فرزانه درویشی؛ کارشناسی ارشد مامایی، عضو انجمن علمی مامایی ایران
اکثر سردردها در دوران بارداری از نوع عصبی و میگرنی هستند و به آسانی درمان می‌شوند.
1- سردرد‌هایی که منشأ بارداری دارند و علتی برای آن ها وجود ندارد
اینگونه سردردها بیشتر در سه‌ماهه اول بارداری ظاهر می‌شوند و به گفته محققان تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون در ایجاد و یا تشدید آن‌ها دخیل هستند.
این نوع از سردردها به درمان‌ها و مسکن‌های ساده که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است به خوبی پاسخ می‌دهند و با افزایش سن حاملگی با تعداد و شدت کمتری ظاهر می‌شوند.
2- سردردهای تنشی
این نوع از سردردها شایعترین نوع سردرد محسوب می‌شوند و می‌توانند به دنبال استرس، افسردگی، گرسنگی و یا فشارهای عضلانی بروز کنند.
ویژگی اصلی آن‌ها سفتی عضلانی و درد خفیف تا متوسط است که ممکن است ساعت‌ها در پشت سر و گردن به صورت غیر ضربانی احساس شود.
درد معمولا به استراحت، ماساژ، استفاده از کمپرس گرما یا سرما و یا مسکن پاسخ می‌دهند.
3- سردردهای میگرنی
میگرن نوعی اختلال عصبی است که با سردردهای دوره‌ای شدید و ضربانی و گاهاً تهوع و استفراغ و ترس از نور همراه است.
میگرن در زنان شایعتر است و طبق تحقیقات متعدد مشخص شده است که در اکثر زنان میتلا به میگرن، بهبود سردرد در حاملگی وجود دارد؛ با این وجود ممکن است میگرن برای اولین بار در دوران بارداری ظاهر شود.
سردردهای میگرنی به تجویز زود هنگام مسکن‌های ساده و همچنین داروهای ضد استفراغ و سرم درمانی طبق صلاحدید پزشک متخصص مغز و اعصاب پاسخ می‌دهند.
4- سردردهای خوشه‌ای
جزء انواع نادر سردردها محسوب می‌شوند و با درد خنجری یکطرفه شدید که به صورت و چشم‌ها منتشر می‌شود، مشخص می‌شوند.
این درد 180-15 دقیقه طول می‌کشد و با بی‌قراری مادر همراه است.
5- سردرد به عنوان نشانه‌ای از سندرم پره‌اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی
8-2 درصد از مادران باردار به دلائل ناشناخته در نیمه دوم بارداری (بعد از سن حاملگی 20 هفته)، دچار نوعی از اختلال فشار خون بنام پره‌اکلامپسی یا مسمومیت حاملگی می‌شوند.
در این اختلال فشار خون مادر به طور ناگهانی افزایش یافته و به همراه آن دفع پروتئین از طریق ادرار و همچنین ورم دست و صورت خواهد داشت.
برخی از نشانه‌های این اختلال به ویژه در نوع شدید آن، سردرد، تاری دید، افزایش وزن ناگهانی و درد قسمت فوقانی شکم است.
پره‌اکلامپسی اختلالی جدی در دوران بارداری است و در صورت عدم تشخیص به موقع عواقب جبران ناپذیری برای مادر و جنین مثل تشنج، کما و مرگ در پی خواهد داشت؛ لذا
احساس سردرد بعد از سن حاملگی 20 هفته به ویژه اگر با علائم بینایی، ورم دست و صورت و یا افزایش وزن ناگهانی همراه باشد، مراجعه فوری به پزشک متخصص زنان، ماما و یا نزدیک‌ترین مرکز درمانی ضرورت دارد.
6- سردرد به عنوان نشانه‌ای از سرماخوردگی
این نوع از سردردها با تب، سرفه، عطسه، گلودرد، آبریزش بینی و احساس کسالت و خستگی همراه هستند.
در این شرایط می‌توان به پزشک متخصص زنان و یا پزشکان عمومی که از وضعیت بارداری شما مطلع هستند، مراجعه کرد تا با تجویز داروهای مجاز دوران بارداری به تخفیف علائم کمک کنند.
7- سینوزیت یا التهاب سینوس‌ها
سردرد ناشی از سینوزیت معمولاً در پیشانی احساس و به گونه‌ها کشیده می‌شود و با علائم دیگر مثل ترشحات چرکی از گلو، خلط مداوم، بوی بد دهان، گرفتگی بینی، احساس فشار و یا پری در ناحیه صورت همراه است.
سینوزیت معمولاً در فصول سرد سال شایع است و مراجعه به پزشک متخصص گوش، حلق و بینی ضرورت دارد.
8- سردرد ناشی از مشکلات چشمی
این نوع سردردها غالباً همراه با دردهایی در پشت کاسه چشم و معمولاً در حین انجام فعالیت‌هایی که نیاز به دقت بینایی دارند مانند رانندگی، مطالعه، تماشای تلویزیون، کار با کامپیوتر، خیاطی و... ظاهر می‌شوند که نیاز است تحت معاینه و بررسی توسط پزشک متخصص چشم قرار بگیرند.
9- تومورهای مغزی
در دوران بارداری بسیار نادر هستند. سردرد های مداوم، سرگیجه، تهوع، استفراغ، دوبینی، اختلال در تعادل و هماهنگی در حرکات از جمله علائم تومورهای مغزی هستند.
نکته1
مهم‌ترین درمان سردرد پیشگیری از آن است که با رعایت موارد زیر تا حدودی امکان پذیر است:
- خواب شبانه کافی واستراحت در فواصل روز
- دوری از هیجانات و شرایط استرس‌زای روحی و جسمی
- خودداری از قرار گرفتن در محیط‌های خیلی گرم، سرد یا شلوغ
- رعایت رژیم غذایی مناسب با محدودیت مصرف نمک وچربی و پرهیز از گرسنگی
- نوشیدن مایعات ولرم به طور فراوان
- عدم مصرف الکل، دخانیات و دوری از محیطی که در آن استعمال دخانیات صورت می‌گیرد
- خودداری از قرار گرفتن زیر نور مستقیم آفتاب
- اجتناب از استفاده بیش از حد از تلفن همراه، تبلت، کامپیوتر و....
نکته 2
تنها مسکن مجاز در دوران بارداری استامینوفن ساده و بدون کدوئین است که باید به طور محدود و با مشورت پزشک مصرف شود.
نکته 3
در هنگام مواجهه با سردردی که:
مقاوم به درمان است،
با علائم بینایی، ورم دست و صورت، تهوع و استفراغ و افزایش ناگهانی وزن همراه است،
فوراً به پزشک متخصص زنان و یا ماما مراجعه کنید و علت را جویا شوید.
