زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر مریم کاشانیان - متخصص زنان و زایمان ؛ استاد‌ و مد‌یر گروه زنان د‌انشگاه علوم پزشکی ایران

تحریریه زندگی آنلاین : با توجه به اینکه احساس حرکت جنین توسط مادر، یک فاکتور اطمینان‌بخش برای خانم حامله است و کاهش حرکات جنین موجبات نگرانی مادران را فراهم می‌آورد، بر آن شدیم تا طی سلسله مقالاتی در خصوص حرکت جنین اطلاعاتی را در اختیار مادران عزیز قرار دهیم. 

ارزیابی و درمان کاهش حرکت جنین

مطالعاتی که روش‌های درمانی مختلف را برای ارزیابی و درمان در کاهش حرکت جنین بررسی کرده باشد، تاکنون به درستی صورت نگرفته و روش‌هایی که هست خیلی از نظر اطمینان مطالعه قوی نیستند، ولی راه‌هایی پیشنهاد شده که می‌توان آنها را به عنوان روش‌های اولیه در نظر گرفت. وقتی مادری با کاهش حرکت جنین مراجعه می‌کند، بهتر است اول ضربان قلب جنین و وضعیت نوار قلب جنین چک شود، چون گاهی اوقات دیده شده که بعد از مرگ جنین، حتی ممکن است مادر حرکت‌ روده خود را به عنوان حرکت جنین احساس کند. بعد از اطمینان از وجود داشتن ضربان قلب جنین، باید شرایط طبی و مامایی که در بارداری داشته و نیز عواملی که در بالا ذکر شد و ممکن است باعث کاهش احساس مادر از حرکت جنین شوند، بررسی گردند. در عین حال شرایطی که ممکن است جنین را در ریسک قرار دهند هم مورد بررسی مجدد قرار می‌گیرند. سپس باید یک تست غیر استرسی جنین یا non-stress)NST) برای جنین انجام شود که می‌تواند اطلاعات خیلی خوبی در مورد وضعیت جنین به ما بدهد و کمک‌دهنده باشد.

 بیشتر بخوانید:

تاثیر بارداری بر سلامت روده‌ها

تست‌های مکمل

 سونوگرافی

در صورتی که NST خوب و ضربان قلب جنین فعال باشد و مشکل خاصی وجود نداشته باشد، به خصوص در مواقعی که کاهش حرکات‌ جنینی همچنان ادامه‌دار باقی مانده باشد، پیشنهاد می‌شود یک بررسی از نظر سونوگرافی برای بررسی وضعیت جنین ظرف 24 ساعت انجام شود، مگر اینکه در این فاصله مادر گزارش کند که جنین به وضعیت نرمال برگشته و مشکل خاص دیگری نداشته است. در این ارزیابی‌ها، حرکت‌های جنین، تنفس، تون، حجم مایع آمنیوتیک، رشد جنین و بررسی آناتومیک جنین هم باید بررسی شوند. محدودیت رشد حتماً باید مورد بررسی قرار بگیرد، چون خود می‌تواند به کاهش حرکات‌ جنین منجر شود. همین‌طور علاوه بر کاهش حرکت‌ها، قدرت و مدت حرکت‌ها را می‌تواند تحت تأثیر قرار دهد و کاهش دهد، زیرا کمبود اکسیژن جنین می‌تواند روی تمام این کیفیت‌ها اثر بگذارد. وقتی مواد غذایی و اکسیژن به جنین نرسد و نارسایی جفت وجود داشته باشد، می‌تواند روی رشد جنین هم تأثیر بگذارد.

 بررسی داپلر

بررسی داپلر جنین فقط برای جنین‌هایی انجام می‌شود که محدودیت رشد جنین در سونوگرافی وجود دارد و سود دیگری در سایر موارد به صورت روتین برای آن گزارش نشده است. بنابراین هر وقت در بررسی دیده شود که جنین، رشد مناسبی ندارد، برای اقدامات بعدی باید از داپلر استفاده شود، در غیر این صورت کمک‌دهنده نیست.

بیشتر بخوانید:

بهترین راه افزایش وزن جنین

دوران بارداری را با شادی سپری کنید

 بررسی از نظر خونریزی جنینی

مورد دیگر ارزیابی، این است که مطمئن شویم خونریزی از جنین به طرف مادر اتفاق نیفتاده است، زیرا در این موارد هم ممکن است کاهش حرکت‌های جنین در نتیجه کم‌خونی جنین ایجاد شود. حتی امکان دارد ریتم قلب جنین به شکل سینوزوئیدال شده و ضربان قلب جنین تند شود و یا ممکن است هیدروپس جنینی در سونوگرافی دیده شود. بنابراین خونریزی از طرف جنین به طرف مادر هم باید ارزیابی گردد.

درمان

در این ارزیابی‌ها مشخص می‌شود که برای جنینی که با کاهش حرکت مراجعه کرده چه باید کرد. اگر تست غیر استرسی که انجام می‌شود خوب نباشد، بیوفیزیکال پروفایل به دنبال آن انجام می‌شود، و اگر بیوفیزیکال پروفایل هم مناسب نباشد و یا رشد جنین کم باشد، در هر کدام از این موارد، باید بررسی‌ها و اقدامات خاص خود انجام شود. اگر مادر احساس کاهش حرکت جنین داشته، ولی مجدداً به فعالیت معمول برگشته است و دیگر احساس کاهش حرکت‌ جنین را نداشته باشد، فقط باید به مادر آموزش داد که حرکت‌ جنین خود را کنترل کند و اگر مجدداً احساس کاهش حرکت‌ جنین را داشته باشد، با پزشک خود تماس بگیرد. در این شرایط خاص باید مطمئن بود که خانم حامله حتماً می‌تواند با مرکز پزشک خود تماس داشته باشد و سریعاً اقدام لازم برای او صورت بگیرد. ولی در مواردی که تمام موارد گفته شده یعنی تست غیر استرسی، بیوفیزیکال پروفایل یا رشد جنین ارزیابی شده و همه نرمال بود ولی کاهش حرکت‌های جنین همچنان ادامه پیدا کرد، هم اجماعی وجود ندارد که چه اقدامی انجام شود. راهنماهای بالینی پیشنهاد می‌کنند که باید دید آیا حاملگی به ترم رسیده و نزدیک موقع زایمان هست یا نه و اینکه خطرات دیگر برای مادر و جنین مورد بررسی قرار بگیرند و مجموعاً بر اساس آنها اقدام شود.

بیشتر بخوانید:

مراقبت های بهداشتی زنان باردار در معرض کرونا

اسهال در حاملگی

بنابراین به طور خلاصه باید گفت که وقتی حرکت‌ جنین بر اساس حس مادر کاهش پیدا کرد، باید به خانم آموزش داد که حتماً با گروه پزشکی خود ظرف 12 ساعت برای ارزیابی بیشتر تماس بگیرد و در صورت احساس ناگهانی و مداوم کاهش حرکت‌های جنین، بیشتر از دو ساعت صبر نکند. اگر خانمی شک دارد که کاهش حرکات‌ جنین وجود دارد یا ادامه پیدا می‌کند، باید به او آموزش داد حرکات جنین را با متدی که در بالا گفته شد بشمارد. به این صورت که اگر مادر در وضعیت خوابیده به پهلو (و نه خوابیده به پشت) که روی حرکت‌های جنین تمرکز دارد، کمتر از 10 حرکت جنین را در دو ساعت پشت سر هم احساس کرد، حتماً با گروه پزشکی تماس حاصل نماید.

اگر سن حاملگی کمتر از 37 هفته هست و حرکت‌ جنین خیلی کاهش پیدا نکرده و یا کاهش ادامه پیدا نکرده و تست غیر استرسی و بیوفیزیکال پروفایل در بار اول خوب بوده، تست غیر استرسی و بیوفیزیکال پروفایل به صورت دو بار در هفته ادامه پیدا می‌کند و در صورتی که خطر القای زایمان بعد از هفته 37 حاملگی وجود نداشته باشد و احتمال زایمان وجود داشته باشد، گاهی بهتر است حاملگی‌هایی که با کاهش حرکت‌های جنین ادامه پیدا می‌کنند، با روش‌هایی که مطمئن باشیم منجر به سزارین نخواهند شد، ختم شوند.