زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : پروفسور منصور شهرکی ؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی؛ استاد تمام تغذیه دانشگاه علوم پزشکی زاهدان

تحریریه زندگی آنلاین : فشار خون بالا یا پرفشاری خون (Hypertension) یک بیماری خاموش و پیشرونده و بدون علامت است که در سطح دنیا سالانه جان تعداد زیادی را می‌گیرد و یا مسبب بیماری‌های مختلف مثل انواع سکته‌های قلبی، سکته‌های مغزی و ناراحتی‌های متعدد کلیوی می‌گردد.

از مهم‌ترین عواملی که موجب ایجاد پرفشاری خون در افراد می‌شوند، رژیم غذایی نامناسب، اضافه‌ وزن، مصرف زیاد نمک، نداشتن فعالیت فیزیکی کافی، اضطراب و استرس، داشتن بیماری‌های کلیوی، افزایش سن، اختلالات غدد فوق کلیوی و اختلالات غده تیروئید را می‌توان نام برد، گرچه نگاه ویژه به ژنتیک نیز خود حائز اهمیت است.

پرفشاری خون اگر سریعا کنترل نشود، می‌تواند منتج به مرگ گردد، بنابراین مهم‌ترین نکته که هرگز نباید آن را فراموش کرد و الزاما باید اجرا گردد، استفاده از دارو به عنوان خط اول و اصلی درمان می‌باشد و رژیم‌درمانی بعد از دارو درمانی باید مد نظر قرار گیرد.

بیشتربخوانید:

با خواب شبانه فشار خون بالا را شکست دهید

توصیه‌های متقن علمی تغذیه‌ای برای جلوگیری و درمان پرفشاری خون

از جمله بهترین روش‌ها که می‌توانید با کمک آن‌ها از ایجاد این بیماری جلوگیری کنید، تغذیه مناسب و سبک زندگی سالم هستند. متعادل و متنوع‌خوری بهترین راهکارها برای جلوگیری و درمان پرفشاری خون از نگاه علم تغذیه هستند.

 استفاده از نان کامل یا نان سبوس‌دار (دارای فیبر مناسب هستند که جذب مواد مغذی را در دستگاه گوارش کاهش می‌دهند)، مصرف متعادل شیر و لبنیات کم‌چرب (این منابع غذایی دارای ماده معدنی کلسیم هستند که برای تنظیم فشار خون بسیار مفید هست)، خوردن یک عدد موز در روز (موز چون دارای پتاسیم بالا می‌باشد، در کنترل فشار خون نقش حائز اهمیتی دارد)، مصرف هفته‌ای 2 نوبت از انواع ماهی‌های پرورش‌یافته در دریا مخصوصا ماهی قزل‌آلا، سالمون و خال‌‌مخالی (امگا 3 موجود در ماهی به دلیل توانایی‌اش در کاهش التهاب و بهبود سلامت عروق خونی، معمولا برای کاهش فشار خون بالا توصیه می‌شود)، مصرف مناسب و متعادل دانه‌های روغنی مانند تخمه آفتابگردان یا انواع تخمه کدو کم‌نمک به عنوان میان‌وعده (آجیل‌ها حاوی مقدار زیادی منیزیم، پتاسیم و املاح مغذی دیگر هستند که نقش موثری در کاهش فشار خون دارند)، مصرف سبزیجات خام در تمامی وعده‌های اصلی غذایی (دارای فیبر می‌باشند که جذب درشت‌مغذی‌ها را در روده کاهش می‌دهند)، مصرف سیر در حد مناسب (سیر می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند. مطالعات نشان داده‌اند که مصرف منظم سیر، به ویژه به صورت خام یا سیاه، می‌تواند به کاهش فشار خون سیستولیک و دیاستولیک کمک کند. آلیسین موجود در سیر، یک ترکیب فعال است که در کاهش فشار خون موثر می‌باشد. مصرف سیر به صورت خام، یا با حرارت ملایم، می‌تواند به حفظ خواص آن در کاهش فشار خون کمک کند)، استفاده از شکلات تلخ به صورت روزانه (فلاوانول‌های موجود در شکلات تلخ باعث گشاد شدن عروق خونی و بهبود جریان خون می‌شوند و در نتیجه فشار خون را کاهش می‌دهند. همچنین مصرف شکلات تلخ در حد اعتدال ولی درصد کاکائوی بالا با افزایش متابولیسم، کاهش اشتها، و بهبود حساسیت به انسولین می‌‌‌تواند باعث کاهش وزن شود)، استفاده از روغن زیتون برای پخت و پز به جای روغن‌های جامد (روغن زیتون به طور کلی با کاهش فشار خون مرتبط است، به ویژه زمانی که به عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم مانند رژیم مدیترانه‌ای مصرف شود. با این حال، مصرف بیش از حد آن ممکن است منجر به کاهش شدید فشار خون شود) و نوشیدن روزانه یک لیوان آب انار (آب انار طبیعی و بدون شکر، به دلیل داشتن ترکیبات آنتی‌اکسیدانی قوی مانند پلی‌فنول‌ها، می‌تواند به بهبود کارکرد عروق و کاهش فشار خون سیستولیک کمک شایان‌توجه نماید).

غذاهای محدود‌شونده برای بیماری پرفشاری خون

در خصوص غذاهای مفید صحبت کردیم. حال می‌خواهیم به محدویت و نه حذف بعضی از غذاها در افراد مبتلا به پرفشاری خون بپردازیم. گوشت‌های قرمز جزء مواد غذایی محدود شونده برای افراد مبتلا به پرفشاری خون محسوب می‌شوند (مصرف گوشت قرمز و فشار خون با هم ارتباط دارند. به طور کلی، مصرف زیاد گوشت قرمز به ویژه انواع پرچرب آن، می‌تواند باعث افزایش فشار خون شود). سعی کنید در برنامه غذایی‌تان مصرف گوشت قرمز را تا حد امکان کاهش دهید و تنها قسمت‌هایی از آن را که به‌ صورت کم‌چرب می‌باشند، مصرف کنید. به‌ طور معمول اغلب سس‌ها حاوی مقدار زیادی قند، چربی و سدیم هستند. بیشتر از سس‌هایی استفاده کنید که مقدار کمی از این مواد در آن‌ها به کار رفته باشد، از جمله سس‌هایی که قند و نمک زیادی دارند، می‌توان به سس سویا، سس کچاپ، سس سفید و سس چیلی اشاره کرد.

سعی کنید از خوراکی‌های شیرین که باعث چاقی و بعضا پرفشاری خون می‌شوند، کمتر استفاده نمایید. از جمله مواد غذایی حاوی قند بالا می‌توان به کره بادام‌زمینی، سس‌های شکلاتی، کراکر، نوشیدنی‌های شیرین، گرانولا، نوشیدنی‌های کافئین‌دار، انواع میوه‌جات شیرین و نوشابه‌های شیرین اشاره کرد.

بیشتربخوانید:

تنظیم فشار خون و چربی خون با مصرف روزانه این آب میوه

چون مصرف سدیم مرتبط با پرفشاری خون می‌باشد، تا حد امکان مواد غذایی شور کمتر استفاده شود. از جمله مواد غذایی که حاوی سدیم بسیار بالایی هستند، می‌توان به انواع کنسروجات، پیتزا، مواد غذایی بسته‌بندی‌ شده، ساندویچ‌های مختلف، آجیل‌های شور، انواع گوشت‌های نمک‌زده و فست‌فود‌ها اشاره نمود.

به‌ جای مصرف چربی‌های اشباع‌ شده، به سراغ روغن‌های گیاهی و طبیعی خالص بروید. از جمله مواد غذایی و خوراکی که حاوی چربی‌های اشباع‌ شده هستند، می‌توان انواع گوشت‌های فرآوری شده، انواع شکلات‌ها، انواع کنسروجات، بیسکویت، کیک، پودینگ، سوسیس، کره، روغن پالم، خامه، پنیر و شیر و ماست

پرچرب را نام برد. روغن‌های مایع گیاهی مثل روغن کانولا، سویا، زیتون و ذرت بسیار مفید هستند.

مصرف مواد غذایی کافئین‌دار نیز می‌تواند به‌ طور موقت موجب افزایش فشارخون شود، بنابراین مصرف مواد خوراکی یا نوشیدنی‌های کافئین‌دار تا حد امکان محدود شود. غذاهای سرخ‌شده گزینه مناسبی برای افراد مبتلا به پرفشاری خون نیستند. به جای آن از غذاهای آب‌پز، بخارپز و کبابی استفاده شود.

نوشیدنی‌های حاوی الکل فشارخون را افزایش می‌دهند و در دراز مدت نیز بیماری‌های قلبی را به همراه دارند. نوشیدنی‌های انرژی‌زا نیز حاوی مقدار زیادی کافئین هستند که خود بالابرنده فشار خون می‌باشند.

ترشی‌جات دارای نمک زیادی هستند، بنابراین مصرف آنها محدود و به جای آنها از خوراکی‌های مفید مانند لیموترش یا گریپ‌فروت استفاده شود.

و سخن پایانی

اینکه بیماری پرفشاری خون را کاملا جدی بگیرید و حتما متوجه باشید که خط اول درمان آن دارو می‌باشد.