیشتر است كه به دلیل عوارضی چون دیابت حاملگی، پره‌اكلامپسی، عفونت ادراری و چند قلویی است.
چاقی در حاملگی فاكتور مساعد كننده برای لخته شدن خون در عروق است كلا یكی از فاكتورهایی كه باعث چاقی می‌شود كم تحركی است كه خود از عوامل ایجاد ترومبوفلبیت است.
احتمال ناهنجاری در چنین مادران چاق (بویژه اختلالات بسته شدن ستون مهره‌ها) بیشتر است شاید به دلیل هیپرانسولینمی باشد و این احتمال با تجویز میزان معمول اسیدفولیك قبل از حاملگی کم نمیشودو باید میزان بیشتری بگیرند.
بیشتربخوانید:
تغذیه مناسب بارداری
مرده‌زایی در خانمهای چاق بیشتر است به دلیل
1- هیپرلیپیدمی كه تولید پروستاسیكلین را كم می‌كند.
2- آپنه خواب كه اكسیژناسیون جنینی را كم می‌كند
3- وجود ناهنجاری جنینی،
4-دیابت،
5- فشارخون بالا
6- و متوجه نشدن مادر در كاهش حركات جنین .
مشكلات خانمهای چاق، حین زایمان
شانس طولانی شدن مدت زایمان در خانمهای چاق بیشتر است عضله رحم این افراد قدرت انقباضی كمتری داردکه بدلیل موقعیت غیر طبیعی جنین چندقلویی، جنین درشت پلی هیدرامنیوس( زیاد بودن مایع امنیوتیک ) است رسوب چربی در بافت نرم لگن شان بیشتر است ومدت زایمان را بویژه در فاز اول زایمانی طولانی می‌کند. این افراد نیاز بیشتری به تحریک زایمانی با اکسی توسین دارند و حتی شانس عدم پاسخ بیشتری به اکسی توسین دارند.
جنین این افراد بیشتر در معرض دیستوسی شانه حین زایمان هستند در اثر ماکروزومی و نمای غیر طبیعی
این افراد بیشتر در معرض سزارین هستند چه به علت مشکلات مادری و كم‌تحركی و چه به علت جنینی
در جنین شان وزن نامناسب بیشتر دیده می‌شود. گاه چاقند و گاه در اثر عوارض عروقی همراه، لاغر، كه هر دوغیر طبیعی است
سزارین خانمهای چاق مشكل‌تر از سزارین افراد با وزن طبیعی است و ضرر این سختی متوجه مادر، جنین و تیم درمانی است.
بیهوشی خانمهای چاق مشكل‌تر است، Failure اپیدورال (7 برابر بیشتر) ولوله‌گذاری سخت در این افراد شایعتر است.
آپنه تنفسی در حاملگی و دپرسیون تنفسی پس از سزارین در این افراد شایعتر است اپنه تنفسی اگرچه پدیده نادری است ولی مشكل بسیار مهمی است چون تاخیر رشدجنینی و عوارض متعددی دارد.
زایمان با دستگاه و زایمان‌های با پارگی پرینه بویژه درجه چهار در اینها بیشتر است.
بیشتربخوانید:
مشکلات بارداری در عصر جدید
دردسر‌های چاقی در دوران بارداری
خطر پنهان چاقی مادران برای نوزادان
وزن مناسب قبل از حامله شدن چیست ؟
یعنی شاخص توده بدنی در محدوده 25-19 باشد.
محاسبه شاخص توده بدنی: وزن برحسب كیلوگرم تقسیم بر مجذور قد بر حسب متر W/H2
وزن چه تاثیری بر باروری دارد؟
خانمهای چاق قدرت باروری كمتری دارند كه بیشتر به دلیل اختلال كار تخمدان است و این افراد حتی وقتی كه بادرمان ناباروری حامله می‌شوند بیشتر در معرض سقط هستند. افرادچاق زمانی كه كاركرد تخمدانشان نرمال است قدرت باروری‌شان از خانمهای لاغر كمتر است. و این افراد وقتی‌كه لاغر می‌شوند (حداقل5 تا ده درصد كاهش وزن) قدرت باروری‌شان افزایش می‌یابد. در افراد چاق درمان ناباروری مشكل‌تر است به داروی بیشتری نیاز دارند رشد فولیكول و تعداد اووسیت كمتر است. چاقی روی نتیجه IVF اثر بدی دارد و شانس شكست درمان رابالا می برد و بیشتر ممكن است در معرض تحریك زیاده از حد تخمدان و چند قلویی باشند.
آقایان چاق نیز قدرت باروری كمتری دارند كیفیت نطفه‌شان پایین‌تر است تحرك كمتر است وگنادوتروپین، تسترون آزاد و کلی در سرم اینها كم می‌شود.
عوارض چاقی بر حاملگی
چه فرد چاق بوده و حامله شده و چه وزن مناسب داشته و در حاملگی افزایش وزن بیش از معمول داشته باشد در معرض بیشتر این 27عارضه است یعنی بیشتر از افراد با وزن نرمال شانس ابتلا به این عوارض را دارد.
مشكلات بعد از زایمان در افراد چاق
شانس خونریزی بعد از زایمان بالاتر است ماكروزومی ، طولانی بودن لیبر از عوامل موثر است.
بیشتر در معرض عفونت پس از زایمان یا عفونت محل زخم هستند.
روزهای بستری شدن شان در بیمارستان بیشتر است.
در خانمهای چاق اختلال شیردهی بیشتر است چون كه در اینها پاسخ پرولاكنین به مك زدن جنین كمتر است و حتی ممكن است روزهای اول شیرشان به جریان نیفتد.
شل شدن بافت هادر مثانه، واژن ، سینه، شكم و ترکهای حاملگی در این افراد بیشتر است.
مرگ و میر نوزاد مادر چاق به دلیل درشت بودن (ضربه‌های زایمانی- اختلالات قند و كلسیم در ساعات اول)وعللی که به خاطر ان زودتر ازموعد متولد شده بیشتر دیده می‌شود. مثلادر چند قلویی، دیابت، پره اكلامپسی، عفونت ادراری زایمان زودرس بیشتر است.
شانس اینكه فرزند مادر چاق در آینده از بیماری چاقی رنج ببرد بیشتر است. در مطالعا ت اپیدمیولوژیک بزرگ بین چاقی قبل از بارداری مادر و ناتوانی ذهنی در فرزند ارتباط نشان داده شده است. و نیز در مطالعه دیگری در مادران كودكان ابتلا به اوتیسم، دیابت، فشارخون چاقی شایعتر بوده است
شانس زایمان طبیعی پس از سزارین در خانمهای چاق كمتر است.
بدیهی است افرادی كه چاقی‌شان به دلیل كم‌كاری تیروئید – گوشینگ و دیابت است مشكلات بیشتری در این دوران دارد. افزایش وزن بین دو حاملگی در یك فرد اگر در حد 9 كیلو باشد شانس عوارض را بالا می‌برد به ویژه عوارضی مثل فشارخون پراكلامپسی، جنین درشت، مرگ جنین، سزارین، حتی اگر با این میزان افزایش وزن فرد هنوز وزنش در محدوده نرمال باشد و BMI طبیعی داشته باشد، و برعكس پائین آوردن وزن در افراد چاق در بین دوحاملگی كه حتی در حد 6 كیلوگرم باشد شانس جنین درشت و سزارین را كم می‌كند.
لذا مجددا به كلیه افراد به ویژه خانم‌ها و به ویژه خانم‌هایی كه در سن باروری‌اند اكیداً توصیه می‌شود كه وزن‌شان را در محدوده طبیعی نگه دارند از پرخوری، بدخوری و كم تحركی اجتناب كنند تا به بیماری مخوف و پر عارضه قرن دچار نشوند.
از تیم درمانی كه مورد مشاوره قبل از حاملگی قرار می‌گیرند ماماها، پزشكان عمومی و متخصصین زنان انتظار می‌رود كه به این امر مهم توجه ویژه كنند تا علاوه بر اینكه به سلامت اجتماع كمك می‌شود از میزان سزارین به این دلایل كاسته شود.
از انجاییکه سازمان جهانی بهداشت تاکید به کاهش میزان سزارین دارد نیاز به پارک و فضای پیاده روی کافی داریم تا کمکی در جهت ارتقا سلامت بانوان باشد.
